Sayı: 1.169 - Ortalama okuma süresi: 6 dakika (1.644 kelime)

🌞 Tüm yurtta güneşli bir hava bekleniyor. Sıcaklıklar mevsim normallerinin üzerine çıkacak.

$: 34,21 📈 €: 37,81 📉 BIST100: 9.012 📉 ₿: 61.677 USD 📉

# Sosyal medyanın gündeminde, son iki günde yaklaşık yüzde 7 değer kaybeden Borsa İstanbul’daki BIST100 endeksi var.

🎧 kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında ve YouTube’da. Kapsül’ün uygulaması iOS ve Android’de.

Ortada doğu var

İsrail’in Gazze’ye ve Lübnan’ın güneyine yönelik saldırılarıyla Orta Doğu’da ısınan sular, İran’ın dün akşam İsrail’e yönelik füze saldırılarıyla iyice kaynamaya başladı. İran, söz konusu saldırılarda İsrail’in askerî tesislerini hedef aldığını savundu. İsrail ordusu, İran’ın ülkeye 180 civarı füze fırlattığını duyururken bazı bölgelerin isabet alındığını teyit etti. İran Devrim Muhafızları da ilk kez sesten hızlı füzelerin fırlatıldığını ve yüzde 90 oranında isabet sağlandığını iddia etti. Saldırılarda Batı Şeria’daki bir Filistinlinin hayatını kaybettiği, iki kişinin şarapneller nedeniyle hafif şekilde yaralandıkları bildirildi. İran’ın nisan ayında yine İsrail’e yönelik saldırılarında 110 balistik füze ve 30 güdümlü füze fırlatılmış ancak bunlar karaya isabet etmeden yok edilmişti. 

Fotoğraf: The NYT

İran, yeni bir provokasyon olmaması hâlinde füze saldırısının sona ereceğini duyurdu. Bu saldırı, İsrail ordusunun Lübnan’ın güneyine yönelik hava saldırılarında Hizbullah lideri Nasrallah’ın öldürülmesinin ardından geldi. Üst düzey bir İranlı yetkili, saldırı emrini İran’ın dinî lideri Hamaney’in bizzat verdiğini söyledi.

İsrail’in İran’ın bu saldırısına misilleme hazırlığında olduğu belirtiliyor. Axios’a konuşan bir İsrailli yetkili, birkaç gün içinde İran'daki petrol üretim tesislerini ve diğer stratejik bölgeleri hedef alabilecek önemli bir misilleme başlatılacağını söyledi. İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu da, İran'ın büyük bir hata yaptığını ve bunun bedelini ödeyeceğini kaydetti.

Öte yandan İsrail ordusunun Lübnan’ın güneyine yönelik saldırıları sürüyor. Bu bölgeye sınırlı bir kara operasyonu başlattığını duyuran İsrail, amaçlarının sınırdaki tünelleri ve diğer altyapıyı yok etmek olduğunu bildirdi. Ordu, Lübnan’ın başkenti Beyrut’u veya güney Lübnan'daki büyük şehirleri hedef alan daha geniş bir operasyon planlanmadığını savunuyor. 

Şu ana kadar İsrail’in, Lübnan’ın güneyi ve Beyrut’a yönelik saldırılarında 1.000’den fazla insan hayatını kaybetti. Birleşmiş Milletler, son iki haftada 100 bin kişinin Suriye’ye geçtiğini duyurdu. Lübnan Başbakanı Necip Mikati de saldırılar nedeniyle 1 milyon kişinin yerinden edildiğini söyledi. 

Bu arada İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz, BM Genel Sekreteri Guterres’in İsrail’de ‘istenmeyen kişi’ ilan edildiğini ve ülkeye girişinin yasaklandığını belirtti. Katz, kararın, Guterres’in İran’ın saldırılarını ‘kesin suretle kınamamasına’ tepki olduğunu kaydetti.

Ülkü Ocakları'nın eski genel başkanı Sinan Ateş’in öldürülmesine ilişkin davada karar çıktı. Tetikçi Eray Özyağcı ve azmettiriciler Doğukan Çep ve Tolgahan Demirbaş dahil beş kişi, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Avukat Serdar Öktem hakkında adli kontrol şartıyla tahliye kararı verildi. Toplam 11 sanığa hapis cezası çıkarken 10 sanık beraat etti. Karar beklenirken sanık yakını olduğu belirtilen Mertcan Kılıç isimli bir kişi, Ateş'in ablası Selma Ateş'e yumruk attı. Fenalaşan anne Saniye Ateş de hastaneye kaldırıldı. CHP lideri Özel, “Devlet Bahçeli ve MHP, Ateş ailesinin başına gelecek her olaydan sorumludur” dedi.

Hâkimler ve Savcılar Kurulu, boş bulunan 8 Yargıtay üyeliği için seçim yaptı. Hâkim olduğu dönemde gazeteciler ve siyasilerin yargılandığı davalarda görev yapan ve dönemin CHP lideri Kılıçdaroğlu’nun “Yeni Zekeriya Öz” dediği Akın Gürlek, İstanbul başsavcılığına atandı.

İstanbul Eyüpsultan'da kedilere kezzap ve asit döktüğü suçlamasıyla yargılanan Murat Özdemir, 7 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Ceza, ‘evcil hayvanı kasten öldürme’ ve ‘evcil hayvana işkence etmek, zalimce muamelede bulunmak’ suçlarından verildi.

İzmir'de yayın yapan Yenigün Gazetesi'nin bugünkü nüshası, gazetenin basımını yapan matbaanın “Bu manşetle gazetenizi basmayız” demesiyle sansüre uğradı. Gazetenin “Boşluğa 'Işık' Sızdı” başlığı ile manşete taşıdığı haber, Işıkçılar Cemaati'nin İzmir'de açtığı geniş kapasiteli ilk öğrenci yurdunu anlatıyor. Işıkçılar Cemaati'ne yakın İhlas Matbaacılık’ın sansürü üzerine gazete, Atatürk’ün fotoğrafının yer aldığı ‘Işıklar İçinde Uyu’ manşetiyle çıktı. 

Muğla'nın Fethiye ilçesinde yer alan Göcek'e yapılması planlanan yat limanı projesinin ÇED süreci sonlandırıldı. Ayten Koyu'ndaki özel çevre koruma bölgesi ve SİT alanı statüsündeki alan, 33 yıllığına kiraya verilmişti. 

İBB, ilk etapta 180 devlet okuluna temizlik desteği verileceğini duyurdu. Aynı hizmet, ABB tarafından Ankara’da da veriliyor. 

politika

Fotoğraf: Depo Photos

TBMM'de yasama yılı açılışı dolayısıyla verilen resepsiyona, Finlandiyalı mevkidaşı Stubb’la görüşen Cumhurbaşkanı Erdoğan katılmadı. Resepsiyonda en büyük ilgi gören isimler olimpiyat madalyalı sporcu Yusuf Dikeç ve İbrahim Tatlıses oldu. MHP lideri Bahçeli, CHP lideri Özel'e, "Birbirimizi kırmıyoruz inşallah. Üzülme! Bazen siyaseten söylememiz gerekenler oluyor" dedi. Özel de Bahçeli'ye, "Herkes doğru bildiğini söylüyor. Önemli olan saygıda ve sevgide eksiklik göstermemek" yanıtını verdi. Bahçeli, DEM Parti grubuyla tokalaşmasına ilişkin, "Yeni bir döneme giriyoruz, dünyada barışı isterken kendi ülkemizde barışı sağlamamız lazım" ifadelerini kullandı. DEM Parti’nin eş genel başkanı Bakırhan ise “Olması gereken bir tabloydu. Toplumsal barışı sağlayacak her adımı destekleriz" yorumunu yaptı. CHP’li isimlere göre, partinin Erdoğan’ı Meclis oturumunda ayakta karşılamasına yönelik kararın arkasında yüzde 18-20’yi bulan kararsız seçmene etki etme çabası var. 

Fatih Altaylı’nın yazısı: “Türkiye’yi İsrail tehdidi altında göstermek iktidarın işine geliyor olabilir.”

Murat Sevinç’in yazısı: ‘Modifiye Baykal’

kültür - yaşam

Fotoğraf: Hal Gatewood / Unsplash

Avrupa’da 3-4 yaş aralığındaki her dört çocuktan üçü ekran karşısında çok fazla zaman geçirdiği için yeteri kadar uyumuyor ve egzersiz yapmıyor. Uluslararası kriterlere göre 5 yaş altı çocuklar, sadece bir saatlerini ekran başında geçirebilir. Kuzey ve Güney Amerika’daki çocukların yalnızca yüzde 17’si bu ekran kuralına uyuyor. Dünya Sağlık Örgütü, sosyal medyanın çocuk ve ergenler üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle akıllı telefon kullanımının da tütün ürünleri gibi düzenlenmesi gerektiğini savunuyor.

Sokak sanatçısı Banksy’nin, Britanya bayrağıyla süslenmiş kurşun geçirmez yeleği açık artırmaya çıkıyor. Yüksek suç oranı ve çete şiddetine gönderme yapan yeleğin 300 bin sterline (yaklaşık 14 milyon lira) alıcı bulması bekleniyor. Yelek, Banksy’nin 2019’da Londra’daki bir mağaza vitrininde sergilediği beş eserden oluşan koleksiyonun açık artırmaya çıkarılacak ilk parçası.

dünya

Fotoğraf: Nicholas Muller / Depo Photos

Gürcistan’da Cumhurbaşkanı Zurabişvili, meclisten geçen ve LGBTİ+ haklarını kısıtlayan kanun teklifini imzalamadı, meclise iade etti. Zurabişvili, veto hakkını kullanmadı. Buna karşın söz konusu kanun teklifinin Meclis Başkanı Papuaşvili tarafından imzalanarak yasalaşmasına kesin gözüyle bakılıyor. İktidar partisi daha önce de ‘yabancı nüfuz’ yasasını meclisten geçirmiş; ülkede haftalar süren gösteriler düzenlenmişti.

Müzisyen Sean ‘Diddy’ Combs’a (Puff Daddy) cinsel taciz, cinsel saldırı ve tecavüz suçlaması yönelten kadın ve erkeklerin sayısı 120’ye ulaştı. Hâlen federal gözetim altında bulunan ve kefaletle serbest bırakılma talebi reddedilen Puff Daddy’nin kurbanları arasında dokuz yaşında tacize uğradığını söyleyen bir kişi de bulunuyor. Kurbanların avukatı Buzbee, temsil ettiği 25 kişinin iddia edilen suç yaşandığı sırada reşit olmadığını söyledi. Daddy ise tüm iddiaları reddediyor. 54 yaşındaki Daddy’ye yöneltilen suçlamalar 1991 tarihinden 2024’e kadar uzanıyor ve Los Angeles, New York ve Miami kentlerini kapsıyor. Buzbee, suçlamaların çoğunun 2015 yılından sonrasına ait olduğunu söyledi.

Arnavutluk’ta muhalefetteki Arnavutluk Demokratik Partisi (PD) milletvekilleri, meclis binası dışında sandalyelerini ateşe verdi. Söz konusu isimler, PD vekili Ervin Salianji'nin hapis cezası almasına tepki göstererek önce kürsüye çıkışları engelledi, ardından da Meclis Başkanı Elisa Spiropali'ye yabancı madde fırlattı. Daha sonra ise bazı PD milletvekilleri, meclisteki koltuklarını bina dışına çıkararak protesto amacıyla ateşe verdi. Salianji, dönemin İçişleri Bakanı Xhafaj'ın akrabalarının uyuşturucu kaçakçılığı olayına karıştığını iddia eden sahte bir ses kaydı yayınlamakla suçlanmıştı. 1 yıl hapis cezasına çarptırılan Salianji’nin milletvekilliği de düşürüldü.

ekonomi

Fotoğraf: Mika Baumeister / Unsplash

Türkiye’de ev sahipliği oranı 2010 yılında yüzde 60 iken 2023’te yüzde 56.2’ye geriledi. Bunda, söz konusu yıllar arasında ev fiyatları katlanarak artarken alım gücünün düşmesi etkili. Kişibaşı gelir düzeyindeki artış 2010-2023 yılları arasında yüzde 826 iken konut fiyatları yüzde 2.811 arttı. Bir diğer deyişle konut fiyatlarının, hanehalkı gelirine oranı 2010’da 8.46 iken 2023’te 26.61’e çıktı. Temmuz 2024’te ABD’de bu oran 7.18 olarak kaydedilmişti.

İstanbul ve Ankara’da yufka fiyatlarına yüzde 30 zam geldi. Gelecek hafta itibarıyla yufkanın kilosu 120 liradan satışa sunulacak.

Türk-İş, 20 Ekim’de Ankara’da ‘Zordayız, geçinemiyoruz’ sloganıyla ‘Emek Buluşması Mitingi’ düzenleyecek. Sendika Başkanı Atalay: “Enflasyonu düşüreceğinize bizi düşürmeye devam ediyorsunuz. Dayanma gücümüz kalmadı.”

BDDK’nın yeni düzenlemesi kapsamında banka ve kredi kartlarında kuruluş tarihleri, il plaka kodları, takım tarihleri ve benzeri rakam kombinasyonları artık geçerli olmayacak. Hâlihazırda bu tür şifreleri olan kullanıcılara sistem şifre değiştirme uyarısı verecek. Düzenleme gelecek haftadan itibaren Türkiye genelinde uygulanacak.

TÜİK, bundan böyle ‘mevsim etkilerinden arındırılmış özel kapsamlı TÜFE’ göstergelerini de yayınlayacağını duyurdu. Öte yandan eylül ayına ilişkin veriler 4 Ekim’de açıklanacak.

Apple’ın son akıllı telefon modelinin satışları beklentiyi karşılamadı. Verilere göre iPhone 16 satışa sunulduğu ilk hafta 37 milyon adet sattı. Bu da geçen yılın aynı döneminde piyasaya sürülen iPhone 15 satışlarına göre yüzde 12’lik düşüş anlamına geliyor.

Sosyal medya platformu X, Elon Musk’a satıldıktan sonra yüzde 75 değer kaybetti. Platformun yatırımcılarından Fidelity’nin raporuna göre X’in mevcut değeri 9.4 milyar dolar civarında. Bu, Musk’ın X’i satın almak için harcadığı 44 milyar doların dörtte birinden daha az. Değer kaybında, platformun ismi ve logosu ile doğrulama sisteminde büyük değişiklikler yapılmasının etkili olduğu düşünülüyor.

Avrupa ortak para birimi euronun kullanıldığı 20 ülkede eylül ayında yıllık enflasyon yüzde 1.8 oldu. Böylece Euro Bölgesi enflasyonu Nisan 2021’den beri ilk kez yüzde 2’nin altına düştü. Söz konusu ülkeler arasında en yüksek enflasyon yüzde 4.5 ile Belçika’da, en düşük yüzde 0.2 ile İrlanda’da kaydedildi. Öte yandan Eurostat’ın ağustos ayı verilerine göre AB’de işsizlik oranı yüzde 5.9; Euro Bölgesinde ise yüzde 6.4. İşsizlik oranının en yüksek olduğu ülke yüzde 11.3 ile İspanya, en düşük olduğu ülke ise yüzde 2.6 ile Çekya.

spor

Satrançta dünyanın en genç büyükustası (GM) 13 yaşındaki Yağız Kaan Erdoğmuş, FIDE rating listesinde 2600 Elo'yu geçen en genç sporcu unvanını elde etti. Satranç Federasyonu konuyla ilgili açıklamada şunları kaydetti: “Yağız Kaan, 2600 Elo'yu aşan dünya tarihindeki ilk 13 yaşındaki sporcu oldu. Yağız, John Burke, Wei Yi, Praggnanandhaa, Abhimanyu Mishra, Nihal Sarin ve Wesley So gibi 14 yaşında 2600'e ulaşmayı başaran seçkin ustaların yer aldığı 'satranç dahileri kulübü'ne katıldı.”

Şampiyonlar Ligi’nin ikinci haftasında oynanan maçların özetleri. 

Spor ekranı: Fenerbahçe-Beşiktaş (19.00/TRTSpor Yıldız), Karşıyaka-Tenerife (19.30/TivibuSpor1), Girona-Feyenoord (19.45/TRTSpor), Aris-Telekom (20.00/TRTSpor Yıldız), Liverpool-Bologna (22.00/TRT 1), 22.00/tabii (Benfica-A.Madrid, Lille-R.Madrid).

kapsül öneriyor

Jakuzi’nin yeni albümü: ‘Madalyon I’

Tarihçi Emrah Safa Gürkan’ın programı ‘Etimoloji’ bölümü: ‘Yabancı kelime kullanmadan bir dili konuşmak mümkün müdür?’ 

Nilay Örnek’in araştırma yazısı: ‘Gümuşsuyu’ndaki Cili Apartmanı’

Ayşe Bengi Özçelik’in podcasti ‘Sıradan Hikâyeler’in konuğu çevirmen ve yazar Hande Birsay.

Kaan Sezyum'un yazısı: "New York’ta bile işimiz olsun diye 'Kardeş bizim işi çözersin' diye sakal atabiliyoruz. Aslında global güç böyle olunur ama yine yanlış ata oynamışız.” 

Mehmet Yalçın Alganer'in izlenimleri: 'Burgazada'

günün sözü

“Girişte millet meclisi yazar ama maalesef millet oraya giremez bizim gibi. Ordaki millet meclisi yazısını kaldırsınlar, holding meclisi yazsınlar.”

Manisa Soma'da, AKP'li vekil Ferhat Nasıroğlu'nun sahibi olduğu Fernas Madencilik'e ait işyerinde sendikalı oldukları gerekçesiyle işten atılan ve Ankara’ya başlattıkları yürüyüşte polis engeliyle karşılaştıktan sonra muhalefet vekilleri eşliğinde Meclis’e giden işçilerden biri.