6 Şubat depremlerinde 11. gün sona ermek üzere.

AFAD, sabah 09.00 itibarıyla depremde 36 bin 187 kişinin hayatını kaybettiğini, 108 bin 68 kişinin ise yaralandığını açıkladı.

Bilgilendirme notunda ilk kez yaralılarla ilgili, ‘enkazdan sağ kurtulanlar, depremden etkilenenler ve deprem kaynaklı yaralanmalarla hastaneye başvuranlar’ detayı paylaşıldı.

Bölgeden tahliye edilen kişi sayısı ise 216 bin 347.

Depremzedelerin bölgede barınma, ısınma, elektrik ve güvenlik sorunlarının hâlen devam ettiğine yönelik çağrılar paylaşılıyor. Enkazların ne kadarına ulaşılabildiği ve kaç kişinin enkaz altında olduğu ise belirsizliğini koruyor. 

Fotoğraf: Depo Photos

Yıkım

TÜİK’in ‘Bina ve Konut Nitelikleri Araştırması'na göre depremden etkilenen 10 ilin sekizinde, hane halklarının en az yarısı 2001'den sonra inşa edilen binalarda yaşıyor.

İnşaat Mühendisleri Odası’nın şehir şehir hazırladığı rapora göre, 10 ilde en az 61 bin 722 bina yıkılacak. (Kapsül’ün notu: 15 Şubat’ta ‘afet bölgesi’ ilan edilen Elazığ bu raporda yer almıyor.)

Sektör temsilcileri, her bina için enkaz kaldırma maliyetini 250 bin lira olarak hesaplıyor. Yıkım ve enkaz kaldırma faturası ilk etapta 12.6 milyar lirayı buluyor. 

Sektörde yıkım müteahhitliği belgesi olan veya olmayan 2 bine yakın firma bulunduğu, bir binanın yıkım ve enkaz kaldırma süresinin yaklaşık bir ay sürdüğü belirtiliyor. Tüm enkaz, bir yıla yakın bir sürede temizlenebiliyor. 

Bölgede oluşacak asbeste karşı uzmanların görevlendirilmesi önem taşıyor. 

deprem bölgesinden

• Kahramanmaraş’ta 17 yaşındaki Aleyna Ölmez, 248. saatte enkaz altından kurtarıldı.
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, deprem bölgelerinde inşa edilecek kalıcı konutlar için yeni yerleşim alanlarının düşünüldüğünü açıkladı. Gaziantep Nurdağı ve İslahiye’de, 32 bin 500 kişilik geçici barınma alanları yapılıyor. 
• FOX Haber’in Kahramanmaraş’ta konuştuğu depremzedeler: “En büyük ihtiyaç çadır.”
• DW Türkçe’nin izlenimleri: ‘Adıyaman'da son durum nasıl?
• Prof Dr. Alpay Azap, bölgedeki enfeksiyon riskini anlatıyor: “Hayatını kaybedenlerin bedenleri salgın riski oluşturmuyor.”
• FOX Haber’in Hatay Samandağ’dan izlenimleri.
• Hatay Samandağ’da yer alan yaklaşık 2 bin yıllık Titus Tüneli ile Beşikli Mağara, depremlerde zarar görmedi.
• Kızılay Başkanı Kerem Kınık’ın “Kızılay’ın görevleri neden AFAD’a devredildi?” sorusuna yanıtı: “Kızılay’ın sivil savunma mekanizması FETÖ tarafından çökertildi.”
• Ahbap kurucusu Haluk Levent: “Bazı işgüzarların Ahbap’ın çalışmalarını aksatmaya yönelik girişimleri olduğunu gördük. Sağolsun yetkililer olayı çözdüler. Açıkladığımız planları harfiyen uygulayacağız. Bu bütçenin biraz daha fazla miktarı tekrar bağış olarak gelince acil eylem planımıza geçtik ve evi yıkılmış canlarımıza konut yaptırmaya karar verdik!” Levent ayrıca, açılan kripto para cüzdanlarına bir hafta içinde 4 milyon 800 bin dolar bağış yapıldığını açıkladı. 
• Belçika tarafından Hatay Kırıkhan’da kurulan sahra hastanesi hizmet vermeye başladı. Günde 100 hastaya bakılacak hastanede, 80 Belçikalı hekim ve hemşire görev yapıyor.
• Hatayspor yardımcı antrenörü Gökhan Zan, kentteki son durumu anlatıyor: “Köylerdeki insanlara ulaşılması lazım. Onlar tarlalarını ve hayvanlarını bırakıp çadırkentlere gelemezler. Çok zor şartlarda yaşıyorlar.”
• AA’nın yayınladığı deprem sonrasında Kahramanmaraş’taki polislerin telsiz kaydı, Kahramanmaraş’taki deprem anının kente tepeden bakan güvenlik kamerasından görüntüsü, Chris McGrath’ın Hatay fotoğrafları (1) ve (2).

Milli Savunma Bakanlığı, ‘İspanya ordusunun İskenderun’da devriye görevi gerçekleştirdiği’ iddiasının doğru olmadığını açıkladı: “İspanyol askerler sadece arama-kurtarma, yardım dağıtımı ve sahra hastanesi kurulumu için destek olmuşlardır.”

• İspanya Savunma Bakanlığı, İskenderun’da deniz piyade personelinin araçlarını gösteren bir video paylaşmıştı. 

Gaziantep Nurdağı’nda onlarca kişinin öldüğü site ve apartmanların müteahhidinin, AKP'li belediye meclis üyesi Yunus Kaya olduğu ortaya çıktı. Kaya, belediyenin imar komisyonunda görev alıyordu. Nurdağı, Gaziantep’te yıkımın en büyük olduğu ilçe.

AFAD’ın raporuna göre, kurumun geçen yılın ilk altı ayında afete müdahale çalışmaları için yaptığı harcama, önceki yıla göre yüzde 93.96 oranında azaldı. AFAD, Van depreminin (2011) ardından kurum aleyhine açılan ve kaybettiği davalar nedeniyle hak sahiplerine 14.4 milyon lira tazminat ödemek zorunda kaldı. 

• Rapora göre, tazminat ödemesi yapılacak 1.500 dava daha bulunuyor. Mahkeme süreci devam eden dava dosyası ise 1.100. 

Türkiye Psikologlar Derneği, Ankara’ya ulaşmış depremzedeler için ücretsiz psikososyal destek çalışmalarına başladığını duyurdu. 

• Türkiye Gazeteciler Sendikası da depremi yaşamış ya da deprem bölgesinde çalışırken travmaya maruz kalmış gazetecilere ücretsiz psikolog desteği veriyor.

Fotoğraf: Depo Photos

siyaset

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve MHP lideri Bahçeli, depremin ardından ilk kez bir araya geldi. Beştepe’de yaklaşık bir saat süren görüşmenin ardından açıklama yapılmadı.

• ‘Altılı masa’, SP lideri Karamollaoğlu’nun ev sahipliğinde 18 Şubat’ta toplanacak.
• Fatih Altaylı’nın yazısı: “Üniversiteleri açacaklarmış. Ancak bunu hemen yapıp ‘Hata etmişiz’ dememek için bir süre bekleyecekler galiba.”
• Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Bertil Oder’in tweet zinciri: “Seçimlerin ertelenmesini tartışmak kamusal vicdanı yaralıyor. Siyasal alana ilişkin anayasal düzenlemelerde hukuksal açıdan ‘tartışmasız’ nadir konulardan biri seçimlerin ertelenmesidir.”

İYİ Parti lideri Akşener, RTÜK’ün deprem yayınları için kanallara ceza kesmeye hazırlandığını söyledi. 

İBB Başkanı İmamoğlu, depremin ardından Twitter ve TikTok’a getirilen ‘bant daraltma’ uygulamasıyla ilgili “O kararı alan kimse, vesile olan kimlerse yargılanmalı” dedi. İmamoğlu, İstanbul’da yıkılma tehdidiyle karşı karşıya olan 90 bin bina olduğunu söyledi. 

• İmamoğlu, İstanbul Valiliği ve bakanlıklar tarafından yapılan afet toplantılarına İBB’nin davet edilmediğinin hatırlatılmasına şöyle yanıt verdi: “O kapıyı devirir gireriz içeri.”

Tutuklu siyasetçi Demirtaş, eşi Başak Demirtaş aracılığıyla depremle ilgili bir ses kaydı yayınladı: “Birbirimize sarılıp, el ele verip bu enkazın altından beraberce çıkacağız.”

• Demirtaş’ın bağış kampanyasıyla ilgili sözleri: “Halkın alın teriyle, emeğiyle oluşan kamu bütçesi tek adam sistemiyle zaten Erdoğan'ın elindeydi. Dün akşam önemli miktarda kamu kaynağı, yardım adı altında ve denetlenemeyecek şekilde Erdoğan'ın emrine verildi. Olup biten tam olarak bu.”

Türkiye’yi ziyaret eden NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, “Bu, NATO’nun kuruluşundan bu yana ittifak topraklarında yaşanan en ölümcül doğal afet” dedi. Stoltenberg’le ortak basın toplantısında konuşan Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, NATO’nun 3 bine yakın kişiye barınma imkânı sağlayan konteyner ve çadırları gönderdiğini, bunların İskenderun ve Hatay’da kurulacağı bilgisini verdi.

• Stoltenberg, Türkiye’nin İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliklerini onaylamasına ilişkin bir soruya “Her iki başvuruyu da onaylama zamanının geldiğini düşünüyorum” yanıtı verdi. 

soruşturma, gözaltı, tutuklama

Deprem bölgesinde binaları yıkılan müteahhitlere yönelik olarak başlatılan hukuki süreçlere ilişkin bilgi veren Adalet Bakanı Bozdağ, 245 şüpheli hakkında işlem yapıldığını, 54 kişinin tutuklandığını, 27 kişinin gözaltında olduğunu söyledi.

BaBaLa TV kurucusu Oğuzhan Uğur’un, Halk TV’den İsmail Saymaz’a verdiği söyleşi: “Onların zoruna giden bu oldu. ‘Devletimiz burada, AFAD burada’ diyemediler. Biz oradaydık daha önce çünkü. Bizi aradan çıkarıp ‘Her türlü yardımı biz yapıyoruz’ demeye çalıştılar.” 

Osmaniye'de TKP’nin dayanışma merkezinde gözaltına alınan 10 parti üyesi savcılığa çıkarılmadan serbest bırakıldı. Parti, gözaltı gerekçesinin ‘AFAD malzemelerinin çalınması’ olduğunu açıkladı.

• soL’a konuşan avukat Okan Alay, gözaltı için gelen yaklaşık 70 polisin ‘yardımın sadece AFAD tarafından yapılabileceğini’ söylediğini aktardı. Alay’ın ifadelerine göre, parti üyelerinin böyle bir yasal zorunluluk olmadığını hatırlatmasına polisin yanıtı “Devleti aciz gösteriyorsunuz” oldu.

Hatay’da akrabaları enkaz altında kalan emekli savcı Erol Taslak hakkında “Devlet nerede?” tweeti nedeniyle ‘devleti aşağılama’ suçundan soruşturma açıldı.

uluslararası gündemde deprem

Suriye İnsan Hakları Ağı’nın 15 Şubat tarihli raporuna göre Türkiye’deki depremlerde 3 bin 841 Suriyeli hayatını kaybetti. 

• Depremlerden etkilenen Suriye’de rejim kontrolündeki bölgelerde hayatını kaybedenlerin sayısı 321’e, muhalefetin kontrolündeki bölgelerde ise 2 bin 157 kişiye ulaştı. 
• Türkiye’deki depremlerde hayatını kaybeden 1.702 Suriyelinin cenazesi ülkelerine nakledildi.  
• Şarku’l Avsat’ta yer alan haberde, depremlerin ardından özellikle yakınlarını kaybeden yüzlerce mültecinin Suriye’ye döndüğü belirtildi. Ahmed isimli Suriyeli genç: “Ailem ve ben yaklaşık beş yıl önce Halep'in güney kırsalından göç ettirilerek Antakya bölgesine sığındık. Ailem için gece gündüz inşaat sektöründe çalıştım. Ama onlar Türkiye’de ölünce beni bölgeye bağlayan bir şey kalmadı.”
• Sputnik’in Lazkiye’deki geçici barınma alanından haberi: “Hem Lazkiye hem de ülkenin geri kalanının uluslararası kuruluşların yardımına gerçek manada ihtiyacı var.”

Suriye'nin Halep şehrinden bir kare... Fotoğraf: Emily Garthwaite / The NYT

Suriye Afrin’de çöken bir binanın enkazında dünyaya gelen Aya isimli bebek, sahte bir ebeveynlik veya kaçırılma girişimi iddiaları sonrası güvenli bir yere götürüldü. Enkaz altında ölen annesine göbek bağı ile bağlı bulunan bebek, muhaliflerin kontrolündeki bölgedeki hastanede tedavi altındaydı. 

Dünyanın en büyük açıkhava festivallerinden Glastonbury, geliri Türkiye ve Suriye'deki depremzedelere aktarılacak VIP bilet ödüllü ücretli çekiliş başlattı. 8 Mart’ta sonlanacak çekilişte 24 saat içinde 540 bin sterlin (12 milyon lira) gelir toplandı.

Katoliklerin ruhani lideri Papa Francis, deprem bölgesinde barınma sorunu yaşayanlara 10 bin termal kıyafet bağışladı. Vatikan Başkatibi Kardinal Konrad Krajewski, Papa’nın depremzedelere mali yardımda da bulunduğunu açıkladı. 

Japonya, Dünya Gıda Programı ve Japon sivil toplum kuruluşları vasıtasıyla Türkiye ve Suriye’ye 27 milyon dolarlık acil insani yardım sağlayacaklarını duyurdu.

Warner Bros. Discovery, Türkiye ve Suriye’deki depremzedeler için yerel ve küresel yardım kuruluşlarına 1 milyon dolar (18.8 milyon lira) bağışladığını açıkladı. 

medyadan

Uzun yıllardır CNN Türk’te programlar hazırlayan gazeteci Cem Seymen, yönetimin talebi üzerine istifa ettiğini duyurdu. Seymen, depremle ilgili Twitter paylaşımları nedeniyle bu talebin geldiğini söyledi: “Tutumum belli, bunun da yaptığım paylaşımlardan anlaşılabileceğini düşünüyorum. CNN'in bu konudaki tavrı da ortada.”

Hatay’da saldırıya uğrayan TELE 1 muhabiri Hazal Güven: “Birkaç bilgilendirme yapmak istiyorum. ‘Onlar yağmacı değildir, mahalle halkıdır’ diyen çok olmuş. Olmadığına iki sebeple eminiz: Birincisi önümüzü kesenlerle kurduğumuz diyalog neyle karşı karşıya olduğumuzu bize gösterdi. Önümüzü kesen kişiye yolun kenarında duran şahıs ‘Ne var ne yok indir abi indir’ dedi ve silahı bize doğrulttu. İkincisi daha önce bölgesini koruyan buralılarla karşılaştık. Onların tavrının bu olmadığına eminiz.”

diğer gelişmeler

ABD merkezli JPMorgan, Kahramanmaraş merkezli depremlerin Türkiye’ye doğrudan hasar maliyetini 25 milyar dolar olarak hesapladı. Bu, Türkiye’nin gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 2.5’ine denk geliyor.

• Merkez Bankası’nın gelecek hafta politika faizini 100 baz puan indirmesini bekleyen banka, Türkiye’nin 2023 enflasyonu için beklentisini de yüzde 43’ten yüzde 45’e yukarı yönlü revize etti.

Yurtiçi ve yurtdışından 213 televizyon kanalının canlı olarak yayınladığı ‘Türkiye Tek Yürek’ isimli kampanyaya 30 milyar lira bağışlayan Merkez Bankası, bu tutarın geçen yılın kârından karşılanacağını açıkladı. Henüz duyurulmasa da bankanın geçen yıl 50 milyar liralık kâr elde ettiği düşünülüyor.

• Kârdan pay dağıtan banka, geçen yıl 2021 kârından Hazine’ye 50 milyar lira aktarmıştı.
• Banka, 1999 Marmara Depremi’nin ardından da yardımda bulunmuştu.

Gelir İdaresi Başkanlığı, şirketlerin yaptığı yardımların direkt olarak gelir vergisinden değil, vergiye tabi tutardan düşüldüğünü açıkladı. Başkanlık konuyla ilgili şu örneği verdi: “100 bin lira kazancı olan bir kurum 20 bin lira AFAD’a bağış yaptığında kazancından 20 bin lirayı indirecektir. Kalan 80 bin lira üzerinden yüzde 20 oranında hesaplanan 16 bin lira kurumlar vergisi ödeyecektir. Özetle, vazgeçilen vergi tutarı 4 bin liradır.”

Kapalı kaldığı beş günün ardından dün açılan Borsa İstanbul’daki BIST 100 endeksi, güne yüzde 7’nin üzerinde bir yükselişle 5.311 puandan başlamasına karşın 5.008 puandan kapandı.

‘Türkiye Tek Yürek’ kampanyasına 3 milyar lira bağış yapan Cengiz Holding’e 3 milyar 10 milyon liralık yeni yatırımı için çeşitli teşvikler açıklandı. Buna göre holdingin şirketlerinden Eti Alüminyum’un Konya’da yapacağı yatırım, yüzde 100 vergi indirimi ve yüzde 85 katkı oranı olmak üzere gümrük vergisinden muaf tutulacak. Ayrıca şirkete KDV istisnası, KDV iadesi ve çeşitli vergi indirimleri sağlanacak.

• Destekler arasında 75 milyon liralık personel ve 200 milyon lirayı aşmayacak enerji giderleri bulunuyor.
• Murat Yetkin’in yazısı: “Kampanyadaki bağışların yüzde 75'i devlet kesesinden, yarısı ise Türkiye Varlık Fonu'ndan.”

Şok Marketler CEO’su Uğur Demirel, depremden etkilenen 10 ildeki toplam 1000 mağazadan 700’ünün açık olduğunu açıkladı. Yaklaşık 250 mağazanın kalıcı olarak kapanacağını bildiren Demirel, hazır ramazan kolilerini depremzedelere ulaştırmaya çalıştıklarını ve işe alımlarda depremden etkilenen illere öncelik vereceklerini duyurdu. 

Resmî Gazete’de yayımlanan yeni Orman Kanunu yönetmeliğine göre havalimanlarının etrafına alışveriş merkezi, otel, lokanta, akaryakıt, sağlık ve dinî tesisler kurulabilecek.