Ekonomik olarak zor günler geçiren Türkiye’nin gündeminde, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘yeni dönem yol haritası’ olarak işaret ettiği ‘Çin modeli’ var.

Erdoğan’a göre Türkiye, Çin gibi üretimle büyüyecek ve bu yöntemle de yabancı yatırımcının dikkatini çekecek. Böylece, Türkiye ekonomisi dört ya da beş ay içerisinde toparlanacak. Altıncı aydan sonra da rahatlama gelecek. 

Ne var ki, Erdoğan’ın örnek aldığı Çin ise ihracat ve yatırım odaklı ekonomi modelini değiştirmek istiyor. Ülkenin hedefinde, ‘iç tüketim ile büyüme’ var.

Uzmanlar ne diyor?: 

• Danirmarka merkezli Danske Bank’ın gelişmekte olan piyasalardan sorumlu yöneticisi Jakob Ekholdt Christensen, Türkiye’nin Çin’den çok daha küçük ve açık bir ekonomi olduğuna işaret ediyor ve şöyle diyor: “Sadece büyük bir ihracat sektörü yaratmaya odaklanmak, güçlü bir yerel ekonomi yaratmanın altını oyabilir.”
• Bloomberg analistlerine göreyse, Erdoğan’ın bu model için yeteri kadar vakti yok. Zira bazı Asya ülkeleri tarafından denenen bu yöntemin başarıya ulaşması ‘bir nesil’ sürdü.
• İstanbul Bilgi Üniversitesi Finansal Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ege Yazgan, yeni yol haritasını tehlikeli buluyor. Çin modelinin eşitsizliği artırdığını hatırlatan Yazgan şöyle konuşuyor: “Türkiye’de iç piyasaya çalışan insanlar, dış piyasaya yönelik sektörlerde çalışan insanlardan daha fazla. Bu bir yerden bir yere ciddi bir gelir transferi demek. Bu gelir transferi, enflasyon ve kur hızla yukarıya gittiği için toplumun en dar gelirli kesimlerini vuruyor."

Göstergeler ne söylüyor?: Çin modeli hedefine erişebilmek için Türkiye’nin insan kaynağına ve teknolojiye yatırım yapması gerekiyor. Ancak Türkiye her iki konuda da OECD ülkelerinden çok geride. Türkiye, Çin’e kıyasla çok daha küçük ve açık bir ekonomi. Yatırımcıların makro ekonomiye dair endişe taşımaları halinde ise sermayenin Türkiye’den kaçma olasılığı Çin’e göre çok daha yüksek.

Tartışmalar:

• İktisatçı yazar Mehmet Altan: ‘Çare Çin Modeli değil, AB reformları’
• Dünya gazetesi yazarı Osman Ulagay’ın yazısından: "İktisatçı geçinip de bu modeli ciddiye alanları eğlenerek izliyorum. İş dünyasında da bu komediye isyan edenler giderek çoğalıyor ama iktidara yaranarak iş bitirenler hâlâ bu uydurmasyon Çin modelinden medet umuyor..."
• Sabah gazetesi yazarı Hasan Basri Yalçın’ın ‘Çin modeli değil büyüme modeli’ başlıklı yazısından: “Bana sorarsanız model, Çin modeli olarak adlandırılamaz. Çin modeli denilecekse bile asıl gündem ucuz işçilik veya otoriterlik meselesi değildir. Birilerinin elinde bir Çin yaftası hemen yapıştırma peşinde olduklarından maalesef konu asıl mecrasından sapıp gidiyor.”