Sayı: 203 - Ortalama okuma süresi: 4 dakika (802 kelime)

$ 40,68 TL - € 47,39 TL - ₿ 116.908 dolar - ETH 4.187 dolar

BIST 100 endeksi, haftayı yüzde 2,10 artışla 10.972 puandan tamamladı.

Nabız

Değerli Kapsül Bülten okuru, Business bültenimizin bu sayısında özel bir konukla karşınıza çıkıyoruz. Geçen hafta içerisinde Türkiye’nin üçüncü astronotu Gökhan Erdem, Blue Origin ile uzay yolculuğunu tamamladı. Astronom Çağla Adıyaman da Erdem ile uzay yolculuğuna dair gerçekleştirdiği sohbetten notları Kapsül Bülten’de kaleme aldı.

Uzaya giden üçüncü Türk ve ilk ticari astronot

Türkiye’nin uzay yolculuğu tarihine bir yenisi daha eklendi. Gökhan Erdem, Blue Origin’in New Shepard aracıyla gerçekleştirdiği uçuşla uzaya çıkan üçüncü Türk oldu. Ancak bu görev, sadece sıralamadaki yeriyle değil, taşıdığı anlamla da oldukça dikkat çekici. Zira Erdem, tamamen kendi imkanlarıyla bu yolculuğu finanse ederek ilk Türk iş insanı ve Türkiye’nin ilk ticari astronotu unvanını kazandı.

Türkiye’nin insanlı uzay yolculuğundaki ilk adımı 2024 yılında Alper Gezeravcı’nın SpaceX Crew Dragon aracıyla gerçekleştirdiği görevle atılmıştı. Aynı yıl, Tuva Cihangir Atasever Virgin Galactic ile yörünge altı uçuş gerçekleştirdi. Gökhan Erdem ise bu zincirin üçüncü halkası olarak, bu alanda özel sektör temsilcisi kimliğiyle yeni bir dönemin kapılarını araladı.

Erdem, bu kararı almasında özellikle Milli Uzay Programı’nın oluşturduğu atmosferin etkili olduğunu ve Gezeravcı’nın fırlatılışına bizzat tanıklık ettiği anda somutlaştığını söyledi. Böylece Türkiye; SpaceX, Virgin Galactic ve Blue Origin olmak üzere üç farklı özel uzay şirketi aracılığıyla insanlı uzay görevleri gerçekleştiren sayılı ülkeler arasında yerini almış oldu.

Blue Origin ile gerçekleşen bu uçuş, atmosferin 100 kilometre üzerindeki Kármán Hattı’nı (uzayın başlangıcı olarak kabul edilen sınır) aşarak, birkaç dakikalık mikro yerçekimi deneyimi yaşattı.

Gökhan Erdem ile yaptığımız sohbette, mikro yerçekimi ortamında Dünya’ya uzaktan bakmanın ne kadar duygusal bir deneyim olduğunu şu sözlerle anlattı:

·        “Uzayda gördüğüm en güzel şey… Dünyada gökyüzünden elbette yıldızları ve uzayı görüyoruz; ancak uzayla gökyüzünün birleştiği yeri, uzayla yeryüzünün buluştuğu noktayı görmek çok güzeldi. Üzerimizde simsiyah bir uzay, aşağıda parlayan bir Dünya ve aradaki o mavilik… Zaten tarif ettiğimiz yer, Kármán çizgisi.”

Erdem’in bu heyecanına yerinde tanıklık edenler arasında Türkiye’nin ilk astronotu Alper Gezeravcı, Rus Kozmonot Oleg Artemiev ve Space Agenda Direktörü Halit Mirahmetoğlu da vardı.

Bir astronom olarak kişisel değerlendirmem ise Gökhan Erdem’in bu yolculuğunun yalnızca bireysel bir başarı değil; aynı zamanda Türkiye’de uzay sektörüne olan ilgiyi, tanınırlığı ve farkındalığı artıran son derece değerli bir adım olduğu yönünde. Bu cesur adım, uzay alanına duyulan güveni pekiştirebilir, özel sektör yatırımlarını teşvik edebilir, eğitim fırsatlarını çoğaltabilir ve gençlerin hayallerine ilham verebilir. Erdem’in bu yolculuğu, uzayın aslında düşündüğümüz kadar uzak olmadığının somut bir göstergesi olmuş oldu.

bir doz teknoloji

Yapay zekâ alanında dünyanın en önde gelen şirketlerinden OpenAI, ChatGPT’nin yeni nesil modeli GPT-5’i resmen duyurdu. “Şimdiye kadar geliştirilmiş en iyi model” olarak tanıtılan GPT-5, önceki sürümlere göre hem daha akıllı hem de daha hızlı çalışıyor.

James Webb, Dünya'ya 4 ışık yılı uzaklıktaki yıldız sistemi Alpha Centauri'deki bir yıldızın yörüngesinde yer alan gaz gezegenine dair yeni izler saptadı. Gezegenin yaşam barındırmayan gaz tabakasıyla kaplı olmasına rağmen yaşama elverişli olabilecek uydulara sahip olabileceği değerlendiriliyor.

Çinli araştırmacılar, otçul ve uzun boyunlu yeni bir dinozor türüne ait fosiller keşfetti. Erken Jura döneminden kalma kemiklerin yaklaşık 200 milyon yıl öncesine ait olduğunu belirleyen araştırmacılar, filogenetik analiz sonuçları doğrultusunda, dönemin diğer dinozor türlerinden farklı özellikleri bulunduğu belirlenen türe "Wudingloong wui" adını verdi.

iş dünyası

ABD Başkanı Donald Trump, Truth Social üzerinden yaptığı bir paylaşımda, "Intel CEO'su son derece çelişkili ve derhal istifa etmelidir. Bu soruna başka bir çözüm yok" ifadelerini kullandı. Çağrının ardından ise şirketin hisselerinde düşüş yaşandı.

ABD Ticaret Bakanlığı, Nvidia’nın H20 çiplerini Çin’e ihraç edebilmesi için lisans vermeye başladığını duyurdu. Konuya ilişkin bilgi veren bir ABD yetkilisi, bu adımın yapay zeka devinin kilit pazara erişimindeki önemli bir engeli kaldırdığını belirtti.

ASELSAN, hava savunma sistemlerinin doğrudan satışına ilişkin toplam tutarı 78,5 milyon dolarlık ihracat sözleşmesi imzaladığını açıkladı.

Türk Hava Yolları (THY) tarafından Kamuyu Aydınlatma Platformu'na(KAP) yapılan açıklamada, Air Europa'dan azınlık hissesi alınarak yatırım yapılması için havayoluna bağlayıcı bir teklifin iletilmesine karar verildiği belirtildi.

yaratıcılık

ABD’nin batısında kurt saldırılarının artması üzerine çiftçiler, geleneksel yöntemlerin ötesine geçen sıradışı bir önlem geliştirdi. Artık geceleri gökyüzüne termal kameralı drone’lar yükseliyor, hoparlörlerden AC/DC’nin 'Thunderstruck' şarkısı çalıyor, havai fişek ve silah sesleri yankılanıyor. Hatta Oscar ödüllü 'Marriage Story' filminden Scarlett Johansson ve Adam Driver’ın sert tartışma sahneleri bile kullanılıyor. Amaç; hayvanlara yaklaşan kurtları korkutup kaçırmak.

İsveç Başbakanı Ulf Kristersson’un, görevdeyken ChatGPT ve LeChat gibi yapay zekâ araçlarından fikir aldığını açıklaması ülkede tepki çekti. Uzmanlar, hassas devlet konularında güvenlik riskine dikkat çekerken, muhalefet “Siyasi irade yapay zekâya devredilemez” uyarısında bulundu.

Yapılan araştırmada, yapay zeka sohbet robotu ChatGPT'nin, çocuklara yönelik alkol ve uyuşturucu kullanımı, aşırı diyet programları, kendine zarar verme yöntemleri hatta intihar mektubu yazımı gibi tehlikeli konularda "kişiye özel rehberlik" sunduğu tespit edildi.

dil altı

Profesyonel dövüşçü İlknur Kurt’tan kadınlar için kendini savunma teknikleri

Pınar Çelikel’in Jennifer Lopez'in İstanbul konserinden izlenimleri

İstanbul’un en iyi 5 Uzak Doğu adresi

BBC İsrail’in Gazze işgal planını inceled