Sayı: 913 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika (1.446 kelime)

🌞 Başta İstanbul olmak üzere tüm Marmara Bölgesi’nde rüzgâr etkili olacak. Hava sıcaklıkları yurdun genelinde mevsim normallerinin üstünde seyredecek.

$: 27.21 📈 €: 28.84 📉 BIST 100: 8.304 📈 ₿: 26.316 USD 📉

# Sosyal medyanın gündeminde, ölümünün üzerinden 11 yıl geçen Neşat Ertaş var.

🎧 Yapay zekânın seslendirdiği kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında.

Çoklu hekim yetmezliği

Doktor sayısında Avrupa’da beşinci sırada bulunan Türkiye’de 100 bin kişiye 218 doktor düşüyor. Bu, Avrupa’nın en kötü ortalaması. Zira Portekiz’de her 100 bin kişiye 562 doktor düşerken bu oran Norveç’te 516, Almanya’da 452, Hollanda’da 390 ve Fransa’da 318 olarak ölçüldü. Zirvede ise 100 bin kişiye 629 doktor düşen Yunanistan var.

Eurostat verilerine göre 2021 yılında Türkiye’deki toplam hekim sayısı 183 bin 569 olarak belirlendi. 

Türkiye, yıllık doktora gitme sayısında ortalama sekiz kezle 29 Avrupa ülkesi içinde beşinci sırada yer aldı. Bu alanda ilk sırada 11 defa ile Slovakya bulunuyor, İsveç ise 2.3 kez ile son sırada.

Türkiye’deki doktorların başka ülkeleri göçü, 2017’den bu yana hızlanıyor. Bu yılın ilk sekiz ayında yurt dışı için iyi hâl belgesi alan hekimlerin sayısı 1.964’e ulaştı. 

İSKİ, bu yıl mayıs ayında yüzde 48.58’e kadar ulaşan barajlardaki doluluk oranını dün (24 Eylül) yüzde 23.35 olarak hesapladı. Veriler, kent ortalamasında son dokuz yılın aynı dönemine göre barajlardaki en düşük seviyeyi gösteriyor. 

TCDD, KAOS GL'nin ‘Nefrete karşı el ele’ kamu spotu hakkında kamu davası açılması talebiyle suç duyurusunda bulundu. Marmaray, iznin ‘ticari bir reklam çekileceği algısıyla’ verildiğini belirten bir açıklama yayınladı.

İzmir Adliyesi karşısındaki bir restoranda bugün davaları olduğu öğrenilen bir gruba başka bir grup tarafından ateş açıldı. Çatışmada bir kişi öldü, beş kişi yaralandı. 

İstanbul’daki İstiklal Caddesi'nde 13 Kasım 2022’de düzenlenen bombalı saldırıya ilişkin davada üç sanık tahliye edildi. Bomba düzeneğini bırakan Ahlam Albashır’in de aralarında olduğu 24 kişinin tutukluluğunun ise devamına karar verildi. Saldırıda altı kişi ölmüş, 99 kişi yaralanmıştı.

politika

Fotoğraf: Depo Photos

CHP’de Özgür Çelik’in ardından Cemal Canpolat, İstanbul il başkanlığı için adaylığını açıkladı. CHP Bahçelievler İlçe Başkanı Özgür Çelik de adaylığını 27 ilçe başkanının desteğiyle iki gün önce (23 Eylül) duyurmuştu. 

• Candan Yıldız’ın haberi: “CHP İstanbul il başkanlığı, büyük kurultay için kritik. Zira delege sayısı, genel başkanı belirlemede önemli. Canpolat aday olur ve kaybederse Kılıçdaroğlu’nun kurultayda kazanma şansı biraz daha azalacak.”

Yeşil Sol Parti’nin adının ‘Demokratik Halklar Partisi’ olarak değiştirilmesi bekleniyor. Partinin, 15 Ekim’de yapılacak kongrede eş genel başkanları kapsayacak şekilde parti yönetiminde ve politikalarında da değişikliğe gideceği belirtiliyordu. 

MHP lideri Bahçeli, suç örgütü lideri olduğu gerekçesiyle tutuklanan Ayhan Bora Kaplan’la adı anılan Süleyman Soylu’ya destek açıklaması yaptı. Bahçeli, Soylu hakkındaki iddiaları ‘mesnetsiz’ diye niteledi. 

kültür - yaşam

Fotoğraf: Rİngo Chiu / Depo Photos

Hollywood'da yaklaşık beş aydır devam eden grevde ön anlaşmaya varıldı. Amerika Yazarlar Birliği (WGA), anlaşmanın ‘istisnai kazanımlar sağladığını’ açıkladı.

• Sektör bileşenlerinin geçim derdinin yanı sıra yapay zeka kullanımına karşı başlattığı grev, Billions, The Handmaid’s Tale, Hacks, Severance, Yellowjackets, The Last of Us, Stranger Things, Abbott Elementary gibi yapımların durmasına neden oldu. Grevin ABD ekonomisine maliyetinin 5 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor.

NASA'nın asteroit parçası taşıyan Osiris-Rex kapsülü, dün (24 Eylül) ABD’nin Utah eyaletindeki Batı Çölü’ne indi. Bilim dünyasında heyecan uyandıran kapsül, dağ büyüklüğündeki asteroit Bennu’dan 250 gram toz getirdi.

• Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden profesör Sara Russell’ın ‘rüya gibi’ dediği asteroit, “Nereden geldik?” sorusunun izinde yaşamın başlangıcına dair ipuçları sunabilir.

İngiltere’de yapılan bir araştırma, Z kuşağının öncekilere kıyasla müziğe daha fazla ilgi duyduğunu gösterdi. Araştırmaya göre Y kuşağının yüzde 8’i bir konsere gitmek için sahte hastalık izni alabileceğini söylüyor. Z kuşağında ise bu oran yüzde 17.

dünya

Fotoğraf: Nanna Heitmann / The New York Times

Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’da yürüttüğü 24 saatlik operasyonun ardından bölgeden ayrılıp Ermenistan’a geçen Ermenilerin sayısı artıyor. Şu ana kadar 5 bine yakın kişi Ermenistan’a geçerken bölgedeki diğer 115 bin Ermeninin de aynı yolu izlemesi bekleniyor. Ermenistan Başbakanı Paşinyan da 40 bin ailelik yer hazırladıklarını söylemişti. 

• Uluslararası alanda Azerbaycan’ın toprağı olarak görülen Dağlık Karabağ, Ermenistan tarafından 1992 yılında işgal edilmişti. Azerbaycan, 2020’deki savaşın ardından bölgeyi tekrar hâkimiyetine almıştı. 
• Ermenistan’da darbe ve başbakan ile hükümet üyelerine suikast iddiasıyla sekiz kişi gözaltına alındı.

Yunanistan’da ana muhalefetteki Radikal Sol Koalisyon’un (SYRIZA) yeni lideri 35 yaşındaki Stefanos Kasselakis oldu. Efi Ahçıoğlu ile yarışan Kasselakis, yüzde 10 farkla partinin yeni lideri oldu. Partiye altı ay önce üye olan Kasselakis, bir dönem Goldman Sachs’ta çalışmış, Biden'ın 2008'deki kampanyasında gönüllü olarak görev almıştı. Partinin eski lideri Çipras'ın davetiyle son genel seçimlerde milletvekili adayı olan 35 yaşındaki siyasetçi parlamentoya girememişti.

• Stelyo Berberakis’in yazısı: ‘Stefanos Kasselakis: Yunan ana muhalefet partisi SYRİZA’nın 35 yaşındaki yeni lideri kim?’

Fransa, askerî cuntanın yönetimine giren eski sömürgesi Nijer’deki büyükelçisini ve askerlerini geri çekme kararı aldı. Fransız askerleri, geçen yıllarda da Mali ve Burkino Faso’da gerçekleşen darbelerin ardından bu ülkeleri terk etmişti. Sudan’da hâlihazırda 1.500 kadar Fransız askeri bulunuyor.

Kosova’da polislerle, en az 30 kişilik bir grubun arasında yaşanan çatışmalarda biri polis en az dört kişi hayatını kaybetti. Ölen üç kişinin Kosovalı Sırplar olduğu açıklandı. Olay, bir polis memurunun düşürüldüğü pusu sonucu öldürülmesiyle başladı. Polis memurunu öldüren silahlı kişiler, olayın ardından yakınlardaki bir manastırı ele geçirdi. Çatışmaların ardından gözaltına alınanlar oldu ve çok sayıda silah ele geçirildi. 

• 1.8 milyonluk nüfusu olan Kosova’nın yüzde 92'si Arnavut, yüzde 6’sı ise Sırp.

Çin’de ‘devlet güvenliğini tehlikeye atmak’ suçlamasıyla ömür boyu hapis cezası verilen Uygur Türkü akademisyen Prof. Dr. Rahile Davut’un cezası onandı. 2018 yılında Sincan’daki bir mahkemede gizlice yargılanan Davut, kararı temyize götürmüştü. Birçok Batılı ülke, Çin’i, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Uygur Türklerine karşı soykırım yapmakla suçluyor.

• 57 yaşındaki Rahile Davut, Uygur gelenekleri konusunda uzman bir antropolog.

Libya’yı vuran sel nedeniyle Derne şehrinde çöken iki barajın yol açtığı afet sonrasında görevinden alınan eski belediye başkanı Ghaithi tutuklandı. Halk, geçen hafta Ghaithi’nin evini ateşe vermişti. Olayda binlerce kişi hayatını kaybetmiş, yine binlerce kişi de kaybolmuştu.

İtalya’da, ‘mafya katliamları döneminin son patronu’ olarak bilinen Matteo Messina Demaro, hapishanede tedavisini gördüğü kolon kanserine bağlı komplikasyonlar nedeniyle hayatını kaybetti. Demaro, 30 yıllık firarın ardından bu yılın başlarında, tedavi için sahte kimlikle gittiği hastanede yakalanmıştı. 

• Sicilya bölgesinde faaliyet gösteren Cosa Nostra’nın saldırılarının baş faili olan Demaro, 50 kadar cinayetle bağlantılı olduğu için çok sayıda müebbet hapis cezası almıştı.

ekonomi

Fotoğraf: Depo Photos

Merkez Bankası (TCMB), ‘kur korumalı mevduat’ hesaplarından Türk Lirası’na dönüşte asgari faiz zorunluluğunu kaldırdı. Bununla birlikte TL dönüşümlü kur korumalı hesaplara politika faizinin altında faiz verilebilmesinin önü açıldı. 

• TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan, Türk Lirası varlıklara yönelik yerel ve uluslararası talebi artırmaya kararlı olduklarını söyledi: “2024 yılında dezenflasyonu tesis etmeye yönelik yol haritamızı kararlılıkla uygulamaya devam edeceğiz.”

Tek günlük ziyaret kapsamında Azerbaycan’a giden Cumhurbaşkanı Erdoğan, Azerbaycan lideri Aliyev ile birlikte Nahçıvan’daki Iğdır-Nahçıvan doğalgaz boru hattının temel atma törenine katıldı. İki ülke arasındaki ticaret hacmi yaklaşık 6 milyar dolar seviyesinde. 

Birleşik Kamu İş Konfederasyonu’nun Ankara bazlı araştırmasına göre dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 14 bin 542 liraya, yoksulluk sınırı ise 41 bin 651 liraya yükseldi. Yine dört kişilik bir ailenin gıda dışındaki gereksinimlerini karşılayabilmesi için ayda 27 bin 109 lira harcaması gerekiyor. Bu miktara kira dahil.

• Şeref Oğuz’un ‘Eyvah, enflasyon okula başladı’ başlıklı yazısı: “Bunun anlamı, eylülden de bize fayda yok. Zaten temmuz ve ağustosu ‘düşüş beklerken’ tarihî rekor artışlarla kapadık, şimdi de okul masrafları ve eğitim ücretleriyle endeksler şişecek, enflasyon şahlanacak. Hem az buz değil; servisi, yemeği, kıyafeti, eğitim ücreti, kitabı derken, geçmiş olsun…”

Küresel ham çelik üretimi, ağustosta, geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 2.2 artarak 152.6 milyon tona ulaştı. Buna karşın Türkiye’nin ham çelik üretimi, aynı dönemde yüzde 2.9 azalarak 2.8 milyon tona düştü. Ekonomisi durgunluk yaşayan Almanya’nın da üretimi yüzde 1 düşerek 2.8 milyon tona geriledi.

Turkcell, 14 Eylül’de genel müdürlük görevine getirilen Bülent Aksu ile yollarını ayırdığını duyurdu. Aksu, 11 Eylül’de Murat Erkan’ın görevinden ayrılması üzerine genel müdür olarak atanmıştı.

Benzinin litre fiyatına çarşamba gününün ilk dakikalarından itibaren geçerli olmak üzere 1.15 lira indirim yapılması bekleniyor. İndirimin ardından benzinin litre fiyatı 37.4 lira seviyelerine düşecek.

Merkez Bankası verilerine göre reel kesim güven endeksi eylülde 104.4 seviyesine geriledi. Geçen ay 105 seviyelerinde bulunan endeksin en yüksek seviyesi ise 108.30 ile mayıs ayında ölçülmüştü.

spor

Fotoğraf: Depo Photos

Beşiktaş, stadyum sponsorluğu için Tüpraş’la anlaştı. Siyah-Beyazlılar, sponsorluk anlaşmasından bu yıl 230 milyon + KDV alacak. Gelecek iki sezon için ödenecek miktar, TÜİK’in açıklayacağı TÜFE oranı eklenerek bulunacak.

Fransa, gelecek yıl Paris’te düzenlenecek Olimpiyat Oyunları’nda yarışacak Fransız sporcuların başörtüsü takmasını yasakladı. Kararı duyuran Spor Bakanı Oudea-Castera, sporda katı bir laiklik rejimi uygulamaktan yana olduklarını açıkladı. Fransa Futbol Federasyonu’nun iç tüzüğündeki ilk madde, futbolcuların dinî aidiyetlerini gösteren kıyafet veya simgeleri maçlarda taşımasını yasaklıyor.

kapsül öneriyor

• La Femme’nin ARTE için canlı kaydı: ‘Release Party’ 
• The Guardian’ın okurları desteğe çağırdığı kampanya videosu: ‘Not for sale’ 
• Yunan ekonomist Varufakis’in Carole Cadwalladr’a verdiği röportaj (İng.): “Kapitalizm öldü. Şimdi çok daha kötü bir şeyle karşı karşıyayız.”
• BBC Future makalesi: ‘Kadınlar toplantılarda neden daha az soru soruyor?’ 
• ‘Ahşaptan Betona Mecidiyeden Jetona’ podcasti: ‘İstanbul’daki mezarlıklar’
• İnönü Alpat’ın yazısı: ‘Barut, toz ve ihtilaldi hepten’

günün sözü

“Bilim, astroloji değildir. Bilimde popülizm uğruna astrologluk yapılmaz. Marmara'da her an deprem(ler) beklenildiğini zaten yetkililere, halka söylüyoruz, gece gündüz çalışıyoruz ama tarih vererek panik ortamı yaratmıyoruz. Çünkü panik, çözüm değil tam tersi kadere rıza getirir.”

İTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cenk Yaltırak’ın Marmara’da beklenen deprem için tarih verenlere cevabı.