Toplam sözcük sayısı: 1.710 - Ortalama okuma süresi: 6.5 dakika

🌞 Karadeniz Bölgesi dışında tüm yurt Afrika’dan gelen sıcak havanın etkisine girdi. İstanbul ve Ankara’da en az 35 derece olan hava sıcaklığı, İzmir ve Muğla’da 40 dereceye çıkacak.

$: 26,80 TL 📉 €: 29,91 TL 📉 BIST 100: 6.682 📈 ₿: 29.780 USD 📉

# Sosyal medyanın gündeminde, TDK'nın 'Türkiye’de yaşayan halk ve bu halkın soyundan olan kimse' tanımıyla ‘Türkiyeli’ kelimesini sözlüğe eklemesi ve kaldırması var.  

🎧 Yapay zekânın seslendirdiği kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında.

Çöz beni arapsaçı

Kalabalık bir heyetle ‘Körfez ülkeleri turu’na çıkan Cumhurbaşkanı Erdoğan, dış kaynak arayışıyla başlattığı gezilerini Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE) imzalanan ve 50.7 milyar dolar değerindeki anlaşmalarla tamamladı. Anlaşma maddelerinde, iki ülke arasında suçluların iadesi ile ilgili mutabakat da bulunuyor. Bu kapsamda ayrıca iki ülke liderlerinin başkanlık edeceği ‘Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey’ kurulacak. 

İki ülke arasında imzalanan 14 yeni belgeye göre enerji, ulaştırma, altyapı, lojistik, e-ticaret, finans, sağlık, gıda, turizm, emlak, inşaat, savunma sanayii, yapay zekâ ve ileri teknoloji alanlarında işbirliği yapılacak. 

Abu Dabi Kalkınma Fonu’ndan yapılan açıklamada da deprem bölgesinin yeniden inşası için 8.5 milyar dolarlık bir fon sağlanacağı belirtildi. 

Anlaşmaların detayı paylaşılmadı ancak anlaşmalar için ‘ekonomik yardım’ nitelemesini tercih eden BAE Ekonomi Bakanı Abdullah bin Tuk el-Mari, ayrıntıların ‘çok yakında’ açıklanacağını söyledi.

Suudi Arabistan ve Katar’da liderlere Togg marka otomobil hediye eden Erdoğan, BAE Devlet Başkanı Şeyh Muhammed Bin Zayed Al Nahyan’a da aynı hediyeyi verdi.

BAE, uzun bir süre hükümete yakın medya kuruluşları tarafından ‘darbe girişimine destek’ vermekle suçlanmıştı. 

Hediye Levent’in yazısı: ‘Ankara'nın Körfez çıkarması ekonomiyi kurtarır mı?'

Fatih Altaylı’nın yazısı: “Anlaşma olarak BM’ye bildirilmek durumunda değildir, içeriği açıklanmak zorunda değildir. Yani ‘gizlilik’ içerir. Türkiye örneğinde, TBMM’ye götürülüp içeriği konusunda bilgi verilmesi gerekmez.”

CHP Grup Başkanı Özel, ‘sızdırılan’ ve kendisiyle birlikte partinin önde gelen isimlerinin yer aldığı toplantı için “Örgütleri rahatsız eden bir duruma çare aranıyor” dedi. Partinin olası başkan adaylarından biri olduğu konuşulan Özel, bu toplantıların daha önce yapıldığını ve devam edeceğini söyledi. 

• Toplantıda yer alan isimlerden Engin Altay, kaydı kimin sızdırdığını bildiğini ancak isim vermeyeceğini söyledi.
• CHP sözcüsü Öztrak, TBMM’deki yasa görüşmelerine muhalefet milletvekillerinin katılmamasına yönelik soruyu “İktidar partisinin oyları belli, sizin onu etkileyebilmeniz çok zor. Eğer kafa kafaya olan bir yer varsa, o tür oylamalarda hemen arkadaşlarımız çağrılıyor, biz de Meclis’e gidiyoruz” diyerek yanıtıladı. 
• İsmail Saymaz’ın yazısı: “İmamoğlu’nun 14 Mayıs öncesinin kahramanları ile Kılıçdaroğlu sonrasını inşa etmeye kalkışması, değişim çağrısının inandırıcılığını sakatlıyor.”
• Göksel Göksu’nun kulis yazısı: “Kılıçdaroğlu’na yakın isimlerin doğruladığı gerçek şu ki, ‘değişim’ kanadı 60 kişilik Parti Meclisi’nde artık çoğunluğu ele geçirmiş durumda.”

Seçimin ardından partinin lideri Akşener’i istifaya davet eden İYİ Parti üyesi altı kişi, kesin ihraç istemiyle disipline sevk edildi.

gündem

Fotoğraf: bilgi.edu.tr

YKS sonuçları açıklandı. Üniversite tercihleri, 27 Temmuz-8 Ağustos tarihlerinde yapılacak. Tarihin en yüksek katılımlı sınavında, TYT’de adayların 40 sorudan oluşan temel matematik testinde doğru yanıt ortalaması 8; 20 sorudan oluşan fen bilimleri testinde ise 3.5 oldu. 

CHP’nin raporuna göre, Türkiye’de nüfusun yüzde 60.4’ü (51 milyon 600 bin kişi) açlık sınırının altında, nüfusun yüzde 37.6'sı (32 milyon 150 bin kişi) ise yoksulluk sınırının altında yaşıyor. 

• Süt ürünlerini her gün tüketemeyen çocukların oranı yüzde 42.2, ekmek veya makarna gibi tahıl içeren yiyecekleri her gün tüketen çocukların oranı yüzde ise 62.4.

Türkiye'deki cihatçıların 'akıl hocası' olarak bilinen 'Ebu Hanzala' kod adlı Halis Bayancuk, ‘kaçma şüphesi bulunmadığı’ gerekçesiyle tahliye edildi. ‘IŞİD yöneticiliği’ ile suçlandığı davada 12 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırılan Bayancuk, 2017’den beri tutukluydu. 

İstanbul Valiliği, sokak hayvanlarının rehabilitasyon merkezlerine götürülmesi, kısırlaştırılarak tedavi edilmesi ve rehabilitasyon sonrası alındıkları yere bırakılması yönünde talimat verdi. 

BBC Türkçe’den Hatice Kamer’in haberi: ‘Şanlıurfa Suruç'ta 33 kişinin hayatını kaybettiği bombalı saldırının davası hangi aşamada?’

Barış Terkoğlu’nun yazısı: “Bu düzen tam da Cennet Koyu’nun başına bu işleri getirmek için kuruldu.”

Siroz nedeniyle hastanede tedavisi devam eden oyuncu Ufuk Özkan’ın durumunun iyiye gittiği açıklandı. Özkan'ın iyileşme süreci bu şekilde devam ederse organ nakli yapılmayacak. 

kültür - yaşam

Fotoğraf: Ufuk Tanışan / Kapsül

Mardin’de araçların giremediği dar ve merdivenli sokaklarda çöpleri toplamak için belediye bünyesinde ‘kadrolu’ çalıştırılan eşekler, yaz mesaisine geçti. 24 mahallede temizlik görevlileriyle birlikte sırtındaki kovalarda çöp taşıyan 24 eşeğin mesaisi, aşırı sıcaklar nedeniyle günlük beş saate indirildi. Eşekler saat 11.00 ile 15.00 arasında çalıştırılmayacaklar. 

Türk Dil Kurumu, ‘Türkçe Sözlük’ün 12. baskısında bazı kelimelerin yazımını güncelledi. Dikkat çeken kelimeler arasında ‘unvan’ yerine ‘ünvan’, ‘kayyum’ yerine ‘kayyım’, ‘yeşilzeytin’ yerine ‘yeşil zeytin’ ve ‘çiğ börek’ yerine ‘çi börek’ var. 

İtalya’da belirli işlerde çalışanlar sıcaklığın 35 derecenin üstüne çıkması hâlinde işe gitmeme hakkına sahip olacak. Aşırı sıcaklar nedeniyle ülkede çok sayıda kentte ‘kırmızı alarm’ ilan edildi. Başkent Roma’da dün, bugüne kadar ölçülen en yüksek sıcaklık olan 41.8 derece kayıtlara geçti.

• Nature dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre geçen yaz Avrupa’da sıcaklığa bağlı olarak 61 bin 672 kişi hayatını kaybetti. Mayıs-Eylül 2022 arasındaki ‘fazladan ölümlerde’ 18 bin kişi ile İtalya ilk sırada yer aldı.

Netflix, bugünden itibaren şifre paylaşımı kısıtlamasını Türkiye dahil tüm ülkelerde uygulamaya başladı. Şirket, mayıs ayında 100’den fazla ülkede ücretli şifre paylaşımı uygulamasını başlattığını; gelirinin yükseldiğini ve yeni abone sayısının, iptallerin sayısından fazla olduğunu açıkladı.

• Ayrıca yılın ikinci çeyreğinde Netflix’in abone sayısı dünya genelinde yaklaşık 5.9 milyon kişi arttı. Böylece toplam abone sayısı 238.4 milyona ulaştı.

📸 Fotoğraflarla: Antalya'da Döşemealtı’nda tarlalara binlerce el dokuması halı ve kilim serildi. 

dünya

Fotoğraf: @DefenceU

Rusya’nın, tahıl koridoru anlaşmasının sona ermesiyle başlattığı Odessa ve Mikolayiv limanlarına yönelik hava saldırıları üçüncü gününe girdi. Bu sürede en az 20 kişinin yaralandığı duyuruldu. Rusya daha da ileri giderek Ukrayna limanlarına giren her gemiyi potansiyel askerî kargo taşıyıcısı olarak tanımlayacağını açıkladı. Bu gelişme üzerine Avrupa borsalarında buğday fiyatları yüzde 8 oranında artış gösterdi. 

• Rus paralı asker grubu Wagner’in lideri Prigojin, kısa süreli isyan sonrası ilk kez Belarus’ta görüntülendi.

Irak’ın başkenti Bağdat’ta yüzlerce kişi, Kuran yakma eylemleri nedeniyle İsveç Büyükelçiliğini bastı. Elçilik duvarlarına tırmanan göstericiler, binanın da bir kısmını ateşe verdi. Elçilik çalışanlarının güvende olduğu bilgisi paylaşıldı. Şii lider es-Sadr’ın destekçileri tarafından gerçekleştirilen baskın Bağdat yönetimi tarafından da kınandı.

• Buna karşın Irak, Stockholm’deki Kuran yakma eylemi öncesinde İsveç’in Bağdat Büyükelçisinin ülkeyi terk etmesini talep etti. Bağdat yönetimi, söz konusu eylemlerin devam etmesi durumunda İsveç’le diplomatik ilişkilerin askıya alınacağını da belirtiyor.

Britanya, yüzen bir cezaevine benzeyen Bibby Stockholm isimli gemiyi, sığınmacı kampı olarak hizmete alacak. 222 odalı ve üç katlı gemide sığınma talebinde bulunan 500 bekâr erkeğin kalması planlanıyor. İnsan hakları örgütleri, gemiyi ‘yüzen kafes’ olarak tanımlıyor. 

İran’da yaklaşık 10 aylık aranın ardından tekrar devriye görevine çıkan ahlak polisinin yetkileri kısıtlandı. Buna göre ahlak polisi sadece uyarıda bulunabilecek; gözaltına alma yetkisi bulunmayacak.

ABD, Güney Kore’den Kuzey Kore’ye kaçan 23 yaşındaki askeri Travis King’in iadesi için Kuzey Koreli yetkilileri ulaşmaya çalışıyor. Ancak şu ana kadar iletişim talebine herhangi bir yanıt verilmedi. ABD ordusunda alt düzey bir asker olan King’in elinde önemli bir gizli bilgi olduğu düşünülmüyor. ABD’ye iade edilmek için götürüldüğü havalimanından kaçan King, gizlice kuzeye kaçmıştı.

Almanya’nın başkenti Berlin’de, başıboş bir dişi aslanı arama çalışmaları sürüyor. Halka kapalı alanlarda kalmaları ve ormanlardan uzak durmaları yönünde çağrı yapıldı. Aslanın şehre nereden gittiği bilinmiyor. Zira çevredeki hayvanat bahçeleri ve sirklerden yapılan bir kayıp aslan çağrısı bulunmuyor.

FIFA Kadınlar Dünya Kupası’na Avustralya ile birlikte ev sahipliği yapan Yeni Zelanda’da, turnuvanın ilk maçına saatler kala gerçekleşen silahlı saldırıda iki kişi yaşamını yitirdi. Aralarında polis memurlarının da olduğu altı kişi yaralanırken saldırgan da öldürüldü. Olayın arkasında herhangi siyasi ya da ideolojik bir motivasyonun olduğu düşünülmüyor.

Kosova’nın eski İstihbarat Başkanı Gashi, altı Türk vatandaşını gizlice Türkiye’ye sınır dışı etmekten 4 yıl 8 ay hapis cezası aldı. Gashi, tahliye olduktan sonra dört yıl boyunca hiçbir kamu kurumunda görev alamayacak.

ekonomi

Fotoğraf: Abdurrahman Antakyalı / Depo Photos

Merkez Bankası politika faizini 250 baz puanlık artışla yüzde 17.5’e yükseltti. Beklenti yüzde 20 yönündeydi. 

• BlueBay Asset Management’den Tim Ash: “Bu karar Şimşek ve Erkan’ın gerçek anlamda bir sıkılaştırma politikası yapabilecek yetkiye sahip olmadıklarını söyleyenleri haklı çıkarıyor.”
• Equity Capital’den Stuart Cole: “TCMB’nin bugünkü kararı bir orta yol izleme çabası.”
• Swissquote Bank’ten İpek Özkardeşkaya: “Çok yumuşak bir normalleşme politikası yatırımcıların güvenini tehdit ediyor ve dolayısıyla TL üzerindeki baskıların artmasına yol açacaktır.”
• Barış Soydan: “Yüzde 70'e giden enflasyon karşısında yüzde 17.5 çok yetersiz olduğuna göre TL’deki değer kaybı sürecek demektir.”
• Prof. Dr. Daron Acemoğlu: “Türkiye’nin yapısal bozukluklarına çare getirecek hiçbir şey yapılmadığı aşikâr. Belki ufak tefek faiz artışlarıyla ve Orta Doğu’dan gelen kaynaklarla seçime kadar ekonomi ayakta kalır, belki ayakta kalmaz.” 
• Reuters yıl sonu enflasyon oranı tahmininin yüzde 51 seviyesinde olduğunu, ancak TL’deki düşüş ve son getirilen vergi zamları nedeniyle ekonomistlerin yüzde 60 civarında bir tahminde bulunduklarını belirtiyor. Ayrıca politika faizinin, yıl sonunda tekrar düşürülmesi şartıyla en fazla yüzde 21-22 seviyelerine yükseltileceği de konuşulanlar arasında.

KKM’de zorunlu karşılık artışı planlanıyor. Son dönemde, hem KKM faizlerindeki yükseliş hem de kurdaki artış nedeniyle piyasada oluşan likidite fazlası, para politikasının etkinliğini azaltma riski oluşturuyordu. Merkez Bankası bu etkiyi ortadan kaldırmak için bu adımı planlıyor.

Birçok ilde ekmeğe zam geldi. Ankara’da yüzde 40’lık zamla 200 gram ekmek 7 liraya yükseldi. Van’da 210 gram ekmek yüzde 50 zamla 6 lira; Osmaniye’de ise 220 gram ekmek yüzde 50 zamla 7.5 lira oldu. Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı, geçen ay, ekmeğe zammın yüzde 35’i geçmeyeceğini söylemişti. 

Bedelli askerlik ücreti, 122 bin 351 liraya yükseltildi.

Motorine cuma gününden itibaren geçerli olmak üzere 1.55 liralık zam geldi. Böylece İstanbul’da motorinin litresi 33.87 liraya yükselecek. 

Pegasus Ceo’su Mehmet Nane, iç hat uçuşlarda tavan fiyatlara zam yapılmadığını ancak ‘kesinlikle gündeme geleceğini’ söyledi. 

Hızlı teslimat şirketi Getir, Fransa’dan çekildi. Getir’in ülkeden çekilmesi 1.300 kişinin işini kaybetmesi anlamına geliyor. Ayrıca şirket İspanya’dan da çekilmeye hazırlanıyor; 1.560 çalışanın işten çıkarılması prosedürü geçen ay sonunda başlatılmıştı. 

Liste: Türkiye’deki özel üniversite ücretleri.

Avukat Levent Karakoç anlatıyor: ‘Ev sahibi tarafından zam artışı istemiyle rahatsız edilen kiracıların ceza hukuku yönünden hakları neler?’ 

spor

Fotoğraf: @FIFAWWC

FIFA Kadınlar Dünya Kupası’nın ev sahiplerinden Yeni Zelanda, turnuvanın açılış maçında Norveç’i 1-0’lık skorla mağlup etti. Bir diğer ev sahibi Avustralya ise İrlanda Cumhuriyeti’ni aynı skorla, 1-0 devirmeyi başardı. 

Bursaspor, Spor Tahkim Mahkemesi’ne (CAS) olan 57 milyon liralık borç nedeniyle lisans alamadı. Yeşil-Beyazlı takım bu sezon hiçbir ligde mücadele edemeyecek. Söz konusu borcun eski başkan Ali Ay döneminden kaldığı belirtiliyor. Bursaspor, 2009-10 sezonunda Ertuğrul Sağlam yönetiminde Süper Lig şampiyonluğuna uzanmıştı.

kapsül öneriyor

• İstanbul için çizilmiş eski haritalar ile güncel uydu görüntülerini karşılaştıran site: ‘İstanbul Urban Database’
• ‘Mental Klitoris’ podcasti bölümü: ‘OnlyFans, dijital seks işçiliği ve erişim engelleri’
• Önder Focan’ın 1997 tarihli albümü: ‘On the Bosphorus-Boğaz’da’
• Jane Birkin'in 1998’de Roll’den Siren İdemen’e verdiği söyleşi: “Serge’i terk etme cüretini göstermiş olduğum için pişmanlık duydum. Onu terk etmemeliydim.”
• Vogue’dan Gamze Kantarcıoğlu’nun yazısı: “Dünyanın dört bir yanından insanlar neden Afrika’ya gelince kendilerini ‘eve dönmüş’ gibi hissediyorlar? Cevabı Kenya savanalarında buluyorum.”
• 1 Aralık’ta vizyona girecek ‘Ölümlü Dünya 2’den ilk tanıtım. 

günün sözü

“Tüm Zoom toplantılarında arkama bu sanal fonlardan yerleştiriyorum. Online yapılan MYK’larda da bazen bu fonu kullandım. Genel başkanımız benim bu fonumu gayet iyi bilir.” 

CHP’nin ‘sızdırılan’ toplantısında kullandığı arka fonla Onursal Adıgüzel’den “Engin ağabey  yine uzaydasın” tepkisi alan Engin Altay.