Sayı: 906 - Ortalama okuma süresi: 6 dakika (1.490 kelime)

🌞 Tüm yurtta yine az bulutlu bir hava görülecek. Hava sıcaklıklarında önemli bir değişiklik beklenmiyor. 

$: 26.93 📉 €: 28.76 📉 BIST 100: 8.118 📈 ₿: 26.633 USD 📈

# Sosyal medyanın gündeminde, TRT yayınına katılan Menzil Cemaati üyesi Şemsettin Bektaşoğlu’nun “Seyyid Saki’nin elini tutan Allah’ın elini tutmuştur” sözleri var. 

🎧 Yapay zekânın seslendirdiği kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında.

Issızlığın ortasında

‘Madımak Katliamı’na ilişkin firari üç sanığın yargılandığı son davada mahkeme heyeti, davanın düşmesine karar verdi. 

Firari sanıklar Murat Sonkur, Eren Ceylan ve Murat Karataş’ın ağırlaştırılmış müebbet hapis istemiyle yargılandığı davada savcı, 30 yıllık zamanaşımı (2 Temmuz 1993) süresinin dolduğu gerekçesiyle davanın düşürülmesini talep etmişti.

Firari sanıkların Almanya’daki adreslerinin bilindiğini söyleyen avukatlar, Almanya’nın tüm iade taleplerini reddettiğini belirtti. Pir Sultan Abdal Kültür Derneği avukatlarından Ali Yılmaz, sanıklar hakkında ‘kaçaklık kararı’ verildiğini ve bu sebeple davada zamanaşımı işlemeyeceği görüşünde. Davanın 30 yıllık avukatı Şenal Sarıhan cezası kesinleşmiş dokuz sanığın hâlen yurtdışında bulunduğunu, cezalarının infazı için henüz zamanaşımı olmadığını anlattı.

Hâlen en az 30 sanığın ‘Anayasal düzeni değiştirme’ suçundan hükümlü olması gerektiğini belirten avukatlar, kaçının cezaevinde olduğunun bilinmediğini söylüyor. Katliamın aslî faillerinden Hayrettin Gül’ün kalan cezası, ‘hastalık gerekçesiyle’ geçen hafta kaldırılmıştı. 

• Dijital kütüphane: ‘Madımak Katliamı’

Eski İçişleri Bakanı Soylu döneminde alınan kararla rütbeleri sökülen eski emniyet müdürleri Sabri Uzun ve Hanefi Avcı’ya, hakları iade edildi.

İstanbul'da silah temin ettiği tespit edilen adreslere düzenlenen operasyonlarda toplam 90 silah ile 2 bin silah imal edecek malzeme ele geçirildi. Kâğıthane, Eyüpsultan, Ümraniye ve Zeytinburnu’nda yapılan operasyonda gözaltına alınan üç kişi tutuklandı.

Eczacıbaşı, kadrosunda yer alan millî voleybolcu Hande Baladın’ı ‘yüzüne asit atmak’ ve ‘aracını taramakla’ tehdit eden Mustafa Neşeli’nin serbest bırakılmasıyla ilgili savcılığa şikâyette bulunuldu. Savcılık, ‘Baladın’ın antrenmanlarda endişe ve korku duyduğunu’ belirten dilekçenin ardından soruşturma başlattı. 

• İlk duruşmada tahliye edilen Sağlık Bakanlığı çalışanı Neşeli, ‘bipolar hastası’ olduğunu ve pişmanlık duyduğunu söylemişti.

Avrupa şampiyonu millî voleybolcu Ebrar Karakurt’un adının Balıkesir Susurluk’ta bir caddeye verilmesi teklifi AKP, CHP, MHP ve İYİ Parti’li üyelerin oylarıyla reddedildi. Önerge, CHP’li meclis üyesi Murat Kula tarafından verilmişti.

İBB, metroda bir grup gencin yürüyen merdiveni durdurduğu anları ve alandaki A Haber muhabirinin yaptığı haberle ilgili yeni görüntüler paylaştı.

politika

CHP’nin 100. yıl kutlamalarından (Fotoğraf: Depo Photos)

CHP lideri Kılıçdaroğlu, yarın (15 Eylül) ‘tutum belgesi’ni açıklayacak Özgür Özel’in, partinin genel başkanlığı için adaylığını ilan edeceğini söyledi. Bir adayın daha başvuru yaptığını aktaran Kılıçdaroğlu, yerel seçimde tüm illerde aday gösterecek İYİ Parti’nin kararı için “Saygı duyacağız” dedi. Kurultay için başvuru yapan adayın ‘CHP İlke ve Demokrasi Hareketi’ kurucusu Prof. Dr. Örsan Öymen olması bekleniyor. 

• Murat Sabuncu’nun yazısı: “İmamoğlu’nun Akşener ile görüşebileceği söyleniyor.”

Adalet Bakanı Tunç, CHP’li vekil Tanrıkulu hakkında savcılığa soruşturma izni verdiklerini açıkladı. Tanrıkulu’nun TSK’yla ilgili sözlerinin ardından konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Bu hakaret cezasız kalmayacak” demişti. 

kültür - yaşam

Fotoğraf: Nancy Kaszerman / Depo Photos

Prenses Diana’nın ‘karakoyunlu’ kazağı 8 Eylül’den bu yana açık artırmada. Sotheby’s’in ‘çevrimiçi moda ikonları’ satışının ilk sırasında yer alan kazağa teklif verme süresi bugün sona eriyor. Kazağın en az 80 bin dolara satılması bekleniyor. 

• BBC’nin derlemesi: Diana’nın kazağının anlamı ne?

Dört yıl önce yaşamını yitiren sinema yazarı Cüneyt Cebenoyan’ın 2014-2016 arasında Açık Radyo’da hazırlayıp sunduğu ‘Erguvani İstimbot’ adlı program kitap olarak yayımlandı. Cevat, Ercan Kesal, Zeynep Dadak gibi isimlerle edilen sohbetlere yer verilen kitabın telif geliri, Bütün Çocuklar Bizim Derneği’ne bağışlanacak. Ayrıca ‘Cüneyt Cebenoyan Çocuk ve Sinema Buluşmaları’nda kullanılacak.

İngiltere’de 2 bin 200 yetişkinle yapılan ankette, katılımcıların yüzde 44’ü banyo havlularını üç ayda bir yıkadıklarını söyledi. “Temiz görünseler bile zaman içinde milyonlarca mikrop bulaşacaktır” diyen doktor Sally Bloomfield ise havluları haftada en az bir kez yıkamak gerektiği, aksi hâlde enfeksiyon yayılabileceği görüşünde.

dünya

Fotoğraf: Depo Photos

Avrupa Parlamentosu, İspanyol raportör Nacho Sanchez Amor tarafından hazırlanan ‘2022 Türkiye’ raporunu kabul etti. Buna göre köklü bir rota değişikliği olmadığı takdirde Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne katılım süreci devam etmeyecek. Amor, raporla ilgili şunları söyledi: “Türkiye’nin AB üyeliği, jeopolitik pazarlıklar sonucu değil, Türk yetkilileri ülkedeki temel özgürlükler ve hukukun üstünlüğündeki gerilemeye son verilmesi için gerçek bir çaba içine girdiğinde gerçekleşecektir.”

• Dışişleri Bakanlığı, raporun Türkiye karşıtı çevrelerin dezenformasyonuna dayalı haksız itham ve önyargılarla dolu olduğunu savunuyor.

Rusya ziyaretini sürdüren Kuzey Kore lideri Kim Jong-un, Rusya lideri Putin’i ülkesine davet etti. Kuzey Kore medyasına göre Putin, bu daveti kabul etti ancak konuyla ilgili Kremlin’den henüz bir açıklama yapılmadı. Kim’in bugün Rusya’nın Amur bölgesindeki askerî ve sivil havacılık fabrikalarını gezmesi ve Vladivostok’taki Rusya’nın Pasifik filosunu denetlemesi bekleniyor.

Belçika’da hükümetin, bekâr mülteci erkeklerin başvurularını kabul etmeyi geçici olarak durdurma kararı Danıştay’a takıldı. Danıştay, iptal kararına gerekçe olarak, uluslararası koruma başvurusunda bulunan herkese maddi yardım sağlanmasını öngören yasayı gösterdi. Ancak hükümet, Danıştay’ın iptal kararına karşın bekâr erkek sığınmacıları kabul etmemekte kararlı.

Yazar Salman Rüşdi, küresel anlamda bir otoriterlik tehdidi konusunda uyarıda bulundu: “Dünya çapında otoriter hareketlerde, popülist otoriter demagojide gerçek bir artış olduğunu düşünüyorum. Bununla birlikte, nüfusun en azından bir kısmı arasında, ilk değişiklikte yer alan demokratik değerlere artık değer vermemeye yönelik bir istek var.”

• Rüşdi, geçen yıl ABD’deki bir konferans sırasında uğradığı saldırı sonucunda tek gözünü kaybetmişti.

Nijer’deki askerî darbenin ardından gözaltına alınan Fransız vatandaşı iş insanı Stephane Julien serbest bırakıldı. Uzun zamandır ülkede yaşayan Julien, aynı zamanda Fransız büyükelçiliğinde ülkedeki Fransızların çıkarlarını temsil eden bir danışmanlık rolü üstleniyordu.

İspanya’nın başkenti Madrid’deki bir soygunun ardından olay yerinden canlı yayın yapan Isa Balado isimli bir televizyon muhabirinin kalçasına dokunan bir erkek, cinsel taciz şüphesiyle gözaltına alındı. İspanya Çalışma Bakanı Yolanda Diaz, olayın cezasız kalmaması gerektiğini vurguladı: “Gazetecilerin bu tür cinsel saldırılara maruz kalmasının nedeni, erkek egemenliğidir. Saldırganlar kameraların önünde bile pişmanlık göstermiyorlar.”

Meksikalı uyuşturucu baronu El Chapo’nun 34 yaşındaki eşi Emma Coronel Aispuro, ABD’de 3 yıllık hapis cezasını çekmesinin ardından serbest bırakıldı. Aispuro, Teksas’taki bir hapishaneden Kaliforniya’daki bir rehabilitasyon merkezine nakledildi. El Chapo ise hâlen Colorado'da yüksek güvenlikli bir hapishanede kalıyor.

ekonomi

Fotoğraf: Depo Photos

Türkiye’deki şirketlerin kârlarındaki artış, 2022’de yüzde 423 olarak belirlendi. Firmaların kârlılık oranları böylece son 14 yılın en yüksek seviyesini gördü. Aynı dönemde net satışlar ise yüzde 112 oranında artış gösterdi. TÜİK’in verilerine göre incelenen 17 sektörün toplam büyüklükleri 26 trilyon 371 milyar liraya yükseldi. Bu sektörlerden 15’i, 2022 yılını net kârla kapattı. 

• Ülkedeki toplam firma sayısı, 2022’de yüzde 5’ten fazla artarak 982 bin 182’ye yükseldi.

Kur korumalı mevduatta (KKM) altı aya kadar vadeli hesaplar için zorunlu karşılık oranı yüzde 15’ten yüzde 25’e çıkarıldı. Amaç, piyasada oluşan Türk Lirası likidite fazlasını sistemden çekilmeye zorlamak. Bunun yanı sıra Türk Lirası vadeli mevduatlar desteklenirken KKM’de uzun vade öne çıkarılacak. Zira bir yıla kadar vadeli ile bir yıl ve daha uzun vadeli KKM hesaplarındaki zorunlu karşılık oranı yüzde 5 olarak belirlendi.

Resmî Gazete’de yayımlanan karar uyarınca tarımda planlı üretime geçiliyor. Bir başka deyişle, çiftçiler artık izin almadan tarımsal üretim gerçekleştiremeyecek. Karar, bitkisel üretimin yanı sıra hayvansal üretim ve su ürünleri üretiminde tarım havzası veya işletme bazında üretimin planlanmasını kapsıyor. Planlama için her şehirde bir ‘teknik komite’ oluşturulacak ancak son söz Tarım ve Orman Bakanlığında olacak. Söz konusu komite üç yıllık bir üretim planı hazırlayacak. 

• ‘Nereden Başlasam’ podcastinde Mirgün Cabas ve Can Kozanoğlu, konukları Prof. Dr. Gökhan Özertan ile ‘Tarım 4.0’ı konuşuyor.

Kredi ve banka kartı ile yapılan harcamalar, eylül ayının ilk haftasında 191.1 milyar lira ile rekor kırdı. Bu, yıllık bazda reel olarak yüzde 51’lik bir artışa işaret ediyor. Geçen yılın aynı dönemindeki kartlı harcamalar 79.7 milyar lira olarak belirlenmişti. Özellikle okulların açılmasıyla kartlı harcamaların artış gösterdiği gözlemleniyor. Zira, eğitim harcamaları nominal olarak yüzde 345.45, enflasyondan arındırıldığında ise reel olarak yüzde 199.7 artış gösterdi.

Motorine yapılan zammın ardından benzinin litre fiyatı da zamlandı. Buna göre litre fiyatına 1.65 lira zam gelen benzin, ortalama 38.52 lira seviyesine yükseldi. Seçimlerden önce benzinin litre fiyatı 19.81 lira, motorinin litre fiyatı ise 18.59 lira seviyelerindeydi. Bu, her iki akaryakıt türüne de seçimlerden bu yana yüzde 100 zam geldiğini gösteriyor. 

• Vergi uzmanı Ozan Bingöl, akaryakıttan alınan verginin son iki yılda yüzde 700 oranında arttığına vurgu yaptı.

Avrupa Merkez Bankası, politika faizlerini 25 baz puan artırdı. Buna göre refinansman operasyonları faiz oranı yüzde 4.50, marjinal borç verme kolaylığı faiz oranı yüzde 4.75 ve mevduat kolaylığı faiz oranı ise yüzde 4’e yükselecek. Banka, yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 5.4’ten yüzde 5.6’ya çıkardı.

Arjantin’de enflasyon, yıllık yüzde 124.4 olarak hesaplandı. Bu, 1991 yılından bu yana ülkede gerçekleşen en yüksek enflasyon oranı. Aylık bazdaki enflasyon ise yüzde 12.4 oldu.

• ‘Sapien’ podcast bölümü: ‘Arjantin enflasyonla nasıl mücadele ediyor?’

spor

Fotoğraf: Depo Photos

A Kadın Millî Voleybol Takımı’nın Küba asıllı yıldızı Malissa Vargas’a ‘fahri Malatyalılık beratı’ verilecek. Avrupa Şampiyonluğu’na uzandığı millî takımda Malatya’nın plaka kodu olan 44 numaralı formayı terleten Vargas, “Nerelisin?” sorusuna “Malatyalıyım” yanıtını veriyor. 

NBA’de takımlar artık aynı maçta sadece tek bir yıldız oyuncusunu dinlendirebilecek. Lig yönetiminin aldığı karara uymayan takımlara para cezası kesilecek. Son üç sezonda All-Star veya All-NBA takımlarına seçilen basketbolcular, yıldız statüsünde kabul edilecek.

The Athletic’ten Nick Miller’ın yazısı (ing.): ‘Türkiye’nin yaz harcama çılgınlığı: Çıldırdılar. Parayı nereden bulduklarından emin değilim'

kapsül öneriyor

• Resimlerle: Mahsa Amini ve İran’ın geçen bir yılı. 
• Radyocu ve müzisyen Deniz Koloğlu’nun 10 şarkılık listesi: ‘Cazır Cazır 21.01.2016’
• Papirüs kitabının yazarı filolog Irene Vallejo’nun verdiği söyleşi: “İnternet, halk kütüphanelerinden ilhamla tasarlanmıştır.”
• Vlog: Millî voleybolcu Hande Baladın’ın bir günü.
• SLOTmedia videosu: Basketbol hayatına Suriye’de devam eden Kemal Canbolat’ın hikâyesi. 
• Guardian videosu: ‘İtalyan mafyası domates konservesinden nasıl milyonlar kazanıyor?’ 

günün sözü

“Üniversitemizin yeni makam aracı olan TOGG TX10’u teslim aldık. Türkiye’nin ilk yerli ve millî otomobili, yüz akımız TOGG’un, Boğaziçi Üniversitesi’ne hayırlı olmasını diliyorum.”

Yeni makam aracını X’ten (Twitter) duyuran Boğaziçi Üniversitesi’nin atanan rektörü Prof. Dr. Naci İnci, tweeti yorumlara kapattı.