Google'layamadıklarımızdan mısınız?

Google'layamadıklarımızdan mısınız? | Kapsül

Business

26 Nisan 2025

Sayı: 191 - Ortalama okuma süresi: 6 dakika (1.325 kelime)

$ 38,41 TL - € 43,75 TL - ₿ 94.507 dolar - ETH 1.811 dolar

BIST 100 endeksi, haftayı yüzde 1,24 yükselişle 9.432 puandan tamamladı.

Nabız

Nobel ödüllü ekonomist Daron Acemoğlu, Financial Times’ta yayınladığı makalesinde dijital platformlardaki haberlerin dağıtımı ve bilgi erişiminde Google’ın sağladığı tekelleşmeyi ele aldı.

Acemoğlu, Google’ın dijital reklamdaki iktidarının demokratik kamuoyuna olumsuz etkileri olduğunu vurgularken, bu şirketin çevrimiçi haber ortamına verdiği zararlara da dikkat çekti. Ekonomiste göre, Google’ın 876 milyar dolarlık dijital reklam pazarını kontrol etmesi, bağımsız haber kuruluşlarının mali açıdan çökmelerine yol açıyor ve bu durum sadece medya sektörünü değil, toplumun genelinde bilgiye erişim, ifade özgürlüğü ve sağlıklı kamuoyu oluşturma açısından ciddi sorunlar yaratıyor.

Nobelli ekonomist, “Sosyal medya giderek daha zehirli hale geliyor ve aşırılık yanlıları tarafından bir silah olarak kullanıldıkça, güvenilir haber kaynakları yok olmaya devam ediyor” ifadesini kullanarak, reklam gelirine bağımlı olan haber kuruluşlarının, Google’ın belirlediği kurallarda rekabet etmeye zorlandıklarını belirtti.

Yazısında adil rekabetin ortadan kalktığını dile getiren Acemoğlu, eski bir Google yöneticisinden yaptığı alıntıyla şu benzetmeyi yaptı:

· “Google’ın reklamcılıktaki hâkimiyeti, Citibank veya Goldman Sachs’ın New York borsasında egemenliğine benziyor. Bu durum başka bir sektörde kabul edilemezdi.”

Çözüm

Bu durumun, dijital ekonomide adil rekabetin sona ermesine ve kamu yararının ihmal edilmesine neden olduğunu ifade eden Acemoğlu, çözüm önerilerini de ele aldı.

MIT’deki meslektaşı Simon Johnson ile birlikte geliştirdikleri öneriye göre, yıllık 500 milyon doların üstünde dijital reklam geliri elde eden şirketlerden yüzde 50 oranında vergi alınması gerektiğine işaret etti. Bu gelirlerin bağımsız medyayı ve kamuya açık dijital alanları destekleyecek şekilde yönlendirilmesi gerektiğini savundu.

Acemoğlu, Avrupa Birliği'nin Dijital Piyasalar ve Dijital Hizmetler Yasası ile bazı adımlar attığını hatırlatırken, ABD'de de antitröst politikalarına iki partiden de destek geldiğini belirtti. “Silikon Vadisi, uzun süredir internetin kurallarını belirliyor. Rekabet azalırken eşitsizlik artıyor” diyerek, demokratik kurumların piyasa düzenine yön vermesi gerektiğini vurguladı.

Son olarak Acemoğlu, Avrupa'yı harekete geçmeye davet ederek yazısını şöyle tamamladı:

· “Avrupa, Google’ın reklam tekelini kırmak için harekete geçmeli ve dijital geleceğimizin tekeller tarafından değil, demokratik kurumlar tarafından şekillendirilmesi gerektiğini göstermelidir.”

Tekel davası

Bir diğer yandan da ABD Adalet Bakanlığı’nın Google’a karşı yürüttüğü tekelleşme davasında kritik bir dönemece girildi. Google’ın çevrim içi arama pazarındaki rekabet dışı uygulamaları nedeniyle yapısal yaptırımlarla karşı karşıya kalabileceği ifade edilirken, bu kapsamda şirketin en büyük ürünlerinden biri olan Chrome tarayıcısının satılması gündeme geldi.

OpenAI peşinde

Satış ihtimali ciddi biçimde konuşulmaya başlarken, yapay zeka alanının öncü şirketlerinden OpenAI’nin bu fırsata sıcak baktığı ortaya çıktı. ChatGPT ürün sorumlusu Nick Turley, Chrome’un satılması halinde devreye girebileceklerini açıkladı.

OpenAI, halihazırda ChatGPT’nin Chrome uzantısı aracılığıyla kullanıcılarla etkileşim kurmasını sağlıyor. Ancak Chrome’un tamamen OpenAI çatısı altına girmesi durumunda, bu entegrasyonun çok daha ileri düzeyde bir yapay zeka deneyimi sunabileceği belirtiliyor.

Yahoo geri durmadı

OpenAI yanı sıra Yahoo’nun da kendi internet tarayıcısını geliştirmek için çalışmalara başladığı ortaya çıktı. Öte yandan şirket, mahkemenin Google’ı Chrome tarayıcısını satmaya zorlaması durumunda tarayıcıyı satın almak istediklerini de açıkladı.

Yahoo Arama Genel Müdürü Brian Provost, kullanıcıların büyük bir kısmının aramalarını doğrudan tarayıcılar üzerinden gerçekleştirdiğini söyledi. Bu yüzden bir tarayıcıya sahip olmanın arama motorları için stratejik bir öneme sahip olduğunu vurguladı. Provost, Yahoo’nun tarayıcı prototipi geliştirme sürecinin 6 ila 9 ay süreceğini ancak Chrome’un satın alınması halinde çok daha hızlı bir şekilde geniş kitlelere ulaşabileceklerini de paylaştı.

Kapsül yorumluyor

Peki bu gelişmeler ne anlama geliyor? Google’ın dijital reklam pazarındaki baskın konumu, sadece ekonomik bir avantaj değil, aynı zamanda toplumsal bir tehdit haline geliyor. Bu durum, bağımsız medya kuruluşlarının zayıflamasına, kamuoyunun dar bir bilgi çerçevesine sıkışmasına ve ifade özgürlüğünün zedelenmesine yol açıyor. Kısacası, dijital tekelleşme demokrasinin temel taşlarını aşındırıyor.

Öte yandan, Google’a karşı açılan antitröst davası ve Chrome’un olası satışı, sektördeki güç dengelerini değiştirebilir. OpenAI ve Yahoo gibi aktörlerin bu sürece dahil olması, dijital alanda yeni bir rekabetin kapısını aralıyor. Ancak bu dönüşüm, beraberinde veri güvenliği, kullanıcı mahremiyeti ve algoritmik denetim gibi önemli soruları da gündeme getiriyor.

Sonuç olarak, dijital dünyanın geleceği yalnızca teknolojik ilerlemeyle değil, bu ilerlemenin hangi değerler ve kurallarla yönetileceğiyle belirlenecek. Demokrasi, bu alana sahip çıkmadığı sürece, dijitalleşme eşitlikten çok eşitsizlik üretebilir.

bir doz teknoloji

Almanya’da Leibniz Gıda Sistemleri Biyolojisi Enstitüsü’nde görevli bilim insanları, Kuzey Yarımküre’nin ormanlarında yetişen Amaropostia stiptica adlı raf mantarından üç yeni kimyasal bileşik elde etti. Bu bileşiklerden biri olan oligoporin D, şimdiye kadar keşfedilen en güçlü acı madde olarak kayıtlara geçti. Araştırmaya göre; 1 gram oligoporin D, tam 106 küvet dolusu suyu acılaştırabilecek güçte.

Çin’de gerçekleştirilen bir etkinlikte, insanlar ve iki ayaklı insansı robotlar aynı yarı maraton parkurunda ilk kez karşı karşıya geldi. Yapılan yarışta, insanlar açık farkla üstünlük sağladı. Sıra dışı organizasyon robotların dayanıklılığını test ederken, insan vücudunun da hala ulaşılması güç bir standart sunduğunu ortaya koydu.

Tübingen Üniversitesi'nde yapılan çalışma, kargalarının geometrik şekillerdeki düzenlilikleri tanıyabildiği ve ‘farklı olan’ şekli ayırt edebildiğini gösterdi. Araştırmacılar, iki erkek kargayı bilgisayar ekranında gösterilen beş benzer şekil arasındaki tek aykırı şekli gagalayarak seçmeleri için eğitti.

UC Berkeley ve Washington Üniversitesi’nden araştırmacılar, özel bir lazer ve optik sistemle insan gözünde doğal yolla algılanamayan bir rengi uyardıklarını açıkladı. “Olo” adı verilen bu rengin, renk körlüğü araştırmalarında çığır açabileceği düşünülüyor.

Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) desteklediği bir projeyle, hücrelerden gıda üretiminin uzay koşullarında mümkün olup olmadığı test ediliyor. Deney başarılı olursa, astronotlar biftekten püreye kadar birçok yemeği uzayda üretebilecek.

iş dünyası

İletişim platformu Discord, şirketin halka arzı öncesinde CEO değişikliğine giderek Activision Blizzard eski Başkan Yardımcısı Humam Sakhnini’yi yeni CEO olarak atadığını duyurdu. 28 Nisan 2025 itibarıyla göreve başlayacak olan Sakhnini, Discord’un geleceğini şekillendirecek isim olacak.

Gelir İdaresi Başkanlığı'nca yayınlanan 22.4.2025 tarihli Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile enflasyon düzeltmesi işlemlerinde kullanılacak Ocak 2025, Şubat 2025 ve Mart 2025'e ait ortalama ticari kredi faiz oranları belli oldu.

Ziraat Bankası, Halkbank ve VakıfBank’ın genel kurulları dün gerçekleştirildi. Üç kamu bankasında da genel müdürler görevlerine devam ederken, genel kurullarda 2024 yılına ilişkin faaliyet raporları ibra edildi, kâr dağıtım tabloları onaylandı ve personele yapılacak temettü ödemeleri görüşüldü.

Borsa İstanbul'da işlem gören hisse senetleri haftalık bazda ortalama yüzde 1,24 değer kazanırken, dolar/TL yüzde 0,64, avro/TL yüzde 0,20 artış, altının gram fiyatı ise yüzde 0,32 azalış kaydetti.

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, Birlik dijital kurallarına uymadıkları gerekçesiyle Apple'a 500 milyon euro, Meta'ya da 200 milyon euro para cezası kesti.

Tesla CEO’su Elon Musk, Optimus robotlarının üretiminin, Çin’in nadir toprak elementlerine getirdiği ihracat kısıtlamaları nedeniyle olumsuz etkilendiğini belirtti. Şirketin, Pekin yönetimiyle bu konuda görüşmeler yürüttüğünü açıklayan Musk, kritik bileşenlerin temini için Çin’den resmi onay beklediklerini söyledi.

ABD ile Çin arasındaki teknoloji yarışında çekişmenin en şiddetli yaşandığı alanlardan biri olan çip sektöründe en değerli şirketlere ABD sahipken, Çin çip ve yarı iletken üretiminde kullanılan ham maddelerin büyük çoğunluğuna sahip.

yaratıcılık

Birleşmiş Milletler’in (BM) New York’taki genel merkezinde düzenlenen BM Çince Günü etkinliklerinde, yapay zeka destekli bir şiir ilk kez kamuoyuna sunuldu. Çinli diplomatlar, Çinli teknoloji şirketlerinin geliştirdiği yapay zeka modeli DeepSeek tarafından yazılan ‘Linjiangxian – Medeniyetin Işığı’ adlı şiiri katılımcılarla paylaştı.

Twitch, 2024 yılına ait en çok izlenen oyunları açıkladı. Kullanıcılar bir yıl boyunca toplam 15.6 milyar saat oyun yayını izledi. Listenin zirvesinde 1.4 milyar saatle GTA 5 yer aldı. League of Legends ise 1.19 milyar saatle ikinci sıraya yerleşti.

Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) kurulu amatör radyo istasyonu aracılığıyla belirli dönemlerde gerçekleştirilen SSTV (Slow Scan Television) yayınları sayesinde, astronotların gönderdiği görseller radyo sinyallerine kodlanarak Dünya’ya iletiliyor. Bu sinyaller, amatör telsizciler tarafından basit bir el telsizi ve bir telefon uygulamasıyla çözülerek gerçek uzay fotoğraflarına dönüştürülebiliyor. İstanbul’da yaşayan amatör telsizci ve radyo teknisyeni Yuşa Acar Reisli, ISS’in Türkiye üzerinden geçtiği sırada telsiziyle SSTV sinyallerini yakalayarak istasyondan görsel almayı başardı.

Birleşik Arap Emirlikleri, yasa yapımında yapay zekadan aktif olarak faydalanan ilk ülke olmaya hazırlanıyor. Hükümet, bu dönüşümü yönetecek yeni birim Düzenleyici İstihbarat Ofisi’ni kurdu. BAE, yalnızca yeni yasa metinlerini oluşturmakla kalmayacak; mevcut yasaları gözden geçirmek, mahkeme kararlarını analiz etmek ve kamu hizmetlerinden elde edilen verileri değerlendirmek için de yapay zekayı sistematik biçimde kullanacak.