Sayı: 212 - Ortalama okuma süresi: 6 dakika (1.208 kelime)

$ 41,82 TL - € 48,64 TL - ₿ 117.790 dolar - ETH 3.819 dolar

BIST 100 endeksi, haftayı yüzde 1,27’lik düşüşle 10.720 puandan tamamladı.

Nabız

Hazırlayan: Serdar Cebe

2025 sonbaharında, dünyanın dört bir yanındaki işlem ekranlarında parıldayan tek bir rakam var: 4.000. Altın, insanlık tarihindeki en parlak günlerinden birini yaşıyor. Ons başına 4.000 dolar sınırını ilk kez aşarken, bu sarı metal sadece bir yatırım aracının rekor kırmasından çok daha fazlasını ifade ediyor.  Bu, binlerce yıllık bir güvenin, korkunun ve hayranlığın modern dünyadaki yansıması. Peki, Lidya kralının avucundaki ilk sikkeden Wall Street'in dijital kasalarına uzanan bu yolculuk nasıl başladı? Ve neden 21. yüzyılın karmaşasında, insanlık hâlâ bu kadim elemente sığınıyor?

Sikke ve imparatorluk

Her şey bir ihtiyaçtan doğdu. Takas ekonomisinin hantallığı ve güvensizliği, ticareti yavaşlatan bir prangaydı. MÖ 7. yüzyılda, Batı Anadolu'nun bereketli topraklarında hüküm süren Lidyalılar, bu soruna dahiyane bir çözüm buldu. Standart ağırlık ve saflıkta basılmış küçük, parlak diskler. Tarihin ilk altın sikkeleri, sadece bir ödeme aracı değil, aynı zamanda soyut bir kavram olan ‘güven’in somutlaşmış haliydi. Artık bir tüccar, malının karşılığında aldığı paranın değerinden emin olabiliyordu. Bu basit ama devrimci icat, ekonominin kan damarlarını açtı.

Bu fikir, Roma İmparatorluğu ile birlikte tüm bilinen dünyaya yayıldı. Lejyonerlerin maaşlarını ödeyen, İpek Yolu'ndaki tüccarların el değiştirdiği ve imparatorların gücünü simgeleyen Aureus sikkeleri, altını küresel bir dil haline getirdi. Altın, artık sadece bir metal değil, aynı zamanda bir güç sembolüydü. Bu gelenek, Orta Çağ krallarının kendi suretlerini bastırdığı paralardan, Osmanlı'nın ihtişamını yansıtan sikke-i haseneye kadar devam etti.

Altının gücünü belki de en çarpıcı şekilde gösteren hikaye, 14. yüzyılda Mali İmparatoru Mansa Musa'ya aittir. Hac yolculuğu için Sahra'yı geçen Musa'nın kervanı o kadar çok altın taşıyordu ki, Kahire'ye vardığında cömertliğiyle şehrin ekonomisini altüst etti. O kadar çok altın dağıttı ki, Mısır'da altının değeri on yıldan uzun bir süre boyunca toparlanamadı. Bu olay, modern merkez bankalarının ‘parasal genişleme’ dediği kavramın ne kadar köklü olduğunu ve altın arzının bile bir ekonomiyi nasıl sarsabildiğini gösteren canlı bir dersti.

Değerin kimyası: Neden altın?

Bu binlerce yıllık ekonomik saltanat, basit bir soruyu akla getiriyor: Neden altın? Neden demir, bakır veya ondan daha nadir bulunan başka bir element değil? Cevap, altının fiziksel özelliklerinin insan psikolojisiyle kurduğu eşsiz bağda gizli.

Öncelikle altın ölümsüzdür. Doğada paslanmaz, kararmaz ve bozulmaz. Binlerce yıl önce bir Mısır firavununun mezarına konan altın bir kolye, bugün çıkarıldığında ilk günkü gibi parlar. Bu dayanıklılık, onu nesiller boyu aktarılabilen mükemmel bir değer deposu yapar.

İkincisi, altın nadirdir. Yeryüzündeki tüm çıkarılmış altının ancak bir olimpik yüzme havuzunu ancak dolduracağı söylenir. Bu doğal kıtlık, arzının keyfi olarak artırılamayacağı anlamına gelir ve değerini korur.

Ancak altını özel kılan sadece bu pratik nedenler değil. Parlak sarı rengi, güneşin ve ilahi olanın bir yansıması olarak görüldü. Antik Mısır'da tanrıların eti olduğuna inanılırken, Yunan mitolojisinde Kral Midas'ın dokunuşuyla lanete dönüşen bir hazineydi. Kolombiya'nın sisli dağlarında ise kaşifler, vücudunu altın tozuyla kaplayan bir kabile reisinin efsanesi olan El Dorado'yu (Altın Şehir) aramak için hayatlarını tehlikeye attılar. Altın, kolayca işlenebilen yumuşak yapısıyla sanatçıların elinde en zarif mücevherlere, en görkemli maskelere dönüştü. Bu kültürel ve estetik cazibe, altının evrensel kabul görmesini sağladı. Bir medeniyetin bastığı altın, başka bir coğrafyada da sorgusuz sualsiz değerliydi.

Güvenli liman

19 ve 20. yüzyıllarda dünya, "altın standardı" ile bu güveni resmileştirdi. Ülkelerin para birimleri, kasalarındaki altın rezervlerine sabitlenmişti. Bu sistem, uluslararası ticarete bir istikrar getirse de, 1971'de ABD Başkanı Nixon'ın doların altınla bağını koparmasıyla sona erdi. Dünya, tamamen hükümetlerin ve merkez bankalarının sözüne dayalı "itibari para" (fiat) sistemine geçti.

Ancak altın, sahneden çekilmedi. Aksine, yeni bir rol üstlendi: güvenli liman. Kağıt paraya olan güvenin sarsıldığı her an, yatırımcılar içgüdüsel olarak altına koştu. 1970'lerdeki yüksek enflasyon fırtınasında, doların alım gücü erirken altının ons fiyatı 35 dolardan 850 dolara fırladı. 2008 Küresel Finans Krizi'nde Lehman Brothers çökerken ve borsalar kan ağlarken, altın fiyatları tırmanışa geçerek 2011'de 1.921 dolarlık o zamanki rekoruna ulaştı. Kriz, merkez bankalarına da bir ders vermişti: 2008'den sonra, özellikle gelişen ülkelerin merkez bankaları, rezervlerini çeşitlendirmek ve dolara olan bağımlılıklarını azaltmak için net altın alıcısı konumuna geçtiler. Ünlü yatırımcı Ray Dalio'nun dediği gibi, "Altın, kimsenin yükümlülüğünde olmayan en güvenilir varlıktır."

Kusursuz fırtına

Ve bu bizi 2025 sonbaharına yani bugünlere getiriyor. Altını 4.000 dolarlık değere taşıyan şey, tek bir nedenden ziyade, bir dizi faktörün bir araya geldiği "kusursuz bir fırtına" gibi.

Bir yanda, küresel belirsizlik sisi giderek yoğunlaşıyor. Orta Doğu'daki gerilim ve Ukrayna'da devam eden savaş, jeopolitik risk algısını canlı tutuyor. Diğer yanda ise ekonomik endişeler var. ABD'de federal hükümetin kapanması ve yaklaşan seçimler piyasaları tedirgin ediyor. Düşük faiz ortamı, faiz getirisi olmayan altını elde tutmanın fırsat maliyetini azalttığı için sarı metale doğrudan bir rüzgâr sağlıyor.

Bu makroekonomik zemine, devasa bir talep dalgası eklendi. Dünya Altın Konseyi verilerine göre, altın borsa yatırım fonlarına (ETF) yıl başından bu yana 64 milyar dolarlık rekor bir giriş yaşandı. Merkez bankaları, özellikle Çin ve Hindistan öncülüğünde, alımlarına hız kesmeden devam ediyordu. Zayıflayan ABD doları da denklemin son parçasını tamamlıyor. Tüm bu unsurlar birleştiğinde, altın adeta bir barometre gibi çalıştı: Küresel endişe arttıkça, altının parıltısı da güçlendi. Onu, %70'i aşan yükselişiyle gümüş takip etti.

Geçmişin ışığında parlayan gelecek

Altının hikayesi, Lidya'nın darphanesinden günümüzün dijital işlem platformlarına uzanan, insanlık tarihinin en kalıcı anlatılarından biridir. Dijital paraların, algoritmik ticaretin ve sanal varlıkların hakim olduğu bir çağda bile, en temel korkularımız ve en derin güven arayışımız bizi hâlâ bu fiziksel, somut ve parlak metale yönlendiriyor.

2025'teki rekor yükseliş, altının sadece bir emtia olmadığını, aynı zamanda kolektif ruh halimizin bir yansıması, ekonomik ve politik sarsıntıların bir aynası olduğunu bir kez daha kanıtladı. Ve bu, altının binlerce yıldır değişmeyen rolü: Belirsizlik zamanlarında, hem efsanelerde hem de yatırım portföylerinde parıldamaya devam etmek.

bir doz teknoloji

TIME dergisi, teknoloji, tasarım, sağlık, çevre ve daha pek çok alanda fark yaratan 300 buluşu listeledi.

Türkiye'nin 1 Nisan 2026'da geçmeyi planladığı 5G'ye ilişkin hazırlıklar yoğun şekilde devam ederken TBMM'deki testlerde mobil indirme hızı 1500 megabite kadar ulaştı.

iş dünyası

Haftayı dalgalı bir seyirle tamamlayan piyasalarda Borsa İstanbul hisseleri ortalama yüzde 1,27 düşüş kaydetti. Euro/TL yüzde 1,28 gerilerken, yatırımcıların güvenli liman olarak gördüğü altının gramı yüzde 2,73, Dolar/TL ise yüzde 0,34 değer kazandı.

ABD Başkanı Donald Trump, 1 Kasım'dan itibaren Çin'e yüzde 100 ek gümrük vergisi uygulayacağını açıkladı.

Bank of America’nın ekim ayı anketine göre, Fed’in bağımsızlığına yönelik tehditler ve ABD işgücü piyasasındaki zayıflık dolar için başlıca riskler arasında yer alıyor. Buna karşın, güçlü ekonomik veriler ve ABD istisnacılığı temasının yeniden güç kazanması doların destekleyici unsurları olarak öne çıkıyor.

AA Finans'ın Ödemeler Dengesi Beklenti Anketi'ne katılan ekonomistler 13 Ekim Pazartesi açıklanacak "Ağustos 2025 Ödemeler Dengesi" verilerine ilişkin beklentilerini açıkladı. Ankete göre ekonomistler cari işlemler hesabının temmuz da olduğu gibi ağustosta da fazla vermesini bekliyor.

yaratıcılık

ABD'li şarkıcı Taylor Swift, 3 Ekim'de çıkan "The Life of a Showgirl" albümünün reklam kampanyasında yapay zekâ kullandığı iddialarıyla gündeme geldi. Hayranların dünyanın farklı şehirlerindeki turuncu kapılarda karekodlarla eriştiği videolarda anlamsız yazılar ve yapay görsellerin fark edilmesi tartışma yarattı. Sosyal medyada Swift'e eleştiriler yöneltilirken, sanatçı cephesinden henüz bir açıklama gelmedi.

Microsoft, Windows’taki Copilot uygulamasını güncelliyor. Artık sohbet oturumundan doğrudan belgeler oluşturmak ve Gmail ile Outlook hesaplarına bağlanmak mümkün olacak. Güncellenmiş Copilot uygulaması ilk olarak tüm Windows Insider kullanıcılarına sunulmuş durumda.

dil altı

Serdar Kuzuoğlu’nda ‘Uyutan teknolojiler’ yazısı

Koray Birand fotoğraf ve video üreticileri için iPhone’ları inceledi

Otomobil Günlüklerim’den Togg T10F araç incelemesi

Samet Jankovic’ten Xiaomi 17 Pro kutu açılımı