Sayı: 1.163 - Ortalama okuma süresi: 6 dakika (1.541 kelime)

🌤️ Tüm yurtta çoğunlukla güneşli bir hava bekleniyor. Özellikle güney kesimlerde hava sıcaklıkları 35 dereceye kadar çıkacak. 

$: 34,12 📈 €: 38,09 📈 BIST100: 10.029 📈 ₿: 63.237 USD 📉

# Sosyal medyanın gündeminde, İstanbul Sultanbeyli’nde beşinci katta oturduğu apartman dairesinden atlayarak yaşamına son veren ve “Günlerdir can çekişiyordum, kimse görmedi” diyen sosyal medya fenomeni Kübra Aykut var.  

🎧 kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında ve YouTube’da. Kapsül’ün uygulaması iOS ve Android’de.

Ortada kuyu var

Kişi başına servet baz alındığında dünya genelinde 46'ncı sırada yer alan Türkiye'de 'orta sınıf’ olarak adlandırılan kesim, günden güne küçülüyor.

Sigorta şirketi Allianz'ın yayınladığı Küresel Varlık Raporu'na göre, özel hanelerin dünya genelinde sahip olduğu servet, 2023 yılında bir önceki yıla oranla yüzde 7.6 artarak 239 trilyon euroya yükseldi. Rapora göre, hisse senetlerinin borsalarda yükselişe geçmesi sebebiyle 2024'te de servet artışı tahminen yüzde 6.5 oranında devam edecek.

Türkiye'de geçen yıl özel hanelerin servetinde yüzde 68.7'lik bir artış yaşanırken bu servet toplamda 381 milyar euroya yükseldi. Ancak resmî rakamlara göre yüzde 68 enflasyona sahip olan Türkiye, yüzde 64.6'lük enflasyona sahip Kolombiya ile birlikte 'hiperenflasyon ülkesi' olarak değerlendiriliyor.

Bu da yaşanan servet artışının enflasyondan arındırıldığında kayda değer bir oranda olmadığını gösteriyor.

Türkiye, aralarında Brezilya, Hindistan, Rusya, Endonezya ve ABD'nin de olduğu 15 ülke ile birlikte ‘orta sınıfın küçüldüğü’ ülkeler arasında.

Dünyanın özel hanelerin sahip olduğu servete göre en zengin ülkeler sıralamasında ise Türkiye kişi başına ortalama 3 bin 240 euroluk maddi varlık ile 46. sırada.

İstanbul Ümraniye'de polis memuru Şeyda Yılmaz'ı öldüren Yunus Emre Geçit'in olaydan önce adli kontrol kararını ihlal ettiği de ortaya çıktı. Geçit’in karakola imza atmaya gitmediği, buna karşılık polis merkezinin, bu durumu savcılığa bildirmediği öğrenildi. Olayda yaralanan Geçit’in annesi, “Niye devlet bunu götürmedi? Niye düne kadar elini kolunu salladı. O kadar devlete yalvardım” dedi. İsmail Saymaz’ın yazısı: “Barış Boyun iddianamesinde, Geçti gibi 15-20 yaşındaki gençlerin yeni nesil suç örgütlerinin potansiyel tabanı olduğu ve ‘Kamikaze Dronu’ diye adlandırıldığı belirtiliyor.”

Ankara Devlet Tiyatrosu sanatçısı Gaye Filiz Alacacı, Devlet Tiyatroları (DT) Genel Müdürü Tamer Karadağlı’yı eleştirdiği için bir odada alıkonulduğu iddiasıyla savcılığa başvurdu. Karadağlı’nın danışmanı olduğu öne sürülen Görkem Ali Kaya ve özel kalem müdürü Ali Ceyhan’dan şikâyetçi olan Alacacı, Karadağlı’nın, “Lale Devri bitti, çalışmayacaksanız istifa edin” sözlerini eleştirdiği için tehdit ve şantaja maruz bırakıldığını anlattı. DT, konuyla ilgili soruşturma başlatıldığını duyurdu.

Devlet Malzeme Ofisi’ne ödeme yapılarak İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa’ya alınan 862 bin 710 lira değerindeki ilacın, son kullanma tarihi geçtiği için imha edildiği belirlendi. Sayıştay raporuna göre bunun nedeni, protokolde bu konuda bir hüküm bulunmadığından süresi dolmaya yaklaşan ilaçların ecza depolarına değişim için gönderilememesi. 

politika

İBB’nin Kent Lokantaları’nın 15. şubesi Sancaktepe’de açıldı. (Fotoğraf: Depo Photos)

CHP, İBB Başkanı İmamoğlu'nun, ‘YSK üyelerine hakaret ettiği’ suçlamasıyla yargılandığı davayla ilgili değerlendirme yapmak üzere toplandı. ABD’de olan partinin lideri Özel’in katılmadığı toplantıda, İmamoğlu kısa bir süre yer aldı. Özel, İstanbul Havalimanı’nda “Olası bir cumhurbaşkanı adaylığına kısıt getirmek için kumpas kurmuşlar. Tetikçisi, oradaki bu kumpasın piyonu Süleyman Soylu” dedi. 

• İmamoğlu, Yüksek Seçim Kurulu üyelerine ‘ahmak’ dediği suçlamasıyla yargılandığı davada 2 yıl 7 ay 15 gün hapis ve siyasi yasak cezası almıştı. İstinaf Mahkemesi, inceleme aşamasındaki bu kararı bozabilir veya onayabilir. Karar onanırsa, sonraki itiraz mercii Yargıtay olacak. Yargıtay da cezayı onarsa karar kesinleşecek. İmamoğlu, bu ifadeyi dönemin bakanı Soylu’ya yönelik kullandığını savunuyor. 

Tolga Şardan'ın yazısı: “Servet Yılmaz’ın Ankara Emniyet Müdürlüğü döneminde yardımcıları olan Alp Arslan ile Oben Özay meslekten ihraç edildi. Haklarında soruşturma ve dava açılan polis müdürleri odağında emniyet kulislerinde konuşulanlar…”

kültür - yaşam

İngiltere’nin monarşi karşıtı baskı grubu Republic’e göre İngiliz Kraliyet Ailesi’nin masrafları, resmî olarak belirtilen miktardan altı kat fazla. Kraliyet’in masraflarının ödendiği 86 milyon sterlinlik Sovereign Grant fonuna güvenlik ve ‘kayıp giderler’ gibi harcamalar dahil edilmiyor. Republic, ailenin toplam masrafını yıllık 510 bin sterlin olarak hesaplıyor. Grup, Kraliyet’e harcanan net paranın açıklanması için hükümete çağrıda bulunurken bu paranın kamu için kullanılması gerektiğini savunuyor. Vox videosu (İng): ‘How the British royal family makes money’

Mesajlaşma uygulaması Telegram’ın yeni gizlilik politikasına göre, kullanıcıların telefonları ve IP adresleri, talep edildiğinde adli makamlarla paylaşılabilecek.Telegram’ın kurucusu ve CEO’su Pavel Durov’un açıklamasına göre, bu güncelleme uygulamanın daha güvenli olmasını sağlamak amacıyla yapıldı. Durov, geçtiğimiz ay uygulamanın çocuklara yönelik cinsel istismar materyallerinin satışı ile uyuşturucu kaçakçılığı için kullanıldığı iddialarıyla Fransa’da gözaltına alınmış ve 96 saat sonra serbest bırakılmıştı.

İspanya’nın turizm merkezlerinden Malaga, turistlerin uygunsuz davranışlarının önüne geçmek için bir dizi kural yayınladı. Kent sakinlerinin, aşırı kalabalık ve kaba ziyaretçilerden şikâyet ederek protestolar düzenlediği Malaga’da, kamusal alanlarda üstsüz veya iç çamaşırıyla gezmek, yüksek ses çıkarmak ve sokaklara çöp atmak gibi ihlallere 750 euroya kadar para cezası uygulanacak.

📺 Tedavi gördüğü hastanede yaşamını yitiren senarist, yapımcı ve yönetmen Tomris Giritlioğlu için İstanbul Devlet Tiyatroları Mecidiyeköy Büyük Sahne'de tören düzenlendi.

dünya

Fotoğraf: Marwan Naamani / Depo Photos

İsrail ordusunun Lübnan’ın güneyine yönelik iki gündür devam eden saldırılarında hayatını kaybedenlerin sayısı en az 550’ye yükseldi. Yaşamını yitirenlerin 50’si çocuk. Ülkedeki Hizbullah’ı hedef aldığını öne süren İsrail’in saldırılarında yaklaşık 2 bin kişi de yaralandı. Güneyde yaşayan on binlerce kişi saldırılar nedeniyle evlerini terk etti. İsrail Savunma Bakanı Gallart, Hizbullah’a ait on binlerce roketi imha ettiklerini savundu: “Hizbullah'ın 20 yıl boyunca inşa ettikleri yok ediliyor.” Hizbullah'ın güdümlü füzeler ve uzun menzilli mermiler dahil yaklaşık 150 bin roket ve füzeye sahip olduğunu tahmin ediyor.

ABD’nin New York kentinde düzenlenen 79. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nun üst düzey çalışmaları, BM Genel Sekreteri Guterres’in açılış konuşmasıyla başladı. İsrail’in Lübnan’ın güneyine yönelik saldırılarına değinen Guterres, “Lübnan uçurumun kenarında. Lübnan halkı, İsrail halkı ve dünya halkı, Lübnan'ın bir başka Gazze olmasını kaldıramaz” diye konuştu. Gazze’deki duruma da dikkat çeken Guterres, “Hiçbir şey Filistin halkının toplu olarak cezalandırılmasını haklı gösteremez. Gazze'deki ölüm ve yıkımın hızı ve ölçeği, benim genel sekreterlik yıllarımdaki hiçbir şeye benzemiyor. Birçoğu aileleriyle birlikte olmak üzere 200'den fazla personelimiz öldürüldü” dedi. 

ABD’de kasım ayında düzenlenecek başkanlık seçimlerinin Cumhuriyetçi adayı eski başkan Trump, Ukrayna lideri Zelenskiy’nin seçimleri Demokratların kazanmasını istediğini öne sürdü: “Bence Zelenskiy tarihin en büyük pazarlamacısı. Ne zaman ülkeye gelse 60 milyar dolarla geri dönüyor. Eğer seçimi kazanırsam Putin ve Zelenskiy'i arayacağım ve savaşı bitirmeleri için bir anlaşmaya varmalarını söyleyeceğim.”

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na katılmak için ABD’nin New York şehrine giden Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin bazı savunma alımlarını engelleyen ABD yaptırımlarının kaldırılması çağrısını yineledi. Bunun yanı sıra NATO müttefiklerinin uzun vadeli ikili ticaret hedeflerine ulaşmasını engelleyen diğer ‘tek taraflı’ önlemlerin kaldırılmasını da talep eden Erdoğan, “Bunun için demir, çelik ve alüminyum sektörlerindeki ilave gümrük vergileri, soruşturmalar ve CAATSA yaptırımları gibi tek taraflı uygulamalardan vazgeçilmesi gerekiyor. F-16 modernizasyon projesi ile yeni bir sayfa açtığımızı umuyorum ve bu alandaki ihracat kısıtlamalarının kalıcı olarak kaldırılmasını bekliyoruz” dedi.

Afrika kıtasında yayılan ‘mpox’ (maymun çiçeği) virüsünün daha bulaşıcı yeni varyantı dünyanın en kalabalık ülkesi Hindistan’daki bir kişide tespit edildi. ‘Clade I’ isimli yeni varyant nedeniyle geçen ağustos ayında Dünya Sağlık Örgütü tarafından küresel halk sağlığı acil durumu ilan edilmişti. Hindistan daha önce bulaşıcılığı daha az olan ‘Clade 2’ varyantından 30'dan fazla vaka bildirmişti.

ekonomi

Fotoğraf: Julia Vivcharyk / Unsplash

SGK’nın 2023 verilerine göre beş ilde emekli sayısı aktif sigortalıların sayısını aştı. 2022 yılında yalnızca Sinop ve Zonguldak’ta emekliler çoğunluğu oluştururken sonraki yıl bu illere Balıkesir, Bartın ve Giresun eklendi. Ülke genelinde ölüm aylığı alanlarla birlikte toplam emekli sayısı 16 milyon kişiye yükseldi, zorunlu sigortalı sayısı da 23 milyon kişiye geriledi. Ayrıca emekliye ayrılanların ortalama yaşı 49’a düştü. EYT kapsamında 2023 yılında yaklaşık 57 bin erkeğin 43 yaşında emekli olduğu hesaplanıyor. Öte yandan ekonomi yönetiminin, emekli olduktan sonra maaşını da alarak çalışmaya devam edenlerden belli bir yaşa kadar genel sağlık sigortası alınması planı üzerine çalıştığı belirtiliyor.

Birleşik Kamu-İş’in verilerine göre eylül ayında açlık sınırı 21 bin liraya, yoksulluk sınırı da 65 bin 873 liraya yükseldi. Açlık sınırı, asgari ücreti 4 bin lira, en düşük emekli maaşını da 8 bin 500 lira aşıyor. Asgari ücret, yoksulluk sınırının yüzde 25.8’ine denk.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, geçen aylarda tartışılan borsa ve kripto vergilerinin ekonomi yönetiminin ‘gündeminden düştüğünü’ ve bu yıl için yeni bir vergi paketinin söz konusu olmadığını söyledi.

Trafikteki motosiklet sayısı ağustos ayı itibarıyla 6 milyona yaklaştı. Haziran-ağustos  arasında trafiğe kaydı yapılan motosiklet sayısı, 345 bin 235 adet ile rekor kırdı.

Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı, Türkiye’nin un ihracatında dünyada birinci, makarna ihracatında da ikinci sırada olduğunu söyledi. 2023 yılı itibarıyla Türkiye’nin dünya un pazarındaki payı yüzde 23’e yükseldi.

Türkiye İş Bankası’nın sahibi olduğu İş GYO, İstanbul Esenyurt’ta Marmara Park AVM’nin arazisini 2.7 milyar liraya satışa sundu. Avrupa’da 200’ü aşkın alışveriş merkeziyle faaliyet gösteren Alman ECE Marketplaces’in iştiraki olan ECE Türkiye, Marmarapark’ın 70 yıllığına sözleşmeli kiracısı durumunda.

S&P 500’de bu yılın başından itibaren hisseleri en çok artan şirket yüzde 180 ile Vistra Corp. oldu. Nvidia hisseleri yüzde 134 artış ile ikinci sıradayken nükleer enerjiye yatırım yapan bir diğer şirket olan Constellation Energy Corp. yüzde 118’lik artışla üçüncü.

spor

Fotoğraf: Miguel Lemos / Depo Photos

Galatasaray’dan Portekiz’in Benfica takımına transfer olan millî futbolcu Kerem Aktürkoğlu, takımının deplasmanda Boavista’yı 3-0’le geçtiği maçta iki asist kaydetti. Yeni takımıyla şu ana kadar üç maça çıkan Kerem, iki gol ve üç asistlik bir performans sergiledi. Benfica’da forma giyen bir diğer millî futbolcu Orkun Kökçü de Boavista deplasmanında bir gol kaydetti.

Spor ekranı: Türk Telekom-BC Lietkabelis (19.30/TRT Spor Yıldız), Man.City-Watford (21.45/TV 8.5), Real Madrid-Alaves (22.00/S Sport), Torino-Empoli (22.00/TRT Spor).

kapsül öneriyor

wrong.airport çalma listesi: ‘Light Jazz Beat’ 🎹 

Berna Abik’in yazısı: ‘Bodrum’da bir antik kentte kirada yaşamak mümkün mü; Led Zeppelin o şarkıyı Muğlalı bir kadına mı yazdı?’

BBC Future dosyası: 'Televizyon karşısında yemek yemek iyi bir fikir mi?'

10 Ekim’de Netflix’te yayınlanacak ‘Erşan Kuneri’ dizisinin ikinci sezonunun fragmanı. 

135 yaşına giren Nintendo’nun hikâyesi (İng): ‘Key moments in gaming history’

Nilay Örnek’in podcasti ‘Nasıl Olunur’ bölümü: ‘Felsefeci ve eğitimci Prof. Dr. İoanna Kuçuradi’

günün sözü

“Emin olun aynada gözlerime baktığım zaman binlerce canın kurtarılmasına vesile olan insan olarak kendimi görüyorum. Bu yeter…”

Hem sağlık sistemini hem kendini öven Sağlık Bakanı Memişoğlu.