Türkiye’de, 10 yıl sonra ikinci bir ‘bonzai’ vakası yaşanmaya başladı: Metamfetamin.

Nedir?: Birçoklarının, ödüllü ‘Breaking Bad’ dizisiyle tanıştığı metamfetamin, ilk olarak 19. yüzyılda Japonya’da sentezlendi. Birçok diğer uyuşturucu gibi, savaş cephelerindeki askerlerin daha fazla süreyle uyanık kalmaları için uzun yıllar boyu kullandırıldı. Uyarıcı görevi gören madde, beyin kimyasını bozup depresyona yol açtığı gibi bağımlılığa da neden oluyor. Uzun süreli kullanımlarda sıklıkla dişlerde aşırı çürümeye de yol açıyor.

Nerede üretiliyor?: Afganistan, dünyadaki eroin üretiminin yüzde 90'ını elinde bulunduruyor. Ülkede yetişen efedra isimli bitkiden metamfetamin yapılacağının anlaşılmasıyla, Afganistan'da çok sayıda laboratuvar açıldı.

Zira, söz konusu bitki sayesinde üretim maliyetleri de azalmış oldu. Geçen aylarda ülkede yönetimi ele geçiren Taliban, bu ticaretten vergi dahi kesiyor. Afganistan’ın yanı sıra İran’da da yüksek miktarda metamfetamin üretimi mevcut. Hatta Avrupa Uyuşturucu Raporu verileri, İran’da 2017 yılında 2.3 ton, 2018 yılında 7 ton, 2019’da ise 17 ton metamfetamin yakalandığını ortaya koyuyor.

Geçiş rotası: Yıllardır Afganistan merkezli eroinin en önemli kaçakçılık rotalarından biri olan Türkiye, metamfetamin konusunda da aynı kaderi yaşıyor. Ülkede ilk kez 2009 yılında rastlanılan madde, 10 yıl sonra 81 şehirde de görülür oldu. Türkiye Uyuşturucu Raporu’na göre 2020 yılında metamfetamin yakalama miktarı, bir önceki yıla oranla 4 kat artarak 4 ton 162 kiloya ulaştı. Sadece geçen hafta Ağrı’daki Gürbulak Gümrük Kapısı'nda 462.5 kilo sıvı metamfetamin ele geçirildi.

Kullanıcı ülke: Uyuşturucunun geçiş rotası olan Türkiye, metamfetaminde ise hızla ‘kullanıcı ülke’ durumunu yaşıyor. Maddenin, diğer alternatiflerine göre oldukça ucuz olması bunun en büyük nedeni olarak gösteriliyor. Bunun yanı sıra bulunması da kolaylaşan metamfetaminin kullanıcıları arasında ev kadınları, inşaat işçileri, doktor ve esnaflar gibi meslek sahipleri bulunuyor. Emniyet’in hazırladığı 2021 Türkiye Uyuşturucu Raporu’na göre metamfetamin büyük bir tehdit: “Önümüzdeki dönemin en büyük tehdidinin bu madde (metamfetamin) olacağı düşünülmektedir.”

Kullanıcılar anlatıyor: Bir metamfetamin kullanıcısı, söz konusu maddenin ucuz olmasını Türkiye’de üretilmesine bağlıyor: “Salgınla birlikte sınırlar kapatılınca tüm uyuşturucuların fiyatında artış yaşandı. Sınırlar açıldı ancak fiyatlar düşmedi. Yalnızca metamfetamin eski fiyatına geri indi. Türkiye’de üretiliyor olması yüksek ihtimal…”

Bir diğer kullanıcı ise “Pandemiden sonra sosyal alanlarımız çok azaldı. Takılacağımız zamanların yüzde 70’inde evdeyiz. Birçok insan metamfetaminle tanıştı ve bu boşluğu metamfetamin ile kapatmaya çalışıyor” diyor.

Uzmanlar ne diyor?: Psikolog Can Gezgör, metamfetamin bağımlılığını şöyle aktarıyor: “Maddenin yoğun ve uzun süreli kullanımından sonra beynin ön tarafındaki karar verme mekanizmaları zarar görmeye başlıyor. Bu durum dürtüselliği engelliyor. Bu mekanizmalar durmaya başlayınca saldırganlık ve paranoya artıyor. İleri safhalarda da psikoz hali meydana geliyor. Psikoz, yoğun bağımlılık halinde tüm maddelerde görülebilir. Eğer altta yatan başka bir problem varsa süreç hızlanabiliyor. Psikoz halinde kişi gerçeklik ve olay algısını kaybeder. Günlük hayatına devam edemez.”