Toplam sözcük sayısı: 1.750 - Ortalama okuma süresi: 7 dakika

☔ Marmara’nın batısı, Ege kıyıları ve Güneydoğu Anadolu dışındaki tüm bölgelerde yağış sürecek. Güneş, hafta sonuna doğru batıdan başlayarak ülkeyi etkisi altına alacak.

$: 23,56 TL 📉 €: 25,68 TL 📉 BIST 100: 5.251 📉 ₿: 26.780 USD 📈

# Sosyal medyanın gündeminde, 11 bin 402 liraya yükselen asgari ücret var. 

🎧 Yapay zekânın seslendirdiği kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında.

İlkokul terk

Türkiye’de geçen yılın resmî verilerine göre 25 yaş ve üstü nüfusun yüzde 53’ü, ‘ortaokul veya altı’ eğitim düzeyine sahip. 15 yaş ve üstü nüfusta ise bu oran yüzde 51.

• 15 yaş ve üstü nüfusta 33 milyon kişi, ‘ortaokul veya altı’ eğitim düzeyine sahip. 31.3 milyon kişi ise ‘lise ve üstü’ eğitim düzeyinde. 741 bin kişinin seviyesi ise bilinmiyor.
• 25 yaş ve üstü nüfusta erkeklerin yüzde 46.6’sı ‘ortaokul veya altı eğitim düzeyine sahip’ iken bu oran kadınlarda yüzde 59.
• 25 yaş ve üstü nüfusta ortalama eğitim süresi artıyor. 2011 yılında ortalama eğitim süresi 7.3 yıl iken bu sayı 2022’de 9.2 yıla çıktı.

Diğer gelişmeler:

İBB’nin yaptırdığı ‘İstanbul Barometresi’ araştırmasının mayıs ayı raporuna göre, ‘geçinebildiğini’ söyleyenlerin oranı yüzde 24.1 oldu. Katılımcılara göre İstanbul’un ilk üç sorunu, yüzde 60 ile sığınmacı ve mülteciler, yüzde 53.3 ile trafik ve yüzde 46.2 ile ekonomi.

Eski Ankara BB Başkanı Gökçek'in hedef gösterdiği Sarıyer Emirgan İlkokulu'nda öğretmen Emine Yahşi ve okulun müdürü Emine Kızıldağ açığa alındı. Sınıftaki karne dağıtımından bir fotoğraf paylaşan Gökçek, renkli süslemelere işaret ederek “Çocuklarımızı eşcinselliğe itenler çocuklarımızın katilidir” diye yazmıştı. 

Tutuklu iş insanı Kavala, kendisini konu alan ‘Metamorfoz’ dizisi için “İtibar suikastı” dedi. TRT’nin dijital platformu ‘tabii’de yayınlanan dizi, Gezi Parkı eylemlerine de atıf yapıyor. 

• Dizinin başrolü Can Nergis: “Aslında bir casusluk hikâyesi, bir devrimcinin nasıl bir kapitaliste döndüğünü anlatıyor.”

İstanbul Anadolu Yakası'nda Yenidoğan-Cumhuriyet-Emek metro hattı, Söğütlüçeşme'ye kadar uzatıldı. Projesi tamamlanan yeni hatta, 18 istasyon bulunacak.

Pandemi döneminden bu yana uygulanan ‘müzik yasağı’, Antalya’da kaldırıldı. Dünya üzerinde örneği olmayan yasak ilk olarak saat 00.00’dan sonra uygulanmış, bu saat ilerleyen dönemde saat 01.00’e çekilmişti. 

İstanbul'a su sağlayan barajlardaki doluluk oranı,  son 10 yılın en düşük ikinci seviyesi olan yüzde 45.89’a geriledi. 

Fotoğraflarla: İstanbul LGBTİ+ Onur Haftası komitesi, Haliç Köprüsü’ne trans bayrağı astı. 

politika

Fotoğraf: Depo Photos

Partisinin grup toplantısında konuşan CHP lideri Kılıçdaroğlu, "Türkiye’nin aydınlığa çıkması için değil altılı masa, gerekirse 16’lı masa kuracağım. Bu Düyûn-ı Umûmiye kabinesini göndermenin onuru 25 milyon kişiye ait olacak” dedi. 

• Taahhüt edilen 41 milyar liranın akıbetinin bilinmediği ‘Tek Yürek’ kampanyasını hatırlatan Kılıçdaroğlu, yıl sonuna kadar depremzedelerin elektrik ve doğalgaz faturalarının ödenmesini istedi. Kılıçdaroğlu, aleyhine hazırlanan kampanya reklamları için Facebook’a 3 milyon lira ödeme yaptığını söylediği Yeni Şafak’a dava açacak. 
• İmamoğlu: “Parti içindeki saygıya aykırı asla hareket etmem. Ama vatandaşa karşı sorumluluğumuz her şeyin önündedir. Bunu da en doğru zamanda kamuoyuyla paylaşmaktan geri durmam."

MHP lideri Bahçeli, HDP’ye yapılan Hazine yardımına bloke konulması talebini reddeden  Anayasa Mahkemesi için “Anlaşılıyor ki söylediklerimizi kaale almıyorlar. Kandil kuyruğundan ayrılmaları lazım” dedi. Bahçeli, ‘üniversite sınavı’ mesajı da verdi: “Kaldıracağımız günler çok uzak değildir.”

İYİ Parti’nin hafta sonu yapacağı kurultayda, yerel seçim için çizeceği çerçeveyi paylaşması bekleniyor. Sözcü’den İsmail Saymaz’ın kulis haberine göre Akşener, partisinin ‘millet ittfakı’ndan ayrıldığını açıklayacak.

Seçime CHP listelerinden giren ve toplam üç vekil çıkaran Demokrat Parti, Meclis’te kendi ismiyle yer alacağını duyurdu. Meclis’te 35 sandalye alan DEVA, Saadet ve Gelecek partileri, grup kurmak için anlaşmıştı. Grubun, ‘çatı parti’ altında temsil edilmesi bekleniyor. 

Eski bakan Efkan Ala, AKP genel başkanvekilliğine atandı. Bu görevi son olarak TBMM Başkanı seçilen Numan Kurtulmuş yürütüyordu.  

HDP’li Beştaş’ın Diken’e verdiği söyleşi: “İkinci turda Özdağ’la beraber milliyetçilik yarışması yapıldı. Kürtler oy vermesin diye ne yapılacağını sorsak ancak bu kadar yapılırdı.”

Fatih Altaylı’nın yazısı: “CHP’de bir grup imza toplamaya başladı. Amaç Kılıçdaroğlu’nu devirmek değil. Asıl mesele partiyi ‘demokratik’ bir tüzüğe kavuşturmak.”

Nuray Babacan’ın yazısı: “Erdoğan, sözcü atamayacak. Altun ile Kılıç’ın çekişmesine farklı bir çözüm bulunmuş oldu.”

Murat Sevinç’in yazısı: ‘Muhalefet partilerinin liderleri yaşamını yitiren çocuklardan haberdar mı?’

kültür - yaşam

Fotoğraf: Will Truettner / Unsplash

Asya, lüks yaşam için en pahalı bölge olma konumunu sürdürüyor. Farklı parametrelerle hazırlanan Julius Baer’ın raporuna göre aynı zamanda ülkenin başkenti olan Singapur, dünyanın en pahalı şehri. Ardından Şanghay, Hong Kong, Londra ve New York geliyor. 

• Otomobil vergisi küresel ortalamadan yüzde 113 daha fazla olan Singapur, araba fiyatları açısından da dünyanın en pahalı şehri. 

İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre 30 dakikadan az gündüz uykuları, beynin küçülmesini önlüyor. Bu da demans gibi bilişsel hastalıklara engel oluyor ve yaşlanmayı 3-6 yıl arasında geciktiriyor. Araştırma, 40-69 yaş arası 500 bin kişinin verileri incelenerek yapıldı.

Norveç’te hükümet, büyük ve orta ölçekli şirketlerin yönetim kurullarında en az yüzde 40 oranında kadın olması gerektiğine ilişkin bir yasa tasarısı hazırladı. Parlamentoya sunulan tasarının beş yıl içinde tamamen uygulanması planlanıyor. 

Dünya Meteoroloji Örgütü raporuna göre 2022’de Avrupa, küresel ısınmadan en fazla etkilenen kıta oldu. 1980’lerden bu yana küresel ortalamanın iki katı kadar ısınan kıtadaki birçok ülke, tarihinin en sıcak yılını yaşadı. Aşırı sıcaklığa bağlı olarak 16 bin kişi hayatını kaybetti. 

dünya

Titanik’in enkazını görmek için dalış yaptığı sırada kaybolan deniz aracını bulmak üzere Atlas Okyanusu’nda arama kurtarma çalışmaları başlatıldı. Deniz aracının içinde İngiliz milyarder Hamish Harding, Pakistanlı iş insanı Şehzade Davut ve oğlu Süleyman, Fransız kâşif Paul-Henry Nargeolet ve dalışı düzenleyen OceanGate firmasının CEO’su Stockton Rush bulunuyordu. 

• OceanGate firması, kişi başı 250 bin dolar karşılığında Titanik’in enkazına dalış turu pazarlıyor. 
• Dönemin en büyük gemisi olan Titanic, 1912’deki ilk yolculuğunda bir buzdağına çarparak batmış; en az 1.500 kişi hayatını kaybetmişti.

Alman istihbaratının yıllık raporunda Rusya’nın yanı sıra Türkiye ve İran, ‘ana casusluk tehdidi’ olarak tanımlandı. Buna göre Türkiye ve İran, Almanya’daki muhalif kişi ve kurumlara odaklanıyor. Rusya’nın casusluk faaliyetleriyle birlikte siber saldırılar deneyebileceği de öngörülüyor. Raporda Çin ise ekonomik ve bilimsel casusluk bakımından en büyük tehdit olarak görülüyor.

• Terör örgütü olarak görülen PKK’nın hâlihazırda 14 bin 500 üyesi olduğu da raporda yer alan bilgiler arasında.

Rusya, çok sayıda insansız hava aracıyla Ukrayna’nın başkenti Kiev’e çeşitli saldırılar gerçekleştirdi. Ukrayna ordusuna göre İran yapımı insansız hava araçlarının büyük bir bölümü hava savunma sistemleri tarafından etkisiz hâle getirildi. Geçen günlerde Rusya’ya karşı taarruz başlatan Ukrayna, sekiz yerleşim yerinin geri alındığını duyurmuştu.

• Rus ordusuna bağlı paralı asker grubu Wagner, Ukrayna’ya gerçekleştirilecek hava saldırılarında insansız hava araçlarını kullanmak üzere bilgisayar oyunu oynayanları işe almaya başladı. Bilgisayar bilgisi dışında aranan koşullar, 21 ila 35 yaş arasında ve iyi bir fiziğe sahip olmak.

Almanya’da hükümet, ülkedeki personel açığı sıkıntısını kapatmak için ülke dışından daha fazla iş gücü götürülmesini sağlayacak yeni yasa tasarıları sundu. Buna göre iltica prosedürleri devam eden kişiler, iş bulmaları durumunda çalışma izni alabilecek. Bunun yanı sıra ülkeye turist vizesiyle giden ve burada iş bulan kişilerin, çalışma izni için tekrar ülkelerine dönüp başvuru yapmaları gerekmeyecek. 

• Tasarlanan yeni puanlama sistemiyle, yeterli puan alanlar Almanya’ya gidip iş arayabilecek; iş bulana kadar da haftalık 20 saati geçmeyen işlerde çalışabilecekler.

Dünyanın en fazla turist çeken ülkelerinden Fransa, ziyaretçileri yönlendirme konusunda çeşitli çalışmalar yürütüyor. Yıllık turizm faaliyetinin yüzde 80’i ülkenin yüzde 20’lik bölümünde yoğunlaşan Fransa, turistleri daha az bilinen bölgeleri keşfetmeye teşvik için yeni stratejiler deneyecek. 

• Ülkenin kuzeyinde 1.200 kişinin yaşadığı Etretat kasabası, ‘Lupin’ dizisinin bazı sahnelerine ev sahipliği yapmasının ardından yaz aylarında her gün 10 bin turist ağırlıyor.

Romanya’da dört aya yakın bir süre tutuklu kalan ve ardından ev hapsine alınan Tate kardeşler hakkında tecavüz, insan kaçakçılığı ve kadınlara cinsel istismar için organizasyon yapmak suçlamalarıyla iddianame hazırlandı. İddianamede yer alan yedi kadın, Tate kardeşler tarafından evlilik vaadiyle kandırıldıklarını söylüyor. Hatta kardeşlerin büyüğü Andrew tecavüzle de suçlanıyor. 60 gün içinde dava açılıp açılmayacağına karar verilecek.

‘Luna’ ve ‘TerraUSD’ kripto para birimlerinin geliştiricisi Güney Koreli Do Kwon, Karadağ’da sahte pasaport kullanmaktan 4 ay hapis cezasına çarptırıldı. Her iki kripto para birimi çöküş yaşamış; yatırımcılar 40 milyar dolar kaybetmişti. Do Kwon hakkında, memleketi Güney Kore’nin yanı sıra ABD’de de bir tutuklama emri bulunuyor. Karadağ’ın Do Kwon’u iade edip etmeyeceği henüz belirsiz.

Finlandiya’da Sanna Marin’den boşalan başbakanlık koltuğuna Ulusal Koalisyon Partisi’nin lideri Petteri Orpo oturacak. Orpo, parlamentoda yapılan oylamada 81’e karşı 107 oyla başbakan olarak seçildi. Ülkedeki yeni koalisyon hükümeti, dört farklı partiye mensup bakanlardan oluşuyor.

ekonomi

Görsel: Bloomberg HT

Temmuz ayından itibaren geçerli olacak asgari ücret, yüzde 34’lük zam ile 11 bin 402 lira  oldu. Güncel kurla 483 dolara tekabül eden asgari ücret, Türk-İş’in açıkladığı açlık sınırının 1.040 lira üzerinde; yoksulluk sınırının ise 22 bin 350 lira altında. 

• Eurostat’ın 2023 yılının ilk yarısına ait brüt asgari ücretler incelendiğinde Türkiye, 26 ülke arasında 23. sırada geliyor. Türkiye’de yeni asgari ücret brüt 519 euro. Sırbistan, Bulgaristan ve Arnavutluk, Türkiye’nin altında kalıyor. Brüt asgari ücretin en yüksek olduğu ülke ise 2 bin 387 euro ile Lüksemburg. Ayrıca Türkiye’ye ait satın alma gücüne göre asgari ücret verisi, ‘hareketli döviz kuru’ nedeniyle yok. 
• Türkiye, Avrupa’da en fazla asgari ücretli oranının olduğu ülke. Çalışma Bakanlığı’na göre özel sektördekilerin yüzde 37’si asgari ücretle çalışıyor. Sendikalara göre ise Türkiye’nin yüzde 60’ı asgari ücret ve ona yakın maaş alıyor. Türkiye’nin ardından gelen Romanya’da bu oran yüzde 21. Polonya’da yüzde 17, Fransa’da yüzde 8, Almanya’da yüzde 5, Yunanistan’da ise yüzde 4. 
• Ekonomistlerden gelen ilk yorumlar, (1, 2, 3, 4) Türkiye’nin ‘asgari ücretliler ülkesi’ hâline geldiği ve enflasyon önlemediği müddetçe bu zamların da ‘eriyeceği’ yönünde. 

💰 Tatil maliyeti, yerli turistin geceleme sayısını düşürdü. Pandeminin yaşandığı 2020’de 10.9 olan ortalama geceleme sayısı 2022’de 8.2’ye geriledi. Bu yıl 9 gün olan bayram tatilinde ise ortalama 5 gecelik rezervasyonlar yapıldı.

• Sektör temsilcilerine göre bu yaz otel fiyatları, geçen yıla kıyasla en az yüzde 80-100 arttı. Geçen yıl iki kişilik bir haftalık tatilin ortalama maliyeti 15-20 bin lira iken bu yıl 35 bin liradan başlıyor. Ayrıca vizesiz destinasyonlara da artış gözlemleniyor. 
• Son yıllarda otele karşın görece makul bir seçenek olarak öne çıkan yazlık kira bedeli ise Tekirdağ ve Edirne’de aylık 20 bin liradan başlıyor; Bodrum ve Antalya kıyılarında 80 bin lira ile 1 milyon lira arasında değişiyor. 

⛽ Motorinin litresine 1.64 lira zam geldi. Son üç hafta boyunca toplamda yüzde 23 zam gelen motorinin litre fiyatı İstanbul’da 23.80 liraya yükseldi. 

💳 Yemek kartıyla bilinen Sodexo, isim değiştirdi. ‘Pluxee’ ismi ile yoluna devam edeceğini duyuran şirket, 31 ülkede faaliyet gösteriyor. 

📝 Mahfi Eğilmez’in yazısı: ‘Faizi artırınca her şey düzelecek mi?’

spor

Fotoğraf: Muhammed Ali Yahşi / Depo Photos

Anadolu Efes’in yeni başantrenörü Erdem Can oldu. İki yıllık sözleşme imzalanan Can, geçen yıl Türk Telekom’la Eurocup’ta final oynamış; aynı organizasyonda ‘Yılın Antrenörü’ seçilmişti. Lacivert-Beyazlıları, bu yıl ligde şampiyonluğa ulaştıran Ergin Ataman ise Yunanistan’ın Panathinaikos takımıyla sözleşme imzaladı.

• Anadolu Efes’in Ergin Ataman’a veda videosu. 

Fenerbahçe’nin genç yıldız adayı Arda Güler, 21 yaş altı oyuncularda yılın en iyisine verilen ‘Golden Boy’ ödülüne aday gösterildi. 100 kişilik aday listesinin ilk üç sırasında Bayern Münih'ten Jamal Musiala, Real Madrid’in yeni transferi Jude Bellingham ve Barcelona’dan Gavi yer alıyor. 

• Arda Güler’in Galler maçında attığı gol.

kapsül öneriyor

• Büyük Ev Ablukada canlı kaydı (2011): ‘Görüntülü Radyo Eksen Filanı’
• Oggusto seçkisi: ‘Vizesiz gidilebilen ülkeler’
• Mehmet Yaşin’in yazısı: ‘Yoğurtlu yemeklere yıldız yetmez’
• KALT videosu: ‘Deliliğe Övgü’
• Socrates’ten Can Önduygu’nun yazar Simon Kuper’le söyleşisi: ‘Futbol ekonomisi, Süper Lig’
• mevzu: belgeseli: ‘İstanbul’un 40. ilçesi Perpa’

günün sözü

“Kızım, 14 altında kaldı. Özellikle Allah kolaylık versin sana, yardımcın olsun.”

Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplantısından çıkan Türk-İş Başkanı Ergün Atalay’ın, yeni asgari ücretin 500 doların altında kaldığını hatırlatan gazeteciye yanıtı.