Sayı: 1.058 - Ortalama okuma süresi: 6 dakika (1.603 kelime)

🌤️ Ege ve İç Anadolu bölgelerinde şiddetli rüzgârlar etkili olacak. Yurdun tamamında parçalı bulutlu bir hava bekleniyor. Güney ve doğudaki şehirlerde gündüz sıcaklıkları 30 derecenin üstüne çıkacak.

$: 32,55 📈 €: 34,87 📈 BIST 100: 9.645 📉 ₿: 66.750 USD 📈

# Sosyal medyanın gündeminde, ‘23 Nisan’ var. 

🎧 kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında.

Bugün 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı.

23 Nisan, ulusal egemenliğin mihenk taşı olarak kabul edilen TBMM’nin 1920’deki açılışının yıldönümü. Cumhuriyetin ilanından bir yıl sonra ‘millî bayram’ ilan edilen 23 Nisan, 1927’den beri ‘Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’ olarak kutlanıyor.

Dünyada ilk olma özelliğini taşıyan bu özel gün, Türkiye Cumhuriyeti kurucusu Mustafa Kemal Atatürk tarafından tüm dünya çocuklarına armağan edildi. Kutlu olsun.

Lise mesleği

TÜİK'in geçen yıla ait verilerine göre, tüm eğitim kademelerinde okullaşma oranları artsa da okulu bırakma özellikle lisedeki çocuklar arasında hâlen ciddi boyutta.

TÜİK verilerine göre, 5 yaş altındaki çocuklarda okullaşma yüzde 85, ortaöğretim tamamlama oranı da yüzde 80.3’e yükseldi. Örgün eğitime devam eden öğrenci sayısı 19 milyon 904 bin 679 oldu. Bu sayının 507 bin 804’ü özel okullarda eğitim görüyor.

Çocukların (15-17 yaş) işgücüne katılımı oranı 2019'da yüzde 16.2 iken 2023 yılında yüzde 22.1’e ulaştı. Bu dönem, eğitimin uzun süre uzaktan devam ettiği pandemi sürecini de kapsıyor. 

‘Ücretsiz okul yemeği' uygulamasının hayata geçmediği Türkiye'de çocukların yüzde 62.4'ü her gün ekmek ve makarna ile besleniyor. Her gün et, tavuk ve balık tüketen çocukların oranıysa yüzde 12.7.

İzmir / Depo Photos

23 Nisan, Türkiye genelinde çeşitli etkinliklerle kutlandı. TBMM adına Anıtkabir’e giden heyette, CHP lideri Özel de yer aldı. AKP, MHP ve İYİ Parti grup başkanvekilleriyle temsil edildi. Beştepe’de çocuklarla bir araya gelen Cumhurbaşkanı Erdoğan, daha sonra İsmailağa Cemaati lideri Hasan Kılıç'ın İstanbul’daki cenazesine katıldı.

İstanbul Valisi Gül, Taksim Meydanı’nın 1 Mayıs kutlamalarına kapalı olacağını “Taksim bu tür etkinliklerin tamamına kapalı” sözleriyle duyurdu. 23 Nisan nedeniyle Gül’ün koltuğuna oturan 10 yaşındaki Derin Mina Koç, Taksim’de 1 Mayıs kutlaması için "İzin veririm tabii ki" dedi. 

İstanbul, Ankara ve Şanlıurfa’da yapılan ev baskınlarında, aralarında Mezopotamya Ajansı muhabirlerinin de olduğu dokuz kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar hakkında avukat görüş kısıtlılığı getirildi. Belçika’da yayın yapan Sterk TV ve Medya Haber TV binalarına gece saatlerinde polis baskını yapıldı.

‘Atanmış rektör’ protestolarının devam ettiği Boğaziçi Üniversitesi’nin seçimle göreve gelen ilk rektörü Prof. Dr. Üstün Ergüder, okula alınmadı. Ergüder, okulda 50 yıl boyunca görev yapmıştı.

İstanbul Küçükçekmece’de vergi borcu nedeniyle tehdit ettiği kişiden rüşvet istediği öne sürülen, vergi dairesinde görevli gelir uzmanı ve icra memuru para aldıkları esnada suçüstü yakalandı.

Eski Genelkurmay başkanı İlker Başbuğ hakkında ‘FETÖ üyeliği’ suçlamasıyla dört yıldır soruşturma yürütüldüğü ortaya çıktı. Bir yurttaşın ihbarıyla başlatılan soruşturma için geçen hafta takipsizlik kararı verildi. Başbuğ, 'Ergenekon' soruşturmasında 26 ay tutuklu kalmıştı.

İstanbul Şişli’deki Cevahir AVM’de, bir haftada iki kişi intihar etti. CHP’nin raporuna göre, son 20 yılda Türkiye’de geçim sıkıntısı nedeniyle 5 binden fazla kişi yaşamına son verdi.

İsmail Saymaz'ın yazısı: 'Yolcular uyarmış, 50 saniye önce teleferiği durdurmuşlar'

politika

Özel, 10. Cumhurbaşkanı Sezer’i evinde ziyaret etti. (Depo Photos)

Kısa bir süre içinde bir araya gelmesi beklenen iki isimden Cumhurbaşkanı Erdoğan, CHP lideri Özel’den henüz randevu talebi almadığını açıkladı. Erdoğan, görüşmede ‘yeni anayasa’ konusunun gündemde olacağını söyledi. CHP’li belediye başkanlarıyla bir araya gelen Özel’in, ‘devredilen belediyelerdeki borçlar ve kamunun belediyeden kestiği kaynaklara’ yönelik şikâyetleri Erdoğan’a iletmesi bekleniyor.

Nuray Babacan'ın yazısı: “AKP kulislerinde, Akşener’in veda etmemesi için gösterilen çabanın altında, milletvekillerine duyulacak ihtiyaç gösteriliyor. Cumhurbaşkanlığı ekibinin Akşener ve ekibiyle yakın ilişkide olduğu da iddialar arasında…”

Murat Sevinç’in yazısı: ‘Bir kişi ya da zümrenin değil, ulusun egemenliği: Yüzüncü yılında 1924 Anayasası’

Derleme: İYİ Parti'nin genel başkan adayları Koray Aydın, Müsavat Dervişoğlu ve Tolga Akalı’nın vaat ve tespitleri.

AKP'li eski yönetimin bıraktığı 1.2 milyar liralık borçla gündem olan Manisa Yunusemre Belediyesi’nin ihtiyaç fazlası 48 kiralık aracı, 100. Yıl Meydanı’nda sergilendi. İade edilecek araçların kira bedeli yaklaşık 68 milyon lira.

kültür - yaşam

Fotoğraf: Taylor Swift / Instagram

Taylor Swift’in 19 Nisan’da yayınlanan ‘The Tortured Poets Department’ isimli 11. albümü rekorlar kırıyor. Albümün yayınlandığı gün ABD’de 1.4 milyon CD ve plak satıldı; çıkış single’ı ‘Fortnight’ Spotify’da bir günde en çok dinlenen şarkı oldu. Ayrıca albümün geneli Spotify ve Apple Music’te bir günde en çok dinlenen albüm rekorunu kırdı. 

• Forbes’un hesaplamasına göre şarkılarından birisi ‘Billboard Hot 100’ listesinde zirveye çıkarsa Swift, ‘en fazla liste başı olan solo kadın sanatçılar’ arasında Whitney Houston’ı geçmiş, Madonna’yla ise eşitlenmiş olacak. Buna kesin gözüyle bakılıyor.

Belçika’da kanında birkaç kez yüksek oranda alkol tespit edilen ve ehliyetine el konan erkek sürücüde ‘sarhoş hasta sendromu’ olduğu ortaya çıktı. Mahkemede, içki içmediğini savunan sürücüye yapılan testlerde vücudundaki şekerin alkole dönüştüğü görüldü. Dünya genelinde yalnızca 20 kişide kaydedilen bu sendromda, yorgunluk veya bilişsel sorunların görülmediği biliniyor. 

📺 ABD’de otoyol kenarında alev alan araçtaki kişi, etraftaki sürücüler tarafından kurtarıldı.

dünya

Fotoğraf: C.S. Muncy / The NYT

ABD’nin çeşitli üniversitelerinde başlayan Filistin yanlısı eylemler diğer okullara da yayılıyor. Connecticut eyaletinde bulunan Yale Üniversitesi’ndeki protesto gösterilerinde en az 47 öğrenci gözaltına alındı. Gözaltına alınan öğrencilerin okul tarafından disipline sevk edileceği de açıklandı. Geçen hafta New York’taki Columbia Üniversitesi’nde de 100’den fazla öğrenci gözaltına alınmıştı. Protestocular üniversitelerinden, Gazze'de ateşkes çağrılarını desteklemelerini ve İsrail'le bağlantılı şirketlerle ilişkilerini kesmelerini talep ediyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı’nın yıllık insan hakları raporunun 2023 yılı edisyonu yayınlandı. 200 ülke için ayrı ayrı değerlendirmeler yer alan raporda Türkiye’ye 86 sayfa ayrıldı. Türkiye'ye ilişkin önemli insan hakları sorunları başlıkları arasında ifade özgürlüğü, medya özgürlüğü, internet özgürlüğü, mülteciler, toplumsal cinsiyetle ilgili insan hakları ihlalleri ve LGBTİQ+ kişileri hedef alan şiddet veya şiddet tehdidi bulunuyor. 

İngiltere’de Avam Kamarası, ülkeye Fransa üzerinden Manş Denizi'ni geçerek ulaşan bazı sığınmacıların Ruanda’ya gönderilmesini öngören tasarıyı kabul etti. Tasarı, Kral III. Charles’ın onayının ardından yasalaşacak. Doğu Afrika ülkesi Ruanda’ya gönderilen düzensiz göçmenlerin sığınma başvuruları da yine Ruanda’da değerlendirilecek. Başvurusu kabul edilenlere mülteci statüsü verildikten sonra Ruanda'da kalmalarına izin verilebilecek.

• Manş Denizi’ni geçmeye çalışan ve 100’den fazla yolcusu olan küçük bir teknenin batması sonucu biri çocuk beş düzensiz göçmen hayatını kaybetti. 

İtalya’nın Venedik şehrinde aşırı turist sayısını azaltmak için günübirlik ziyaretçilerin 5 euroluk giriş bedeli ödemesini öngören uygulama perşembe günü başlıyor. 2024’ün 29 gününde zorunlu olacak giriş biletleri, mayıstan temmuza kadar hafta sonları devreye alınacak. Bu uygulamayla günübirlik turistleri şehri daha sessiz dönemlerde ziyarete yönlendirmek amaçlanıyor. Şehrin 50 bin nüfuslu tarihî merkezi, 2022 yılında 3.2 milyon gece konaklamalı ziyaretçi ağırladı. 

• Kapsül’ün derlemesi: ‘Aşırı turizme karşı ayakbastı parası’

Almanya’da, aşırı sağ olarak tanımlanan Almanya için Alternatif (AfD) Partisi’nin önde gelen siyasetçilerinden birinin danışmanı casusluk şüphesiyle gözaltına alındı. Daha sonra tutuklanan şüphelinin Çin adına çalıştığı belirtiliyor. Kısa bir süre önce de üç kişi aynı suçlamayla tutuklanmıştı.

Tayvan’da ay başında meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki depremin artçı sarsıntıları sürüyor. Ülkede 24 saat içinde 200’den fazla artçı sarsıntı gerçekleşti. Bunların en güçlüsü ise 6.3 büyüklüğünde meydana geldi. Can kaybı yaşanmayan sarsıntıların sürmesi bekleniyor. 3 Nisan’da meydana gelen 7.2’lik depremde 17 kişi hayatını kaybetmişti. 

Malezya’da donanmanın yıldönümü etkinlikleri kapsamında düzenlenecek geçit törenine hazırlanan iki askerî helikopterin çarpışması sonucu 10 kişi hayatını kaybetti. Çarpışma, çok sayıda helikopterin belirli bir düzende alçak uçuş yaptığı sırada yaşandı.

ekonomi

Görsel: Middle East Eye

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Irak Başbakanı Sudani görüşmesinin ardından Türkiye ile Irak arasında 26 işbirliği anlaşması imzalandı. Güvenlik, ekonomi ve enerji alanlarındaki anlaşmaların en önemlisi Kalkınma Yolu Projesi. 1.200 kilometrelik proje, Basra Körfezi’ndeki Büyük Fav Limanı ile Türkiye’nin güney sınırı arasında bir tren yolu hattı kurulmasını içeriyor. 2030’a kadar tamamlanması amaçlanan projeyle Irak’tan kara ve demiryolu ile Avrupa’nın her ülkesine Türkiye üzerinden kesintisiz ulaşım sağlanmış olacak.

Merkez Bankası (TCMB) son 12 yılda yıl sonu enflasyonunu tahmin etme konusunda genel olarak yanıldı. Son üç yıldır resmî enflasyon, TCMB’nin tahminlerini üç kat aşıyor. Örneğin TCMB’nin 2021 başında enflasyon beklentisi yüzde 9.4 olmasına rağmen enflasyon yüzde 36.1 olarak gerçekleşti. 

• 2011’den bu yana yalnızca iki kere enflasyon Merkez Bankası’nın beklentisinden düşük gerçekleşti. 2012’de beklenti yüzde 6.5 iken enflasyon yüzde 6.2, 2019’da ise beklenti yüzde 14.6 iken enflasyon yüzde 11.84 oldu.
• Mart ayı itibarıyla resmî enflasyon yüzde 68.5 seviyesinde. 2024 yıl sonu beklentisi yüzde 36.

Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, geçen hafta ABD’de katıldığı G20, Dünya Bankası ve IMF toplantılarında yatırımcıların OVP’ye yönelik şüphelerinin ortadan kalktığını ve Türkiye ekonomisine güven duyduklarını söyledi. Şimşek ayrıca bir konuşması sırasında kullandığı ‘locals’ (yerel) kelimesine tepki gösterilmesine ilişkin, “Uluslararası bir finans platformunda anlamı çok net olan kelimeyi kullanmamın istismar edilmesi gerçekten bizi çok şaşırttı” dedi.

Motorine perşembe gününden itibaren geçerli olmak üzere 1.40 lira indirim bekleniyor. Şu anda İstanbul’da motorinin litresi 42.18 lira seviyesinde.

Tekel Bayileri Platformu, cuma gününden itibaren uygulanmak üzere rakı fiyatlarına yüzde 17 zam yapılacağını duyurdu.

Son toplantısını 2019’da gerçekleştiren Çalışma Meclisi, 29-30 Nisan’da sendika ve iş dünyası temsilcileriyle bir araya gelecek. Konusu ‘Türkiye Yüzyılında Çalışma Hayatı: Emeğin, Sendikal Örgütlenmenin ve İstihdamın Geleceği’ olarak belirlenen toplantıda asgari ücret, emekli maaşları ve kıdem tazminatı gibi konular da konuşulacak. Beştepe’deki programın son oturumuna Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da katılması ve 1 Mayıs’a ilişkin mesajlarını paylaşması bekleniyor.

Kanada’nın süpermarket alanında rekabeti artırmak ve vatandaşlarına uygun fiyatlı ürün sunmak için aralarında Türkiye’den BİM’in de yer aldığı bazı zincir marketleri takibe aldığına yönelik haberlere BİM’den yanıt geldi. Şirket, henüz teklif almadıklarını, yakın zamanda Kanada pazarına girmeyi düşünmediklerini ancak davet gelirse değerlendireceklerini söyledi.

📺 ‘Şunu Bana Bir Anlat’ programında Mirgün Cabas’ın konuğu ekonomist Mahfi Eğilmez.

spor

Fotoğraf: Jack Abuin / Depo Photos

Teniste erkekler dünya 1 numarası Sırp raket Novak Djokovic, beşinci kez ‘Laureus Dünyada Yılın Sporcusu’ ödülüne layık görüldü. Geçen yıl üç Grand Slam kazanan Djokovic, bu ödülü daha önce 2012, 2015, 2016 ve 2019 yıllarında da kazanmıştı.

S Sport videosu: ‘NBA’de normal sezonun en güzel 100 hareketi’

Spor ekranı:  Ankaragücü-Beşiktaş (20.30/ATV), Arsenal-Chelsea (22.00/beIN Sports 3), Lazio-Juventus (22.00/TRT Spor), Timberwolves-Suns (02.30/S Sport).

kapsül öneriyor

TRT arşivinden: ‘23 Nisan'a tanık olanlar (1982), Barış Manço ile 23 Nisan Çocuk Şenliği (1987)’ 

23 Nisan'da liderlerin koltuklarına oturan çocuklar, yaşadıklarını anlatıyor: “İlişkimiz sonra da devam etti. ‘Tansu Hanım, Mine’yi çağırıyor’ diye okula telefon gelirdi.”

Akademisyen Fatma Eda Çelik’in yazısı: ‘Büyük Millet Meclisi’nin tarihini merak etmek’

Bon Entendeur’ün yeni albümü: ‘Rivages’

Komedyenler Pınar Fidan ve Seda Yüz’ün programı ‘PES’ bölümü: “Melike Şahin ilk defa tizlerini gösterdi.”

Nilay Örnek ve Sinan Hamamsarılar’ın podcasti ‘Yemekte Bile Yemek Konuşuyoruz’un konuğu, gazeteci ve sosyolog Can Kozanoğlu: 'Adanalı bir yemek sevdalısı’

günün sözü

“Filmi İtalya'nın Netflix'i aldı ama Türkiye'ninki almadı çünkü içki var. Ne yapalım, kaderimiz. Kader utansın.”

İstanbul Film Festivali’nde gösterilen ‘Bir İstanbul Üçlemesi’ filminin ardından izleyicilerin sorularını yanıtlayan yönetmen Ferzan Özpetek.