Kahramanmaraş merkezli depremlerin yedinci gününde son saatlere girildi.

Depremlerde en az 29 bin 605 kişi hayatını kaybetti. Yaralı sayısı 11 Şubat saat 19.40’daki güncellemeye göre 80 bin 278. Resmî açıklamaya göre, 1 milyon 200 bin depremzede barındırıldı, 400 bine yakın kişi şehirlerden ayrıldı. 

Özellikle yıkımın büyük olduğu Hatay, Kahramanmaraş ve Adıyaman’da depremzedelerin yaşadığı barınma sorunu devam ediyor. Beslenme ihtiyacının karşılandığına dair haberlere rağmen bölgedeki çadır, ısınma ve temizlik ihtiyacı karşılanmış değil. Depremzedelerin odun sobası ve çadır dışındaki en büyük ihtiyaçları dayanıklı gıda ve konserve, hijyen malzemeleri ve battaniye olarak sıralanıyor. 

Fotoğraf: Mehmet Malkoç / Depo Photos

Çalışmalar sürüyor ancak enkaz altında kalan insanlara dair umut her geçen saatte biraz daha tükeniyor.  

Kentte hayatını kaybedenlerin sayısını en az 7 bin 60, yaralı sayısını en az 17 bin olarak duyuran Hatay BB başkanı Savaş, son durumu şöyle anlattı: “Hatay’ın yapı stoğu 343 bin civarında. Ağır hasarlı ve bir miktar yıkılmış bina sayımız 9 bin 224. Enkazımız 2 bin 744. Definlerin yüzde 85’ini yapmış durumdayız. Barınma konusu için 1.200 konteynerlik yer tespit ettik. 3 bin civarı çadır kuruldu. En çok ihtiyacımız olan, barınma sorununu çözmemiz.”

deprem bölgesinden

• Resmî açıklamaya göre, depremzede 574 çocuktan 503’ünün kimliği belirlendi. Ailelerine ulaşan çocukların sayısı 76, devlet yurtlarına yerleşen çocuk sayısı ise 118. Hastanede tedavileri devam eden çocuk sayısı 380.  
• Çalışmaların tamamlandığı Hatay Havalimanı'na test uçuşu için İstanbul’dan kalkan uçak yola çıktı. Herhangi bir olumsuzluk yaşanmadığı takdirde havalimanından tahliye uçuşları başlayacak. 
• Antakya’da yaşanan güvenlik sorununu Nevşin Mengü’ye anlatan depremzede: “Arabadan kolunu çıkartsan kolunu kesecekler. İnsanlar tek başına tuvalete gidemiyor arkadan biri gelecek diye. Gece karanlık olduğunda korkunç bir yer oluyor burası.”
• İskenderun’da gördüklerini GAİN Haber’den Mirgün Cabas’a anlatan depremzede: “Yardım TIR’ını gözümün önünde yağmaladılar.”
• İktidara yakın basın kuruluşları tarafından ‘yağmacı’ iddiasıyla hedef gösterilen CHP Samandağ İlçe Başkanı Turgay Abacı’nın paylaştığı video: “Hiç mi vicdanınız kalmadı?”
• Kahramanmaraş’ta kaybolan kurtarma ekibine 5 kilometre boyunca yol gösteren köpeğin görüntüleri, Hatay’daki yıkımın havadan fotoğrafları, Antakya’yı kaplayan toz bulutunun fotoğrafları, Gaziantep BB Başkanı Şahin’in yemek verdiği çocukların kışlık kıyafetlerinin olmadığı görüldü, Kahramanmaraş'ta enkaz başındaki depremzedelerin banka kasalarını çıkartan AFAD ekibine tepkisi, Diyarbakır’da “Yardımlar gelmiyor” diyen depremzedeyi provokasyon ile suçlayan AKP’li vekil Oya Eronat’ın “Sen kimsin?” yanıtı.

Malatya’da Kızılay’a ait ve ülkenin en büyük konteyner üretim fabrikasında, ihtiyaç olmasına karşın üretim yapılmadığı öne sürüldü. Birgün’ün haberinde, kurumun, stok konteyner üretimine de ekonomik gerekçelerle izin vermediği yer aldı. 

• Kızılay Başkanı Kerem Kınık, yayınladığı videoda üretimin yapıldığını söylemiş ancak fabrikadan ayrıntılı görüntüler paylaşmamıştı. Haberde, Kınık’ın görüntülendiği konteynerlerin Rönesans Holding için depremden önce üretildiği iddia edildi. 
• Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’na bağlı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, söz konusu fabrikanın üç ay önce üretime geçtiğini duyurdu.
• Malatya’da 2020 yılında temeli atılan Kızılay’a ait çadır ve tekstil üretim merkezi henüz faaliyete geçemedi. Bölgedeki depremzedeler yapımı tamamlanamayan bu merkeze sığındı.

siyaset

Partisinin belediye başkanlarıyla Hatay’a giden CHP lideri Kılıçdaroğlu’nun “Batsın böyle devlet yönetimi” açıklaması ve gece saatlerinde paylaştığı video: “Açgözlülüğün bittiği, kaynakların sadece küçük bir azınlığa değil tüm halkımıza ait olduğu yepyeni bir düzeni getirmek zorundayız.”

Demirtaş’ın açıklaması: “Otoritesi sarsıldı, makyajı döküldü, fiyakası bozuldu. Şimdi acilen ne kadar güçlü, ne kadar kudretli olduğunu göstermeye ihtiyacı var. İşte tam da böyle zamanlar, Erdoğan’ın gözünü karartıp en çılgın şeyleri yaptığı zamanlardır. Ne yaparsa yapsın korkmayın, geri adım atmayın.”

Hatay’da konuşan İBB Başkanı İmamoğlu: “Bunun adı ‘asrın felaketi’ mi, ‘asrın ihmali’ mi? Bunu elbette sorgulayacağız.”

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Vahdettin Köşkü'nde Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani'yle bir araya geldi. 

‘delil karartma’

Fotoğraf: Serdar Özsoy / Depo Photos

Hatay’da imar ve yapı denetim izinlerine dair önemli evrakların bulunduğu binanın yıkılmakta olduğuna ilişkin videolar, şehirde usulsüz biçimde inşa edilen yapılara ait delillerin karartılması şüphelerini gündeme getirdi. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İl Müdürlüğü binasında kepçeler tarafından gerçekleştirilen yıkım, bölgeye giden gönüllü avukatlar tarafından engellendi.

• Avukat Bedia Büyükgebiz, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda ıslak imzalı resmî belgelerin olduğu Hatay’daki Yapı Denetim Müdürlüğü’nün ‘yıkım kararı var’ denilerek kepçeyle yıkıldığını söylemişti. 
• Çağdaş Hukukçular Derneği etrafa saçılmış evrakları savcılığa teslim etmek için korumaya aldıklarını açıkladı: “Enkazda bulduğumuz dosyalar, çürük yapılara onay verip, gerekli yaptırımları uygulamayıp, depremin bir felakete dönüşmesinin sorumlularına işaret ediyor. Delillerin karartılmasına izin vermeyeceğiz.” 
• Hatay’da açıklama yapan CHP’li vekil Fethi Açıkel: “Kent suçlarının ortaya çıkarılması için gerçekten önem taşıyacak belgelerin karartılmasına izin vermeyeceğiz.”  
• Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ise merdivenin çökme ihtimaline karşı yıkım kararı alındığını savunmuş; söz konusu belgelerin dijital ortama aktarıldığını açıklamıştı.
• BBC Türkçe’nin hukukçulardan aldığı bilgiye, evrakların sadece dijital kopyalarına güvenmek doğru değil. Zira devlet kurumlarından mahkeme dosyası için resmî bir evrak istendiğinde her zaman ıslak imzalı evrak talep ediliyor. 
• Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay: “Enkazlar kaldırılmadan önce savcılıklarca delillerin toplanması son derece kritik. Bununla ilgili tüm tedbirler alınmıştır.”

Bakanlık açıklamasına göre, şu ana kadar 10 ilde 171 bin 882 bina incelendi. 24 bin 921 binada 120 bin 940 bağımsız bölümün (daire) acil yıkılacak ve ağır hasarlı olduğu tespit edildi. 122 bin 279 binada bulunan 729 bin 435 bağımsız bölüm ise az hasarlı.

• 10 ilde 294 bin güvencesiz konutun, ‘imar affı’yla yasal koruma altına alındığı belirlendi. 
• Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Şubat 2019’da Hatay’da sarf ettiği sözler: “Hatay’da 8 bin konut projesini hayata geçirdik. İmar barışıyla, toplam 205 bin Hataylı vatandaşımızın sorununu çözdük…”
• Diyarbakır’da depremzedelere açılan Farabi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nin pansiyonu, riskli olduğu gerekçesiyle boşaltıldı. 
• Deprem vergisinin detayları: 23 yılda ne kadar toplandı, bununla kaç konut yapılabilirdi? 

eğitim askıda, öğrenciler isyanda

Türkiye genelindeki tüm üniversitelerde uzaktan eğitime geçilmesine ve KYK yurtlarının yaz sonuna kadar depremzedelere tahsis edilmesine ilişkin karara itirazlar yükseliyor.  

• Öğrenciler anlatıyor: “Güneydeki oteller dururken neden yurtlar boşaltılıyor; neden yüz yüze öğrenime ara veriliyor?”
• CHP lideri Kılıçdaroğlu: ”Genel merkez binamız dahil, örgütümüzün tüm mekanlarını vermeye hazırım.”, İYİ Parti lideri Akşener: “Evlerimizde, boş evlerde, otellerde bu kardeşlerimizi misafir etmek mümkündür.”, DEVA Partisi lideri Babacan: “Kış aylarında bunca otel ve yazlık evler boşken, kamu misafirhaneleri dururken yurtlara gözünüzü dikmeyin.” İBB Başkanı İmamoğlu: “Öğrencileri diğer üniversitelere aktarıp yurt kapasitesini artırarak eğitime devam etmek varken, gençleri çaresiz bırakmayı, umutsuzlaştırmayı kabul etmiyorum. İstanbul buna hazır, diğer illerimiz de hazırdır.”

Deprem bölgesindeki 10 ilde 1 Mart’a kadar kapalı kalacak okullar, kalan illerde ise 20 Şubat’ta açılacak. Şu ana dek 809 depremzede nakillerini başka illere aldı. 

• Milli Eğitim Bakanı Özer, kapasitelerinin yüzde 3’ü kadar tam burslu öğrenci alan özel okulların bu oranı yüzde 10’a çıkaracağını söyledi. Yüzde 7’lik kapasite 10 ilden gelen öğrenciler için kullanılacak. 

soruşturma, gözaltı, tutuklama

Fotoğraf: Emily Garthwaite / The NYT

Adana’da deprem nedeniyle terk edilen binalarda hırsızlık yaptıkları suçlamasıyla 32 kişi tutuklandı. 

BaBaLa TV kurucusu Oğuzhan Uğur hakkında ‘halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’ suçundan soruşturma başlatıldı. Başsavcılık açıklamasında, Babala TV’nin Twitter hesabından ‘Kahramanmaraş Kumçatı köyünde barajın çatladığı, Hatay Yarseli Barajı’nın duvarının çatladığı yönünde paylaşımlarda bulunulduğu’ belirtildi. 

• Uğur, Hatay Yarseli Barajı’yla ilgili tweeti alıntılayarak “Haberi bir bakanlık yetkilisi teyit ettiği için ekiptekiler paylaşmışlar! Yalan olduğu ortaya çıkınca da hemen silmişler. Yazışma görselleri mevcut” diye yazmıştı. 

Adıyaman’da paylaştığı videoda, bir Afganın enkazdan çıkarılan bir cesedin kolunu kesip altınını çaldığını iddia eden Uğur Kardaş tutuklandı. Sabah’ın haberine göre, ‘Masterchef’ yarışmasından hatırlanan Kardaş ifadesinde, “Şahit olmadım. Ancak şehirde bu tarz iddialar konuşuluyordu” dedi. 

İstanbul’da depremle ilgili basın açıklaması yapmak isteyen Emekçi Hareket Partisi’nin 30’a yakın üyesi gözaltına alındı. 

uluslararası gündemde deprem

Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasına göre deprem bölgelerinde 10 bin 336 yabancı kurtarma görevlisi çalışıyor. Bugüne dek 99 ülkenin yardım teklifinde bulunduğu; 72 ülkeden ekiplerin sahada çalıştığı aktarıldı. 10 ülkeden yaklaşık 1.000 kadar görevlinin daha gelmesi bekleniyor. 

• Kurtarma çalışmalarında sona doğru gelinirken yabancı ülke ekipleri sahra hastaneleri ile depremzedelere yardım sağlıyor. Fransa, Belçika, Rusya, İspanya, İsrail ve Hindistan sahra hastanesi kuran ülkeler arasında. 

Fotoğraf: Emin Özmen / Thy NYT

Kahramanmaraş’ta enkazdan 15 kişinin kurtarılmasına yardım eden 25 kişilik İsrailli yardım ekibi, yakın güvenlik tehdidi nedeniyle özel jetle ülkesine döndü: “İsrail delegasyonuna yönelik somut ve acil bir tehdit istihbaratı aldık.”

• Daha önce Avusturya’den bölgeye giden ekip Türkiye’den çekileceğini açıklamış; daha sonra ordu güçlerinin koruması altında çalışmalarına devam etmişti.
• Hatay’da çalışan iki ayrı Alman ekip de çalışmalarını durdurmuştu. 

Kimliği bilinmeyen bir Pakistan vatandaşı, Türkiye’nin ABD Büyükelçiliği’ne giderek deprem yardımı olarak 30 milyon dolar bağışladı.

• Çin, Türkiye’ye 53 ton ağırlığında çadır gönderdi; daha fazla acil durum malzemesi de hazırlanıyor.
• Sınır Tanımayan Doktorlar’ın başlattığı kampanyada 5.1 milyon dolar toplandı.
• IKEA, 10 milyon dolarlık bir bağış yapacağını duyurdu.
• Amazon, AKUT ve Kızılay başta olmak üzere yardım kuruluşlarına 600 bin dolar bağışladı.
• ABD’deki ‘Chobani Yoğurt’ markasının kurucusu Hamdi Ulukaya, yardım kuruluşlarına 1 milyon dolar göndereceğini açıkladı.
• Uluslararası Kızılhaç Örgütü’nden 5 bin 200 gönüllü, Türkiye ve Suriye’deki yardım çalışmalarına katılıyor.
• Hollanda'da düzenlenen ‘Türkiye İçin El Ele’ kampanyasında bağış miktarı iki günde 3 milyon euroyu aştı.

Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, depremden etkilenen şehirlerden Adana’ya bir ziyaret gerçekleştirdi. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun eşlik ettiği Dendias, “Türkiye ile Yunanistan ilişkilerini yumuşatmak için bir deprem daha beklenmemeli.”

• Yunanistan’da faaliyet gösteren GSM operatörleri, Türkiye ve Suriye’ye hem görüşmeleri hem de mesajlaşmayı ücretsiz hâle getirdi. Ülkede en çok kullanılan yemek sipariş sitesi ‘e-food’, siparişlerde 1 euroluk bağış seçeneği ekledi.

Meksika’dan deprem bölgesine giden ekipte bulunan arama kurtarma köpeği Proteo görevi başında hayatını kaybetti: “Kahramanca çalışman için teşekkür ederiz.” Proteo için bir tören düzenlendi.

Belçika Başbakanı Alexander De Croo, Türkiye ve Suriye’ye etkileyen depremin yeni bir mülteci dalgası yaratmasından endişeli: “Aramızda bir şeylerin kırılmasını önlemek için bu konuda Türkiye ile iyi anlaşmalar yapmalıyız." De Croo, Avrupa Birliği’ne de bölgedeki barınma sorununa çare bulunması için çağrı yaptı.

medyadan

Depremlerde şu ana kadar dokuz gazeteci hayatını kaybetti.

Adıyaman’dan canlı yayın yapan CNN Türk muhabiri Serdar Er, bir kurtarma anını anlatırken bir depremzedenin saldırısına uğradı. Stüdyodakiler ise hiçbir şey olmamış gibi programa devam etti. 

• İktidara yakın medya, hükümetin ihmallerine yönelik haber yapmadığı için depremzedeler dahil birçok yurttaşın tepkisiyle karşı karşıya. 
• Enkaz başındaki çalışmaları takip eden CNN Türk muhabiri Fulya Öztürk’ün ekibin dikkatini dağıttığı ve ‘mikrofon uzattığı’ anlar. 

TV 100 muhabiri Sertaç Murat Koç, Adıyaman’dan canlı yayın yaptığı sırada “6 gündür elektriğimiz yok, çadır yok” diyen bir yurttaştan mikrofonunu sakladı. Yurttaşın, konuşmaya devam etmesi üzerine yayın kesildi.

Deprem bölgesine yardıma giden kuruluşlar görselinde sadece iktidara yakın oluşumlara yer veren Anadolu Ajansı, tepkiler üzerine Ahbap ve AKUT’u da listeye ekledi.

diğer gelişmeler

Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu, Kahramanmaraş merkezli depremlerin 84.1 milyar dolarlık mali hasar yaratacağını hesapladı. 1999 Gölcük Depremi’nin verileri kullanılarak yapılan hesaplamalara göre bu kez 72 binin üstünde can kaybı yaşanacak.

• Öngörülen hasarın 70 milyar dolarını konut, 10.4 milyar dolarını milli gelir ve 2.91 milyar dolarını da işgücü kaybı oluşturuyor.

ING Kadınlar Basketbol Süper Ligi takımlarından Çankaya Üniversitesi'nin milli basketbolcusu Nilay Aydoğan’ın depremde hayatını kaybettiği açıklandı. 

Menajer Bayram Tutumlu, İspanyol raket Rafael Nadal’ın Türkiye'de geliri depremzedelere bağışlanacak bir yardım maçı oynamayı kabul ettiğini açıkladı. 

TFF, deprem nedeniyle ligden çekilmek isteyen takımların taleplerini kabul etti. Liglerden çekilen takımlar müsabakalarda hükmen (3-0) yenik; rakip takımlar ise galip sayılacak.