Sayı: 1.168 - Ortalama okuma süresi: xx dakika (1.744 kelime)

🌧️ Karadeniz kıyıları ile Doğu Anadolu’da aralıklarla yağış görülecek. Yurdun diğer bölgelerinde parçalı bulutlu bir hava bekleniyor. 

$: 34,21 📈 €: 37,87 📉 BIST100: 9.351 📉 ₿: 62.710 USD 📉

# Sosyal medyanın gündeminde, günü yüzde 3.25’lik düşüşle tamamlayan Borsa İstanbul’daki BIST100 endeksi var.

🎧 kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında ve YouTube’da. Kapsül’ün uygulaması iOS ve Android’de.

Yorgunum ve ağrılar

1 Ekim, 1991’den bu yana ‘Dünya Yaşlılar Günü’ olarak ‘kutlanıyor’. Türkiye’de nüfusun yüzde 10’unu oluşturan 65 yaş üzerinin en az yarısı geçim sıkıntısı yaşıyor, geleceklerinden umutsuz ve kaygılı.

Türkiye’de her dört haneden birinde en az bir yaşlı yaşarken yaşlıların beşte biri ise tek başına yaşıyor. Yaşlı nüfusa sunulan sosyal hizmetler yetersiz kalırken kamuya ait huzurevi sayısı ise yalnızca 168.

2023 verilerine göre yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu il yüzde 20 ile Sinop. Onu, benzer oranlarda Kastamonu, Giresun, Artvin ve Çankırı takip ediyor. Yaşlı nüfus oranının en az olduğu il ise yüzde 3.5 ile Şırnak. Ardından Hakkari, Şanlıurfa, Batman ve Van geliyor.

İstanbul’da ise yaşlı nüfusun oranı yüzde 7.9. Yaşlı nüfus oranının en fazla olduğu ilçeler yüzde 23.5 ile Adalar, yüzde 20.2 ile Kadıköy ve yüzde 17.3 ile Şile. Yaşlı nüfus oranının en az olduğu ilçeler de yüzde 4 ile Esenyurt ve Sultanbeyli, yüzde 4.1 ile Sancaktepe ve yüzde 4.5 ile Başakşehir. Mahalle bazında bakıldığında da en yüksek yaşlı nüfus oranı yüzde 35.9 ile Şile Geredeli, en düşük yüzde 1.9 ile Tuzla Orta mahallesinde.

Geçen yıl, yaşlı nüfusun yoksulluk oranı yüzde 21.7 ile son beş yılın en yüksek seviyesine ulaştı. 12 bin 500 liralık en düşük emekli aylığı, 17 bin lira olan asgari ücretin yüzde 26.5 altında. Türk-İş’in eylül ayı verisine göre açlık sınırı 20 bin liraya dayanmış durumda. En düşük emekli aylığı alanlar, tüm emeklilerinin dörtte birini oluşturuyor.

SGK haziran ayı verilerine göre Türkiye’de 2 milyon 23 bin 11 kişi, emekli olmasına rağmen çalışıyor. Türkiye Emekliler Derneği’ne göre yaklaşık 2 milyon emekli de kayıt dışı çalışıyor. Geçen yıl istihdam edilen yaşlı nüfusun yüzde 57.7’si tarım, yüzde 32.1’i hizmet sektöründe çalıştı. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam etmek zorunda kalanlar iş cinayetlerinde de yaşamlarını yitirdi. İSİG’in iş cinayetleri raporuna göre yalnızca ağustos ayında 65 yaş üzeri en az 9 işçi çalışırken hayatını kaybetti. 

Diyarbakır’da öldürülen 8 yaşındaki Narin Güran’la ilgili soruşturma devam ediyor. Amcaları Salim ve Hüseyin Güran’ın evlerindeki güvenlik kamera görüntülerinde, Güran’ın bulunduğu 8 Eylül tarihinin öncesine ait sekiz günlük boşluk belirlendi. TÜBİTAK’ın görüntüleri kurtarması hâlinde ciddi ipuçları bulunması bekleniyor. Farklı kişilere ait DNA veya doku örneğine rastlanmayan cesetten alınan 91 farklı numuneden sonuca ulaşılamadı. Çuvalın içinden Güran’ın kimlik kartı da çıktı. Tolga Şardan’ın yazısı: “Kim oldukları bilinmeyen ‘iki kişi’ye ulaşıldı. İddiaya göre bunlar, görgü tanığı ve ağabeyin arkadaşları.”

Yunanistan’da yayınlanan Kathimerini, restorasyon çalışmalarının devam ettiği Heybeliada Ruhban Okulu'na ilişkin ‘YÖK’e bağlı ve bir vakfa ait özel üniversite olması’ formülünde mutabık kalındığını yazdı. Tekrar faaliyete geçmesi hâlinde okulda ilahiyat, felsefe ve güzel sanatlar bölümleri bulunacak.

İBB ve İstanbul Barosu arasında işbirliği protokolü imzalandı. Anlaşmayla, kadınlar ve çocuklar başta olmak üzere dezavantajlı gruplara hukuki destek verilecek.  

Gazeteci Güneri Cıvaoğlu, bir süredir tedavi gördüğü hastanede 85 yaşında hayatını kaybetti. Temmuz ayında İstanbul’da bir restoranda düşerek beyin kanaması geçirdiği günden beri tedavi gören Cıvaoğlu, 1996’dan bu yana başyazarı olduğu Milliyet’teki köşesiyle ve uzun yıllar sunduğu ‘Şeffaf Oda’ adlı televizyon programıyla hatırlanıyor.

politika

TBMM, iki aylık tatilin ardından açıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katıldığı oturum öncesi CHP’li vekillere “Cumhurbaşkanı kürsüye gelirken ayağa kalkılacak ancak alkışlanmayacak”  mesajı gönderildi. Bu mesajın ardından CHP’li yedi milletvekili Erdoğan geldiğinde oturmaya devam ederken 50’den fazla milletvekili oturuma katılmadı. CHP grubu uzun süredir Meclis açılışlarında Erdoğan’ı protesto etmek için ayağa kalkmıyordu. CHP lideri Özel kararı, "Seneye bizim Cumhurbaşkanımıza da yapılmaması açısından önemli bir adım attık” sözleriyle anlattı. 

DEM Parti grubu, Erdoğan’ı oturarak karşıladı. TİP’li vekiller ‘Can Atalay’ın tutsaklığı ve iradesinin gaspı’ gerekçesiyle salonda yer almadı. CHP’li vekil Sibel Suiçmez, Meclis Başkanı Kurtulmuş’un konuşması sırasında “Meclis Anayasa’yı ihlal ediyor” yazılı döviz kaldırdı.

Partisinin grup toplantısında, Sinan Ateş davası üzerinden CHP lideri Özel için “Provokatör” diyen MHP lideri Bahçeli, Özel’le tokalaştı. Bahçeli, DEM Parti grubuyla da tokalaştı. 

Milletvekilliği düşürülen Can Atalay anlatıyor: “Alpay Özalan, Ahmet’e (Şık) saldırdığı andan sonra Silivri’de televizyon yayını kesildi. Uzun süre sonra geri geldi. Bu süreyi ense kökümden başlayan dayanılmaz bir baş ağrısı ile geçirdim.”

AKP’den istifa eden Adana milletvekili Ahmet Zenbilci’nin oğlu Tayyip Zenbilci’nin kullandığı araçta, 20 kilogram skunk adı verilen uyuşturucu madde bulundu. ‘Uyuşturucu ticareti yapmak’ suçundan tutuklanan Zenbilci’nin aracının, babasının adına kayıtlı olduğu belirlendi.

Murat Yetkin’in yazısı: ‘Erdoğan’ın ‘Seçim yok, Anayasa’ söylemi ve CHP’de iç kavga işaretleri’

kültür - yaşam

Netflix yapımı ‘Baby Reindeer’ dizisiyle ilgili ABD’de açılan bir davada, dizinin ‘takipçi sapığı’ Martha’nın kendisi olduğunu söyleyen Fiona Harvey haklı bulundu. Kararla, Harvey’nin Netflix’e karşı dava açması mümkün hâle gelecek. Harvey, dizinin yaratıcısı ve başrolü Richard Gadd’in birçok konuyu yanlış aktardığını iddia ederek Netflix’ten 170 milyon dolar tazminat istiyor. Netflix, senaryonun bir kurgu olduğunu vurgulayan Gadd’in yanında olacağını açıkladı.

İtalyan hurdacı Luigi Lo Rosso, 1962’de Capri'deki evinin mahzenini temizlerken bulduğu ve Picasso’ya ait olduğunu bilmediği bir tabloyu o günden bu yana korudu. Picasso’nun sevgilisi ressam Dora Maar’ın portresi olduğu düşünülen eserde, Picasso'nun kendine özgü imzası yer alıyor. Picasso’nun, 1930’larda Capri adasını sıkça ziyaret ettiği biliniyor. 6 milyon euro (227 milyon lira) değer biçilen eserin 1930-1936 yılları arasında yapıldığı tahmin ediliyor.

CHP genel merkezinin 20 yaşında hayatını kaybeden kedisi ‘Şero'nun binadaki yerini, yerel seçimlerin yapıldığı 31 Mart günü doğan kedi ‘Zafer’ aldı. Partinin yönetim katında yaşayan 6 aylık Zafer’in yakın zamanda diğer katlarda da görülmesi bekleniyor.

📺 İBB, Karaköy’deki altgeçitin yenilenen hâlini paylaştı. 

dünya

Fotoğraf: Avishag Shaar-Yashuv / The NYT

İsrail ordusu, Lübnan’ın güneyinde karadan sınırlı saldırılara başladığını duyurdu. Saldırılarla ilgili İsrail tarafından ‘genişletilmiş operasyon’ tanımı kullanılırken karadan olası bir harekâtın bir işgal olmadığı mesajı veriliyor. İsrailli bir yetkili İsrail askerlerinin sınırın sadece kısa bir mesafe ötesine geçtiğini vurguladı. Hizbullah da İsrail’in kara harekâtı kapsamında Lübnan’ın güneyine girdiği iddialarını yalanladı. Hava saldırılarını da sürdüren İsrail, Lübnan’ın güneyindeki 25 yerleşim yerinin boşaltılması çağrısında bulundu. Suriye'nin başkenti Şam'da da patlama yaşandı. Suriye devlet televizyonu, üç sivilin öldürüldüğünü ve saldırıyı İsrail'in yaptığını bildirdi. Türk Dışişleri Bakanlığı, İsrail’in Lübnan’a yönelik kara operasyonuna tepki gösterdi: “Bu saldırının bir an önce sona ermesi ve İsrail askerlerinin Lübnan topraklarından çekilmesi gerekmektedir.”

ABD’nin New York şehrinin bir ilçesi olan Brooklyn’in Belediye Başkanı Antonio Reynoso, bazı Türk yetkililerin kendisine pahalı hediyeler teklif ettiklerini ancak bunu reddettiğini söyledi. Reynoso Türk yetkililerin kendisine Türkiye'de ücretsiz seyahatler önerdiğini, Türk konsolosluğunun altın kaplama çay seti hediye ettiğini anlattı. Hâlihazırda New York Belediye Başkanı Adams hakkında Türk yetkililerden rüşvet aldığı suçlamasıyla iddianame hazırlanmış durumda. Adams, New York’u yönetmeden önce Brooklyn belediye başkanlığı görevini yürütüyordu.

Rusya, gelecek yıl savunma harcamalarını yüzde 25 oranında artırarak yaklaşık 150 milyar dolara çıkarmayı planlıyor. Bu, Rusya’nın 2025 yılı bütçesinin yüzde 40’ının savunma ve güvenlik harcamalarına gideceği anlamına geliyor. Öte yandan Ukrayna lideri Zelenskiy, Rusya’ya karşı savaşın ön cephesindeki durumu, ‘çok ama çok zor’ olarak tanımladı: “Bu sonbaharda yapılabilecek her şey, başarabileceğimiz her şey başarılmalıdır.”

Eski Hollanda Başbakanı Rutte, Belçika’nın başkenti Brüksel’de düzenlenen törenle NATO Genel Sekreterliği görevini Stoltenberg’den resmen devraldı. 10 yıl boyunca bu görevi yürüten Stoltenberg, “NATO emin ellerde” dedi. Rutte, Türkiye’yle ilişkiler, ‘terörle mücadele’ ve silah ambargosu konularında gelen soruya, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’la yakın arkadaş olduğumuzu ve terörle mücadele konusunda hemfikir olduğumuzu söyleyebilirim. Terörle mücadelenin NATO bağlamında da ele almamız gereken bir konu olduğu açıktır. Müttefikler arasında silah satın alımlarında sınırlama olmaması gerekiyor” diye konuştu.

WikiLeaks’in kurucusu Assange, tahliyesinin ardından ilk kez kamuoyunun önünde açıklamalarda bulundu. Strasbourg'daki Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) Komisyonu önünde konuşan Assange, “Ben sadece gazetecilik yapma suçunu kabul ettiğim için serbest bırakıldım” dedi. Yedi yıl Londra'daki Ekvador Büyükelçiliği'nde, ardından da yedi yıl İngiltere'deki yüksek güvenlikli Belmarsh hapishanesinde tutuklu olarak geçiren Assange, ifade ve bilgi edinme özgürlüğü için daha güçlü mücadele verilmesini istedi.

ekonomi

Fotoğraf: Nahide Erol / Unsplash 

İTO verilerine göre eylül ayında İstanbul’da fiyatlar geçen aya kıyasla yüzde 3.9 arttı. Bu, son beş ayın en yüksek aylık enflasyonu. Yıllık enflasyon ise yüzde 59.18 olarak gerçekleşti. İstanbul’da fırıncılar yılbaşında ekmeğin 15 lira olması talebiyle esnaf odalarına resmî zam başvurusunda bulunduklarını belirtti. Kentte hâlihazırda ekmeğin satış fiyatı 10 lira ancak bazı semtlerde 12.5 liraya satılıyor.

Eylül ayında marketlerde satılan 36 ürünün 23’ünde fiyat artışı, 13’ünde de fiyat düşüşü görüldü. Türkiye Ziraat Odaları Birliği verilerine göre, üretici ve market arasındaki fiyat farkı en fazla yüzde 249 ile havuçta görüldü. Onu, limon, kuru kayısı, kuru soğan ve patates takip etti. Bir diğer deyişle üreticide 7.50 lira olan havuç, markette 26.18 liraya satıldı. Öte yandan geçen ay fiyatı en çok artan ürün yüzde 32.7 ile kuru incir, en çok azalan ürün de yüzde 24.3 ile yeşil soğan oldu. 

İSO’nun raporuna göre eylül ayında takip edilen 10 sektörün beşinde nihai ürün fiyatlarında artış görüldü. Bunlar gıda; giyim ve deri ürünleri; kimyasal, plastik ve kauçuk ürünler; makine ve metal ürünler ile elektrikli ve elektronik ürünler sektörü.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Işıkhan, bu yıl emekli olacaklar ile 2025’te emekli olacakların aylıkları arasında oluşacak farkla ilgili çalışma yaptıklarını, ayrıca Türkiye’de çalışma saatlerinin kısalmasına ilişkin bir çalışmanın olmadığını söyledi.

Alman otomobil üreticisi Volkswagen, bu yıla ilişkin kâr beklentisini üç aydan kısa bir süre içinde ikinci kez düşürerek yüzde 5.6’ya (yaklaşık 18 milyar euro) çekti. Şirketin hisseleri bu yıl yüzde 15 değer kaybederken piyasa değeri ise üç yılda yüzde 60 eridi. Mercedes-Benz ve BMW gibi diğer Alman otomotiv üreticileri de eylül ayında kâr tahminlerini düşürmüştü.

Belçika’nın başkenti Brüksel’deki havalimanında, güvenlik görevlilerinin greve çıkması nedeniyle 1 Ekim’deki uçuşlar iptal edildi. Çalışanlar, iş yükünün artması ve koşullarının kötüleşmesi gerekçesiyle greve çıkıyor. Eylül ayı içinde Charleroi Havalimanı’nda bagaj, check-in, yakıt ikmali ve güvenlik gibi hizmetlerde çalışan işçiler iki günlük greve çıkmıştı.

spor

Fotoğraf: Marc Dominguez / Depo Photos

İspanyol futbolcu Andres Iniesta, 40 yaşında aktif futbolculuk kariyerini sonlandırma kararı aldı. Son olarak Birleşik Arap Emirlikleri’nde Emirates’te forma giyen Iniesta, bu kararını 8 Ekim’de kamuoyuna duyuracak. Uzun yıllar Barcelona’da başarılı bir kariyer çizen Iniesta, İspanya Millî Takımı’nda 131 kez mücadele etti; iki Avrupa Şampiyonluğu ve bir Dünya Kupası kazandı.

İstanbul’da Abdi İpekçi Spor Salonu’nun yerine açılan Basketbol Gelişim Merkezi’nin hiçbir bölümünde İpekçi’nin ismine yer verilmedi. İpekçi’nin kızı Nükhet İpekçi, merkeze kurulacağı söylenen müzeyle ilgili “En azından Abdi İpekçi adı müzede yaşatılabilir” dedi. 

Spor ekranı: Bahçeşehir Koleji-Beşiktaş Fibabanka (19.00/TRT Spor Yıldız), Salzburg-Brest (19.45/TRT Spor), Galatasaray-Rosta Vechta (20.00/TivibuSpor1), Newcastle United-Wimbledon (21.45/TV 8.5), Arsenal-PSG (22.00/tabii), Barcelona-Young Boys (22.00/TRT Spor).

kapsül öneriyor

Kapsül’ün 19 şarkılık çalma listesi: ‘eylül’24’

Gazeteci Bilge Egemen’in arşivinden: ‘Yılmaz Erdoğan’ın Otogargara kulisinde tanıştırdığı genç yetenek Engin Günaydın’

Ekim Zafer Acun’un (Şokopop) yazısı: ‘Bikini Zamanı: Tarihten Bugüne Bikiniler ve Onları Giyen Ünlüler’

Tekirdağ Barosu avukatı Ergün Vardar anlatıyor: ‘A’dan Z’ye mobbing rehberi’

Favori film karakterleri hangi kitapları okuyor?

Kapsül’ün ‘Mevsiminde Yiyeceksin’ köşesi: ‘lahana’

günün sözü

“Halk TV ve CHP ayağınızı denk alın. Dört soytarı muhabirle MHP’yi sorgulayamazsınız, sorgulatmayız.”

MHP lideri Bahçeli, Sinan Ateş davasıyla ilgili gazetecileri ve muhalefet partilerini hedef aldı.