Tiyatronun efsanevi ismi Ferhan Şensoy, 70 yaşında hayatını kaybetti.

Şensoy, iç kanama nedeniyle 1 Temmuz’da kaldırıldığı İstanbul Tıp Fakültesi'nde tedavi görüyordu.

Kızı Derya Şensoy'un aktardığına göre sanatçı, haziran ayında damarlarıyla ilgili bir operasyon geçirmiş ve ardından da yara yerinde bir komplikasyon oluşmuştu.

İstanbul Tıp Fakültesi, Şensoy'un ‘ciddi kalp damar hastalıkları ve solunum yetersizliği’ nedeniyle saat 02.30 sıralarında hayatını kaybettiğini açıkladı. 2 Eylül Perşembe günü Ses Tiyatrosu'nda düzenlenecek törenle Şensoy’a veda edilecek. Şensoy, Teşvikiye Camii'ndeki cenaze namazının ardından Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verilecek.

“Benim asıl işim yazarlık” diyen Ferhan Şensoy, Mart 2020’den bu yana Bodrum Yalıkavak’ın dağ köyü Geriş’teki evinde yaşıyordu. Şensoy, kavuğu devrettiği öğrencisi Rasim Öztekin’in Mart 2021’deki cenaze törenine sağlık sorunları nedeniyle katılamamıştı.

40 yıl sonra yeniden sahnelenecek olan ‘Şahları da Vururlar’ oyununun 14 Mart 2020’deki galası, salgın kısıtlamaları nedeniyle ertelenmişti. Biletleri kısa süre içinde tükenen oyun, bir buçuk ay boyunca ‘kapalı gişe’ oynayacaktı.

‘Şahları da Vururlar’ın müziklerini yapan isimlerden Nejat Yavaşoğulları, süreci şöyle anlatıyor: “Pandemi uzun sürmez sanıyorduk. Bir buçuk yılı geçtik ve Ferhan'ın sağlığı oyunu oynamaya el vermedi.”

Şensoy, Mart 2021’de verdiği son söyleşisinde “Sağlığınız nasıl?” sorusuna şöyle yanıt vermişti: “Sağlığım iyi çünkü eşim Elif bana çok iyi bakıyor. Benim ömrümü uzatıyor.”

Son kitabı ‘Derdeste’yi bu yıl yayınlayan Şensoy, ‘Derdeste’nin devamı olan ‘Ferdeste üzerinde çalışıyordu.

70 yıla sığanlar...

Şensoy’un hayatında yer tutan üç önemli isim vardı: Galatasaray Lisesi’ndeki edebiyat öğretmeni Tahir Alangu, yazar Haldun Taner ve Fransa yıllarında asistanlığını yaptığı Jérôme Savary.

Şensoy, ‘ustası’ Haldun Taner ile tanışmasını şöyle anlatıyor: “Beni Galatasaray’da izledi, ‘Sen kabarecisin, gel peşimden’ dedi.”

Tiyatro eğitimini Fransa’da tamamlayan ve Jerôme Savary’nin Magic Circus kumpanyasında asistan ve oyuncu olarak yer alan Şensoy, tek kişilik ‘Ce Fou De Gogol’ (Şu Gogol Delisi) oyununu da ünlü oyuncu Monique Mercure ile birlikte Kanada’da sahneye koydu.

Türkiye’ye döndükten sonra hakim olduğu Türkçe ve Fransızcayı, ‘Ferhanca’ adını verdiği üslupla yorumlayan Şensoy’un, oyunlarındaki hakim unsurlardan biri de müzikti. 

Özkan Uğur, Fuat Güner, Nejat Yavaşoğulları, Grup Gündoğarken ve Hümeyra gibi önemli müzisyenler, Şensoy’un Ortaoyuncular tiyatrosunda yer alan isimlerden bazılarıydı.

Usta tiyatrocunun müzisyen bir tarafı da var. Öyle ki, birçok oyunda şarkı söyleyen, bağlama çalan Şensoy’un, şair Turgut Uyar’a ithaf ettiği ‘Turgut Uyar Uvertürü’ adlı beste, bugün bile Uyar’ın ölüm yıldönümlerinde sıklıkla paylaşılır.

Ferhan Şensoy dendiğinde akla ilk gelenlerden biri de gösterim sayısıyla dünya rekoru kıran ‘Ferhangi Şeyler’ oyunudur. 

Oyun, Şensoy’un “Bir ara bizi koruyan polisler değişti ve duşta olduğumuz sırada bizi diri diri yakmak istediler. Tiyatroyu ateşe veren aşırı dinci polislerdi” diyerek anlattığı Şan Tiyatrosu yangınının ardından ortaya çıkar. 

Yangın nedeniyle satılan biletlerin parasını iade etmesi gereken Şensoy, bunun önüne geçmek için ‘Ferhangi Şeyler’i 10 gün içinde yazar. Gazete okuyup, haberleri yorumladığı bir bölümü de oyuna ekleyen usta sanatçı, böylece güncelliğini asla yitirmeyen bir oyun yaratmış olur.

‘Ferhangi Şeyler’, 1987’den Mart 2020’ye dek aralıksız sahnelenir. Şensoy’un oyunda Türkçe ve Fransızcayı karıştırarak söylediği ‘Ütopyalar Güzeldir’, oyunun efsaneleşen anlarından biri olarak akıllara kazanır.

Yazar olmak isteyenlere her zaman günlük tutmalarını tavsiye eden Şensoy, lisedeki öğretmeni Alangu sayesinde günlük tutmaya başladığını söyler. “Günlük tutuyorum, yazıyorum, basılıyor” diyen Şensoy, günlüklerinde kullanılmayan bölümlerin kendisinden sonra basılacağını düşünür.

Şensoy, 2019’da Enver Aysever’in “Siyaseten kendini nasıl tarif edersin? Sıkı bir solcusun, sağlam aydınlanmacı…” sorusuna şöyle yanıt verir: “Tarifin doğru, gençliğimden beri öyle. Akademide okurken Dev-Gençliydim. Komünistim ben, ‘Hacı Komünist’ diye kitabım var. Küba’ya gittim hacı komünistim. ‘Sosyalistim’ diyenler neden utanıyor ‘Komünistim’ demekten. Kitabın üzerinde purolu Che şapkalı bir fotoğrafım vardı. Fidel Castro yaşıyordu, ben de kitabımı yolladım ona. Türkçeyi anlamıyor, bana büyük bir Havana puro kutusu geldi. ‘Kitabın kapağındaki keyfiniz hep sürsün’ diye Fransızca yazıp yollamıştı bana.”

Şensoy’un kurucusu olduğu Ortaoyuncular, tiyatro ve yayınevi olarak Beyoğlu’ndaki Ses Tiyatrosu’nda varlığını devam ettiriyor.

Dahası

Kronoloji: Şensoy’un kapsamlı özgeçmişi…

Şensoy’un Mart 2021’de Tolga Akyıldız’a verdiği son söyleşi: “İnternetle aram yok, ‘interflu’yum. ‘E çızgı mail’ adresim yok. Sosyal medya hiçbir şey ifade etmiyor. Görüntülü arama, Zoom, bilmem ne yapmıyorum. 40 kişi aynı anda konuşuyor, dediklerinden bir halt anlaşılmıyor. İş sektörünün de diline hakim değilim, beni ilgilendirmiyor. Fakirin dili Ferhanca!”

Tüm bölümler: ‘Varsayalım İsmail’

Dostları anlatıyor: “Hiçbir zaman duruşundan taviz vermedi. Hiç kimsenin adamı olmadı. Liyakat ve adalet onun için çok önemliydi.”

Video: Ferhan Şensoy, lise temsil kolu ile hazırladığı tiyatro oyunuyla Galatasaray Lisesi sahnesinde.

Tuncel Kurtiz’in sesinden: Şensoy’un ‘Şarabi’ şiiri…

Ferhan Şensoy’un 2017’de ‘Varsayalım İsmail’ karakteriyle ‘İşler Güçler’ dizisine konuk olduğu sahne...

‘Ortaoyuncular' oyunlarının tam kayıtlarının da yer aldığı YouTube kanalı...

2004 tarihli 32. Gün kaydı: ‘Ferhan Şensoy ile tiyatro üzerine’

Ferhan Şensoy’un Rasim Öztekin’in cenazesinde okunan mektubundan: “Bir gün ben de uçup geleceğim gökyüzüne, buluşuruz gökyüzünde, neşeli bir meyhanede.”

‘Şahları da Vururlar' oyunundan ‘Döndü Pervaneler’ şarkısı: Fuat Güner & Ferhan Şensoy

Ferhan Şensoy’un pandemi döneminde izleyicilerden gelen soruları yanıtladığı 10 bölümlük podcast: ‘Soru Cevap’