Toplam sözcük sayısı: 1.640 - Ortalama okuma süresi: 7 dakika

🌧️ Marmara’nın batısı ve Ege’nin iç kesimlerinde yağmur ihtimali ağır basıyor. Yurdun geride kalan bölümünde parçalı bulutlu bir hava bekleniyor. 

$ 19.66 TL 📈- € 21.33 € TL 📉 - BIST 100: 4.501 📉

# Sosyal medyanın gündeminde, Halk TV’nin seçim gecesi yaptığı yayın var. 

🎧 Yapay zekânın seslendirdiği kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında.

Hesap zamanı

Merakla beklenen cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi tamamlandı. Hiçbir adayın ‘yüzde 50+1’ oranını yakalayamadığı cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turu, Erdoğan ve Kılıçdaroğlu arasında 28 Mayıs’ta yapılacak. 

Milletvekilliği seçiminde ise ‘cumhur ittifakı’ 322 vekile ulaşırken ‘millet ittifakı’nın vekil sayısı 213’te kaldı. ‘Emek ve Özgürlük ittifakı’nın vekil sayısı ise 65 oldu. 

AKP’nin oy oranı, 2002 seçiminden sonra ilk kez yüzde 40’ın altına geriledi. Erdoğan, 2014 ve 2018’den farklı olarak ilk kez birinci turda seçilemedi. 

Fotoğraf: Mert Nazım Egin / Depo Photos

Seçim sonuçları, Türkiye’de bir ‘milliyetçi dip dalga’ oluştuğuna yönelik yorumlandı.  

YSK Başkanı Ahmet Yener, cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci tura kaldığını öğle saatlerinde duyurdu: “Yurtiçi sandıkların tamamı sayıldı. Katılım yüzde 88.92 oldu. Yurtdışı sandıklarda ise katılım yüzde 52.69’da kaldı. Bu oyların 35 bin 874’ünün veri girişi sürüyor. Bu oyların tamamını ilk iki sıradaki adaya işlesek dahi sonuç değişmiyor.”

Kurumun paylaştığı son veriye göre Erdoğan’ın oyu yüzde 49.51, Kılıçdaroğlu’nun oyu yüzde 44.88, Oğan’ın oyu yüzde 5.17.

Seçime iki gün kala cumhurbaşkanlığı adaylığından çekilen İnce, yüzde 0.44 oy aldı. Kurucusu olduğu Memleket Partisi'nin aldığı oy ise yüzde 0.92 oldu. 

Cumhurbaşkanı adaylarının en yüksek oy oranına ulaştığı iller şöyle oldu: Erdoğan (Bayburt/78.86), Kılıçdaroğlu (Tunceli/80.26), Oğan (Iğdır/11.94), İnce (Bartın/0.97)

YSK’nın kesin seçim sonuçları, 19 Mayıs’ta Resmî Gazete’de yayımlanacak. 

Sonuca göre, Erdoğan ile Kılıçdaroğlu arasında 2 milyon 520 bin 164 oy fark bulunuyor. Oğan 2 milyon 829 bin 634, İnce ise 238 bin 690 oy aldı. Geçersiz oy sayısı 1 milyon 36 bin 565 oldu, oy kullanmayan seçmen sayısı ise 8 milyon 429 bin 206. 

Kılıçdaroğlu, üç büyük il dahil olmak üzere CHP’nin yönettiği büyükşehir belediyelerinin tamamında birinci oldu. Erdoğan, iç bölgeler ve Karadeniz Bölgesi’nin tamamında yüksek bir oya ulaştı. 

YSK, ikinci tur oylamasında kullanılacak pusula örneğini yayınladı. Pusulada Erdoğan solda, Kılıçdaroğlu ise sağda yer aldı. Seçim takvimine göre propaganda süreci başladı. 

28 Mayıs'taki oy pusulası 

Oğan, ‘1-2 gün içerisinde’ ikinci turda kime oy vereceklerini açıklayacağını söyledi. “Bize oy veren seçmenin tamamını anlaştığımız adaya taşırız” diyen Oğan, seçmenlerinin fikriyle hareket edeceğini belirtti.

Kısa bir video paylaşan Kılıçdaroğlu, “Buradayım be buradayım. Siz de buradasınız. Vallahi de billahi de sonuna kadar mücadele edeceğim. Buradayım” dedi.

Deprem bölgesi

Kılıçdaroğlu depremden etkilenen illerden Adana, Hatay ve Diyarbakır’da Erdoğan’dan fazla oy alabildi. Diğer sekiz ilde ise Erdoğan'ın üstünlüğü görüldü. 2018 seçimlerine göre Erdoğan’ın oyunu neredeyse koruduğu; AKP’nin oylarının bir miktar düştüğü gözlendi.

TBMM

Meclis, yeni dönemde 15 partiden oluşacak: AKP, MHP, CHP, İYİ Parti, Yeşil Sol, TİP, HÜDA PAR, DSP, Yeniden Refah, DP, DEVA, Saadet, Gelecek, EMEP ve DBP.

Seçilen kadın milletvekili sayısı 121 oldu. Son yasama döneminde yüzde 17 olan kadın milletvekili oranı yüzde 20’ye yükseldi. Toplam 31 ilde kadın milletvekili bulunmuyor. 

Sandalye dağılımı şöyle oldu:

‘Cumhur ittifakı’: AKP (267), MHP (50), YRP (5)

‘Millet ittifakı’: CHP (169), İYİ Parti (44)

‘Emek ve Özgürlük ittifakı’: YSP (61), TİP (4)

AKP: 2018 seçimlerinde 295 milletvekili çıkaran AKP, 28 sandalye kaybetti.

CHP: 2018 seçimlerinde 146 sandalye kazanan parti, bu seçimde 169 milletvekili çıkardı. Partinin listesinden seçilen ‘millet ittifakı’ bileşenleri ise şöyle: DEVA (15), Gelecek (10), Saadet (10), DP (3), İYİ Parti (1). Memleketi Erzincan’dan seçilen Mustafa Sarıgül, TDP’nin genel başkanı.

MHP: Kamuoyu araştırmalarında oyu düşük bulunan MHP’nin aldığı sonuç şaşırtıcı bulundu. 2018 seçimlerinde yüzde 11.1’lik oy oranıyla 49 milletvekili kazanan parti, bu seçimde 10.79’luk oy yüzdesiyle 50 vekil çıkardı. MHP’ye önceki seçimde oy veren 5 milyon 506 bin seçmen, bu seçimde 4 milyon 564 bin 34’e düştü. Bahçeli, Osmaniye’den Meclis’e girdi.

Antalya ve Kahramanmaraş’taki vekil sayısını birer artıran parti, sandalyesinin olmadığı Balıkesir, Bolu, Çankırı, Çorum, Elazığ, Giresun, Gümüşhane, Isparta, Nevşehir, Niğde ve Kilis adaylarını Meclis’e gönderdi. İstanbul’da 8 olan vekil sayısı 5’e, Ankara’da 5 olan vekil sayısı ise 3’e indi.

İYİ Parti: 2018 seçimlerinde 43 vekil çıkaran parti, bu kez 44 vekile ulaştı.

YSP (HDP): 2018 seçimlerinde 67 milletvekili çıkaran partinin vekil sayısı 61’e düştü. 

YRP: Kendi logosuyla seçime giren ‘cumhur ittifakı’ bileşeni Yeniden Refah, genel başkanı Erbakan dahil olmak üzere beş adayını Meclis’e gönderdi. Bunların üçü İstanbul’dan, biri Konya’dan, biri Kocaeli’den.  

TİP: Meclis’te dört vekille temsil edilen parti, bu seçimde de dört sandalyenin sahibi oldu. İstanbul’dan mevcut vekiller Erkan Baş, Ahmet Şık ve Sera Kadıgil’in yanı sıra Hatay’dan aday olan tutuklu avukat Can Atalay yeni dönemde Meclis’te olacak. 

HÜDA-PAR: AKP listelerinden aday olan dört isim de Meclis’e girdi. Bunlar; İstanbul’dan partinin lideri Zekeriya Yapıcıoğlu, Gaziantep’ten Şehzade Demir, Mersin’den Faruk Dinç ve Batman’dan Serkan Ramanlı. Ramanlı, yurtdışından gelen oylar sonucu seçildi.

Fotoğraf: Depo Photos

Tüm partilerde, bazı adayların alacağı sonuç merakla beklendi. 

Seçilenler

CHP: Sezgin Tanrıkulu, 21 yıl sonra Diyarbakır’dan seçilen ilk CHP’li oldu. 1980’den bu yana Rize’den ilk kez vekil çıkaran CHP, Tahsin Ocaklı’yı Meclis’e gönderdi. İnan Akgün Alp, 21 yıl sonra Kars’tan Meclis’e giden CHP’li ilk isim oldu. Diyarbakır Barosu’nun eski başkanı Tahir Elçi’nin eşi Türkan Elçi de İstanbul’dan seçildi. 

AKP: ABB’nin eski başkanı Gökçek’in oğlu Osman Gökçek. Mehmet Ali Çelebi, Şebnem Bursalı, Hulki Cevizoğlu. AKP’den milletvekili adayı olan 16 bakan, milletvekili seçildi. 

İYİ Parti: Ünal Karaman, Ayyüce Türkeş Taş.

MHP: Tarihinde hiç kadın milletvekili çıkarmamış Nevşehir’den aday olan Filiz Kılıç.

YSP: Erzurum’dan aday olan Meral Danış Beştaş, Cengiz Çandar, Sevilay Çelenk.

Seçilemeyenler

CHP: Hacer Foggo, Sevgi Kılıç. 

İYİ Parti: Bahadır Erdem, eski bakan İdris Naim Şahin, Gökhan Zan ve İrem Yaman. 

YSP: Hasan Cemal, Kerem Fırtına. 

TİP: Barış Atay, Mısra Öz, Meryem Göktepe, Zeynep Esmeray Özadıktı, Mehmet Aslantuğ, İrfan Değirmenci ve Hakan Güneş.

AKP: Savcı Sayan, Kuddusi Müftüoğlu.

BBP: Mustafa Destici.

Zafer Partisi: Ümit Özdağ.

Diğer gelişmeler

CHP’li Onursal Adıgüzel, partisinin veri sisteminin ‘çöktüğüne’ dair iddiayı yalanladı: “Sistemsel hiçbir sorun yaşamadık. Tüm Türkiye’de örgütlerimiz bize veri gönderdi. Bazıları coğrafi koşullar sebebiyle geç gönderdi.”

Kılıçdaroğlu’nun başdanışmanı Deniz Demir: “Eksiklerimizi ve hatalarımızı biliyoruz.”

İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, seçimle ilgili paylaşım yapan bazı sosyal medya hesaplarıyla ilgili soruşturma başlatıldığını duyurdu. Şüpheliler arasında “Bu ülke için bu kadar gerizekalı çok fazla, yazık” paylaşımı yapan oyuncu Zeynep Beşerler de var. 

KKTC’de seçime katılım oranı yüzde 52 oldu. Kılıçdaroğlu'nun oy oranı yüzde 53.88, Erdoğan'ın oy oranı ise yüzde 39.09.

dünya

Fotoğraf: Adil Özsüer / Depo Photos

Dünya basını, Türkiye’de ikinci tura kalan cumhurbaşkanlığı seçimlerini çoğunlukla manşetlerine taşıdı; parlamento seçimlerinin sonuçlarına da geniş yer verdi.

• ABD’de New York Times, seçimleri ‘Çoğunluk Erdoğan’dan kaçarken gerginlikle beklenen Türkiye seçimlerinde ikinci tura gidiliyor’ başlığıyla manşetine taşıdı. Washington Post, ‘Türkiye’deki başa baş yarışta Erdoğan muhtemelen ikinci tura hazırlanıyor’ başlığını kullandı. AP, Erdoğan’ın oylarının düştüğünü yazdı.
• İngiltere’de The Guardian, iki sayfasını tamamen seçime ayırdığı haberinde katılım oranının yüksekliğine dikkat çekti. The Economist ise Erdoğan’ı otoriter bir lider olarak tanımlayarak “Erdoğan’ın kesin zaferi dışında bu ülkedeki muhalefetin hayal edebileceği en kötü sonuç. Rakipleri, seçimlere güçlü bir ivmeyle giriyor gibi görünüyordu” yorumunu yaptı.
• Almanya’da Spiegel, Erdoğan’ın beklenenden daha iyi bir performans sergilediğini aktardı. FAZ ne Erdoğan’ın ne de Kılıçdaroğlu’nun yüzde 50’yi geçeceğine ilişkin bir emarenin bulunmadığını yazdı.
• Rusya’da ise Kılıçdaroğlu’nun ‘Türkiye ile Batı arasında yakınlaşmada ısrar eden’ bir lider olduğu; Erdoğan’ın zaferinin Rusya için neden gerekli olduğuna ilişkin yorumlar yapıldı. 
• Yunanistan’da Athens Voice, “Türkiye’de seçmenler milliyetçilik, popülizm ve din unsurlarını ekonomik durumun üstünde tuttu” yorumunu yaptı. Dimokratia, ‘Erdoğan 7 canlı çıktı’ dediği manşet haberinde “Erdoğan tüm anket şirketlerini hezimete uğrattı” görüşüne yer verildi. Genel olarak en büyük galiplerin Erdoğan ve MHP olduğu belirtildi.

Siyasiler:

• ABD Başkanı Biden, seçimlerin ikinci tura kalmasına ilişkin “Umarım kim kazanırsa kazanır. Dünyanın o kısmında bu olmasa bile yeterince sorun var zaten” yorumu yaptı. 
• Rusya, ikinci turda kim kazanırsa kazansın, ‘Türkiye’yle işbirliğinin derinleşmesini’ umduğunu açıkladı.  
• Azerbaycan lideri Aliyev ve Özbekistan lideri Mirziyoyev, Erdoğan’ı arayarak tebrik etti.
• Türkiye’deki seçim sonucu Almanya’da da yankı uyandırdı. Koalisyon ortaklarından Yeşiller Partisi, Kılıçdaroğlu’na desteğini yinelerken Tarım Bakanı Cem Özdemir ise Türkiye’nin sağa kaydığını söyledi: “Kılıçdaroğlu, kazanması hâlinde son derece bölünmüş bir ülkeyle karşı karşıya kalacak.”

Fransız Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden Dider Billion’a göre sandıktan tümüyle kutuplaşmış bir Türkiye çıktı: “AKP'nin zayıfladığını düşünenler yanıldı. AKP hâlâ şüphesiz bir ‘seçim makinesi’ olduğunu gösterdi. Devletin olanaklarını da kullanarak, tüm gücüyle yüklendi.” 

• Billion, iktidarın yurtdışındaki Türklere yatırımlar yaptığı ve yurtdışı seçmeninin Türkiye’deki enflasyondan yeterince etkilenmediği gerekçesiyle yurtdışı oylarının Erdoğan’a gittiği görüşünde. 

ekonomi 

Fotoğraf: Sergey Ponomarev / The New York Times

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci tura kalacağı anlaşıldıktan sonra dolar ve euro, Türk lirası karşısında yükselişe geçti.

• BIST 100 temel endeksi açılışta yüzde 6’nın üzerinde geriledi; kayıpların yüzde 5'i geçmesi nedeniyle endeks bazında devre kesildi. Ayrıca, Borsa İstanbul’da yabancı payı 2 Aralık 2022’den bu yana ilk kez yüzde 30’un üzerine çıktı.
• Ülkenin borçlanma maliyetleri için önemli bir gösterge olan CDS risk primi, 606 baz puana çıkarak Kasım 2022'den bu yana en yüksek seviyesini gördü.
• Piyasa, seçimin ikinci tura kalmasını nasıl değerlendiriyor?

Uluslararası yatırımcılar ve ekonomi aktörleri seçim sonuçlarına ilişkin kötümser yorumlarda bulunuyor.

• In Touch Capital döviz analisti Piotr Matys: “Önümüzdeki iki hafta, Türk siyasetinde muhtemelen en gergin hafta olacak. Lirayı nispeten istikrarlı tutmak için arka kapı döviz müdahalelerinin önümüzdeki iki hafta boyunca devam etmesi muhtemel.”
• Medley Global Advisors yöneticilerinden Nick Stadtmiller: “Hükümetin lirayı destekleme çabaları Merkez Bankası’nın rezervlerini tüketti. Sonsuza kadar dayanamazlar ve önümüzdeki birkaç çeyrekte ciddi bir devalüasyon olması muhtemel. İlk etapta, daha fazla sermaye kaçışını önlemek için hükümetin zımnen yürürlükte olan kontrolleri sıkılaştırılabilir.”
• Tellimer hisse senedi araştırma başkanı Hasnain Malik: “Kılıçdaroğlu'nun kazanmasını ve geleneksel ekonomi politikalara dönüşü ümit eden yatırımcılar için bu sonuçlar büyük hayal kırıklığına yol açtı.”
• Candriam fon yöneticisi Richard Briggs: “Erdoğan’ın kazanması ekonomik dengesizliğin, alışılmışın dışında para politikasının ve lirayı desteklemek için maliyetli çabaların devamı anlamına geliyor. Sonuçlar piyasalar için neredeyse kesinlikle olumsuz.”

📝 Serhat Gürleyen’in yazısı: ‘Seçim sonrası piyasaların cevabını arayacağı sorular’

Merkezî yönetim bütçesi nisan ayında 132 milyar 471 milyon lira, ocak-nisan döneminde ise 382 milyar 496 milyon lira açık verdi.

BDDK, POS cihazlarında kullanılan kâğıt miktarının azaltılması hedefiyle yeni bir düzenlemeyi hayata geçirdi. En geç 1 Aralık’ta uygulanmaya başlanacak olan düzenleme kapsamında, kartlı alışveriş işlemlerinde kâğıt fiş almak istemeyen kart kullanıcılarının bu belgeleri dijital olarak alabilmesi mümkün hâle gelecek. 

günün sözü

“Aşırı sağın kazanımları anketlere değil, sandığa yansıyor.”

Seçim sonuçlarını değerlendiren ABD Berkeley Üniversitesi’nde görevli sosyolog ve yazar Prof. Cihan Tuğal.