Sayı: 1.035 - Ortalama okuma süresi: 6 dakika (1.675 kelime)

🌧️ Yurt genelinde yağışlar sürüyor. Kars ve çevresindeki şehirlerde kar görülebilir. Güneş, pazar gününe kadar yüzünü gösteremeyecek.

$: 32,11 📈 €: 35,08 📉 BIST 100: 8.883 📉 ₿: 70.935 USD 📉

# Sosyal medyanın gündeminde, 14 Mart Tıp Bayramı var. 

🎧 kapsül | günlük doz, poddy ve tüm podcast platformlarında.

İs, pas, kir, kömür, plastik, çöplük, lastik, egzoz…

Türkiye’de 2023 yılında havası en kirli bölgeler Kahramanmaraş Kent Meydanı, İstanbul Göztepe ve Hatay İskenderun Merkez oldu. PM10 limiti açısından en temiz havaya sahip yerler ise Kastamonu Azdavay, Sinop Erfelek ve Antalya Alanya.

Karbonmonoksit ölçümleri açısından ise en kötü havaya sahip yerler Muğla Fethiye, Kahramanmaraş Kent Meydanı ve Muğla Milas. Karbon içeren yakıtların eksik yanmasıyla ortaya çıkan karbonmonoksit, birincil hava kirleticilerden. Uzmanlara göre karbonmonoksit bazlı kirliliği azaltmanın yolu başta enerji santralleri olmak üzere sanayi kaynaklı ve ulaşım kaynaklı salımın azaltılmasından geçiyor.

Ülke genelinde ölçüm yapılan istasyonların yarıdan fazlasında partikül madde kirleticisi (PM10) için ulusal limit değer aşıldı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın raporuna göre 304 istasyonun 20’sinde hiç PM10 ölçümü yapılmazken 76’sından ise yüzde 90’ın altında veri alındı. Hangi istasyonun kaç gün çalıştırıldığı bilinmiyor.

Hava kirliliği 304 istasyonun 297’sinde ise Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) limit değerinin üzerinde. DSÖ’ye göre yıllık ortalama limit değer bir metreküpte 15 mikrogram iken Türkiye’de bu değer 40.  

Türkiye’nin en kalabalık şehri İstanbul’da mevcut 38 istasyonun tamamında DSÖ’nün belirlediği sınır, 15’inde ise ulusal sınır aşıldı. Kentteki en kirli bölgeler Göztepe, Kâğıthane ve Sultangazi. 

Solunum sisteminde de depolanabilen söz konusu partiküler maddelerin kaynağı fabrikalar, enerji tesisleri, yakma tesisleri, inşaat faaliyetleri, yangınlar ve rüzgâr. PM10’a uzun süre maruz kalınması; kalp krizi, inme, hipertansiyon gibi kardiyovasküler hastalıklar ve akciğer kanseri riskini artırabilir, KOAH gibi akciğer hastalıklarının semptomlarını kötüleştirebilir.

Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi’nden Sedat Durel: “Ülke koca bir şantiye alanına çevrilmişken, denetimsiz, tedbirsiz yıkımlar yapılırken kaliteli bir hava solumanız imkânsızdır.”

Fotoğraf: Razi Canikligil

İstanbul’da arabasıyla çarptığı Oğuz Murat Aci’nin ölümüne neden olan 16 yaşındaki T.C. ve olayın ardından birlikte ABD’ye gittiği annesi Eylem Tok, New York’ta görüntülendi. İki ismi havalimanına götüren tutuklu Ayşe Ceren Saltoğlu ifadesinde, baba Bülent Cihantimur'un da 'kaçış planı'nda yer aldığını anlattı. Aci ailesinin avukatlarının dilekçesinde, T.C.'nin 'alkol ve uyuşturucu' testlerine girmesini engellemek için kaçırıldığı savunuldu. Baba Cihantimur’un Ocak 2024’te katıldığı yayın: “Ben güzellik koruyucusuyum”.

Muğla Milas'ta yer alan Akbelen Ormanı’nın çevresindeki 190 parsellik tarım arazisinin, linyit madeni sahası olarak kullanılması için alınan kamulaştırma kararı iptal edildi. Karara sevinen İkizköylüler, maden sahasının bulunduğu alanda traktörden çektikleri görüntüleri paylaştı. CHP’li vekil Cumhur Uzun, seçim öncesi olası tepkileri önlemek için karardan vazgeçildiğini savundu. Bölgede yapılması planlanan kömür madeni için geçen yaz binlerce ağaç kesilmişti. 

İstanbul'da Yenikapı-Hacıosman metro hattında bulunan Şişli-Mecidiyeköy istasyonunda 25 yaşındaki M.E.E. intihar ederek yaşamına son verdi. Hafta içinde Feneryolu Marmaray istasyonunda bir kişi intihar etmişti.

'Kanal İstanbul' bölgesinde Emlak Konut ve Türk Hava Yolları’nın yüzde 50’şer hisseyle ortak olduğu proje için iki konut ihalesi tamamlandı. Konutlar, Dursunköy'de yer alıyor. Bakanlığın stratejik planında 'Kanal İstanbul'un yüzde 20'sinin tamamlandığına yer verilmişti.

Konya'da 'Türk Yıldızları' akrobasi timine ait F-5 tipi bir eğitim uçağı düştü. Pilot, paraşütle atlayarak kurtulurken uçağın düştüğü alanda iş makinesi kullanan bir askerî personel hayatını kaybetti. Yaralı pilotun hastanedeki tedavisi devam ediyor. 

politika

Fotoğraf: Depo Photos

CHP'nin çalışmasına göre, Siirt'te aralarında Özel Harekât Şube Müdürlüğü’nün de olduğu adreslerde toplam 7 bin 508 'şüpheli seçmen' belirlendi. YSK, CHP’nin Siirt’te yaptığı itirazı reddetti. Aynı çalışmada Kars, Ağrı, Şırnak ve Iğdır’da toplam yaklaşık 20 bin ‘şüpheli seçmen’ bulunuyor. 

Tutuklu siyasi Demirtaş'a yönelik Adalet Bakanlığı'nın talimatıyla başlatılan 'ayakkabı çıkartma' uygulamasına son verildi. Demirtaş, bu uygulamanın devam etmesi hâlinde aile, avukat ve milletvekili görüşlerine çıkmayacağını söylemişti.

‘Hafıza Kartı’ bölümü: ‘Seçim dönemlerinin en iyi 50 şarkısı’ 

kültür - yaşam

Solda 1906 tarihli ilk, sağda ise 1907 tarihli ikinci eser. 

Osman Hamdi Bey’in ‘Kaplumbağa Terbiyecisi’ eserinin ikincisi, Türkiye İş Bankası tarafından satın alınarak Resim Heykel Müzesi’nin koleksiyonuna dâhil edildi. Ressamın 1907 tarihli aynı temadaki bu ikinci eseri, Pera Müzesi’nde sergilenen 1906 tarihli ilk versiyonuna komşu oldu. İlk tablodaki beş kaplumbağadan farklı olarak ikinci tabloda altı kaplumbağa yer alıyor. Tablo, Belma Simavi koleksiyonunda yer alıyordu. 

The Lancet tıp dergisinde yayımlanan bir araştırma sonucuna göre pandemi sırasında dünyanın yüzde 84’lük bir bölümünde beklenen yaşam süresi 1.5 yıl azaldı.

📝 BBC Türkçe’den Merve Kara-Kaşka’nın yazısı: ‘Türkiye sürdürülebilir pamuk talebindeki küresel artışı avantaja çevirebilir mi?’

dünya

Fotoğraf: TRT Haber

Dışişleri Bakanı Fidan, Millî Savunma Bakanı Güler ve MİT Başkanı Kalın, Irak’ın başkenti Bağdat’ta Iraklı mevkidaşları ile bir güvenlik zirvesine katıldı. İki ülke arasındaki ilk zirve 19 Aralık’ta Ankara’da gerçekleşmiş; toplantının ardından ‘terörle mücadele’ temalı bir açıklama yapılmıştı. Irak’ın kuzeyinde son beş yılda çeşitli operasyonlar düzenleyen Türkiye, yaz ayları içerisinde bu bölgede 40 kilometre derinliğe uzanan bir güvenlik koridoru oluşturmayı planlıyor. Böylece ‘Pençe-Kilit’ isimli operasyon da tamamlanacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da en geç mayıs ayına kadar Irak’a bir ziyaret gerçekleştirmesi bekleniyor.

• Hediye Levent’in yazısı: 'Türkiye, Kuzey Irak’a operasyon yapar mı?’

Avrupa Birliği (AB), Ukrayna’ya 5 milyar euroluk yeni bir askerî yardım yapacak. Birliğin liderler zirvesinde kabul edildikten sonra onaylanacak fon için çeşitli tartışmalar yaşanmış; Almanya, fona sağlanan katkının adil bir biçimde paylaşılmasını istemişti. Nitekim, ülkelerin fona adil bir biçimde katkı sağlaması amacıyla yeni düzenlemeler getirildi. Geçen günlerde de ABD yönetimi, Ukrayna için 300 milyon dolarlık yeni bir yardım sağlanacağını duyurmuştu.

İsrail polisi, İsrail’in işgali altındaki Doğu Kudüs’te 12 yaşındaki Filistinli bir çocuğu öldürdü. Rami Hamdan Al-Halhouli isimli çocuk, ailesinin evi yakınlarında bir havai fişeği gökyüzüne fırlattığı sırada İsrail polisi tarafından tek kurşunla vuruldu. Çocuğun cesedi henüz ailesine teslim edilmedi. İsrail’in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Ben-Gvir ise ‘terörist’ olarak tanımladığı Rami’yi vuran polisin ‘örnek bir iş’ yaptığını söyledi.

Danimarka, kadınları zorunlu askerliğe dâhil etmeyi planlıyor. Buna göre, mevcut sistemde gönüllü olarak askere giden kadınlar, 2026 yılından itibaren zorunlu askerliğe alınacak. Ayrıca yine mevcutta dört ay olan askerlik süresi, hem erkekler hem de kadınlar için 11 aya çıkarılacak. Ülkede geçen yıl askere giden 4 bin 700 kişinin yüzde 25’ini kadınlar oluşturmuştu. Hâlihazırda 20 bini askeri olan Danimarka ordusunun 9 binini profesyoneller oluşturuyor. 

İngiltere’de hükümet, yabancı devletlerin ülkede gazete sahibi olmasını engellemek istiyor. Bu talebe neden olan olay, 168 yıllık Daily Telegraph gazetesinin Abu Dabi destekli RedBird Uluslararası Medya Yatırımları şirketi tarafından satın alınma ihtimali. Hükümet, söz konusu satın almayı engellemek için de bakanlara yetki verdi.

Peru polisi, ABD ve Türkiye’den ithal edilen silahları yasadışı örgütlere satan bir çeteyi çökertti. Çete, bu iş için dar gelirli bazı insanlara finansal destek ve avcı ruhsatı sağladı. Ardından da silah satın alan bu insanlar, bir süre sonra silahları hakkında kayıp ilanı verdi. Çete üyelerinin eline geçen silahlar da hem ülkedeki hem de Ekvador’daki örgütlere satıldı. Ülkede 2017 yılından bu yana 15 bine yakın kayıp silah bildirimi yapıldı. Türkiye, geçen yıl Peru’ya 2.22 milyon dolarlık silah ve mühimmat ihraç etmişti.

Doğu Almanya’nın güvenlik ve istihbarat servisi Stasi’nin eski bir görevlisi olan 80 yaşındaki Martin Naumann, 1974 yılında Batı Almanya’ya geçmeye çalışan Polonyalı bir insanı öldürmekle suçlanıyor. Naumann, Almanya’da görülen davanın açılışında sadece kimliğini doğrulamak için konuşurken söz konusu cinayeti ise inkâr etti. 1961-1989 yılları arasında Berlin Duvarı'nı geçmeye çalışan en az 140 kişinin öldürüldüğü tahmin ediliyor. Almanya’yı ikiye ayıran Berlin Duvarı, 9 Kasım 1989’da yıkılmıştı.

ekonomi

Fotoğraf: @tesvikiyemahallesi / Instagram

İstanbul Şişli’de yer alan Abdi İpekçi Caddesi geçen yıl, 13 yıldır en pahalı cadde unvanına sahip İstiklal Caddesi’nin yerini aldı. 2023’ün son çeyrek verilerine göre Abdi İpekçi Caddesi aylık metrekarede 250 dolarlık kirasıyla Amsterdam, Prag ve Helsinki’nin lüks caddelerini geride bıraktı. Onu 220 dolar kirayla İstiklal Caddesi ve 150 dolar ile Bağdat Caddesi izledi. Bu üç caddede yeni kiralamalar en çok yüzde 30 ile giyim ve ayakkabı sektörü, yüzde 27 ile yeme içme sektöründe oldu. Ayrıca en fazla yabancı marka oranı, yüzde 21 ile Bağdat Caddesi’nde.

Türkiye genelinde şubat ayındaki konut satışları geçen yıla kıyasla yüzde 17.4 arttı. Bu, son 1.5 yılın ilk yıllık artışı. Aynı zamanda şubat ayındaki bu artış, Mayıs 2022’den bu yana görülen en hızlı artış. Yabancılara yapılan konut satışları, geçen yıla kıyasla yüzde 45 azalarak 1.846 adet oldu. Yabancılar arasında en çok satış Rusya, İran ve Irak vatandaşlarına yapıldı.

Yerel seçim öncesine denk gelen mart toplantısında faiz artırması beklenmeyen Merkez Bankası’nın, nisan toplantısında faiz artırmak zorunda kalacağına işaret ediliyor. Zira yurtiçi yerleşiklerin dövize olan talebi 1-8 Mart arasında yaklaşık 6 milyar dolar arttı, yabancı para mevduatı 207.1 milyar dolara ulaştı. Ayrıca geçen hafta döviz işlemlerine yönelik Merkez Bankası’nın sözlü uyarısı ardından serbest piyasa ile bankalararası piyasa döviz fiyatları arasındaki fark açıldı. 

• HSBC, Türkiye için 2024 yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 47.9’dan yüzde 49.4’e yükseltti. Artış olasılığına dikkat çekmekle beraber politika faiziyle ilgili beklentisini yüzde 45’te tuttu. Banka, faiz indirimlerinin ancak 2025’in ilk çeyreğinde yapılabileceğini öngörüyor. Geçen hafta Türkiye’nin kredi notunu B+’ya çıkaran Fitch ise TCMB’nin sıkılaştırma adımlarını hızlandıracağını tahmin ediyor. 
• Ümit Akçay’ın yazısı: “Şimşek yönetimi, 2024’ün ikinci yarısında ABD ve AB merkez bankalarının faiz indirimine başlaması sonrasında aralarında Türkiye’nin de olduğu ülkelere sermaye girişinin hızlanacağını bekliyor. Gerçekten de, (...) bu stagflasyon senaryosundan kurtulmanın tek yolu sermaye girişlerinin canlanması gibi görünüyor.”

Business Insider’ın analizine göre altındaki ‘beklenmedik’ fiyat artışlarında Türkiye, Çin ve Hindistan gibi ülkelerin merkez bankalarının satın alımları etkili oldu. JPMorgan, küresel çapta ons altında fiyatın bu yıl 2.500 dolara ulaşmasını bekliyor. Ekonomist Barış Soydan, bankalardan altın, döviz ve eurobond fon alımlarının, ‘kota yetersizliği’ gerekçesiyle kapatıldığını yazdı.

Cuma gününden itibaren geçerli olmak üzere benzinin litre fiyatına 1.53 lira, motorine ise 1.10 lira zam bekleniyor.

Resmî Gazete’de yayımlanan karara göre simit satış fiyatları da ekmekte olduğu gibi belediye, il ticaret ve tarım müdürlükleri, ticaret ve sanayi odaları temsilcilerinden oluşan komisyon tarafından belirlenecek.

spor

Fotoğraf: bjk.com.tr

Beşiktaş Emlakjet Basketbol Takımı, Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta oynanan Eurocup çeyrek finalinde Hapoel Tel Aviv’i 94-89 mağlup ederek yarı finale yükseldi. İlk yarıyı 57-39 mağlup tamamlayan Siyah-Beyazlılar, 18 sayı geriden gelerek kazanmasını bildi. Beşiktaş, yarı finalde Fransız ekibi Mincidelice JL Bourg ile karşılaşacak. 📺 Maçın tamamı.

Spor ekranı: 20.45 (Rangers-Benfica/TV 8.5, Fenerbahçe-Valencia/S Sport, Fenerbahçe-St.Gilloise/Exxen), Imoco Volley-Eczacıbaşı (22.30/TivibuSpor), 23.00 (A.Villa-Ajax/TV 8.5, Liverpool-S.Prag/Exxen, Swiatek-Wozniacki/TOD), Zverev-Alcaraz (01.00/S Sport).

kapsül öneriyor

‘Ceylan Ertem ile Duyuyor Musun?’ bölümü: ‘Yasemin Mori’

Pera Müzesi arşivinden: ‘Kadıköy’ün panoramik fotoğrafı/1920’ler’

The New Yorker karikatürü: ‘Election’

Engels’in Marx’ın mezarı başında yaptığı konuşma (çev. Koray Kırmızısakal): “Sadece iki dakikalığına yalnız bırakılmıştı.”

ABD’de devam eden Indian Wells için hazırlanan video: ‘We have the best staff ever’

Cynthia Cruz'un yazısı (çev. Hayrullah Doğan): 'Tek kesin tedavi, dünyayı değiştirmek'

günün sözü

"Eğer satmaya devam ederlerse beylik silahımı koyacağım, kendim sokağa ineceğim, sattırmayacağım."

CHP'nin İstanbul Ümraniye adayı Aykut Erdoğdu, ilçede uyuşturucu satışına karşı emniyet ve bakanlıklarla birlikte 'savaşacağını' söyledi.