Süt ve et fiyatlarında nisan ayına kadar yaşanacak olası zamların, ‘satın alamama’ odaklı bir kıtlık yaşatacağı öngörülüyor.

Fiyatlar ne olacak?: Karkas etin kilosuna geçen hafta 10 lira, çiğ sütün litre fiyatına da geçen kasım ayında yüzde 47 oranında zam gelmişti. Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) Başkanı Sencer Solakoğlu’na göre nisan ayında pastörize sütün litresi 15 liraya, kıymanın kilosu da 120 liraya yükselecek: “Ürünler o kadar pahalı olacak ki insanlar alamayacak. Evet, rafta ürün var ama fiyatlar bazı insanlar için altın değerinde. Bu onlar için kıtlık. Türkiye’de bir kıtlık var ve bunun artarak devam edeceğini düşünüyoruz.”

Maliyetler dolar bazlı: Solakoğlu, et ve sütteki fiyatların frenlenmek istendiğini, bunun da çiftçilerin hayvanlarını kesime göndermesine neden olduğunu savunuyor. Zira maliyetler dolar bazında artıyor. Hayvancılıkta kullanılan yemin yarısı yerli üretim olmasına karşın, fiyatları gübre ve elektriğe endeksli durumda. 2021’in başında 65 lira olan bir çuval gübrenin fiyatı 340 liraya, Ekim 2021’de 145 lira olan bir çuval yemin fiyatı ise 231 liraya yükseldi.

Çiftçi ne durumda?: Et ve süt ağırlıklı çalışan çiftçilerin büyük bir bölümü halihazırda maliyetlerini karşılayamıyor. Dolar bazlı giderli bulunan çiftçilerin eti ve sütü soğutmak için kullandığı elektriğin fiyatına gelen zamla birlikte maliyetleri de katlandı. Solakoğlu’na göre öngörülebilir bir tarım politikası olmadığı için 100 çiftçiden sadece biri kazanabiliyor: “Sürekli zam yapılıyor, ama bizden fiyatımızı düşük tutmamız isteniyor. Çiftçi yerlerde sürünüyor. Zarar ettiğiniz için sermayeden yiyorsunuz.”

500 bin hayvan kesildi: Tarım Bakanlığı verileri son dönemde 500 bin damızlık hayvanın kesildiğini gösteriyor. Solakoğlu, 2008-2010 yılları arasında da 1 milyon damızlık hayvan kesimi yaşandığı hatırlatıyor: “500 bin anaç hayvanın kesilmesi telafisi çok zor bir olaydır. 2008’de yapılan hatanın Türkiye’ye maliyeti 9.2 milyar dolar olmuş. Şu andaki kesimlerin Türkiye’ye maliyeti 5-6 milyar dolar seviyesine gelmiştir.”

Ne olacak?: Solakoğlu, turistlerin gelmeye başlamasıyla ete ve süte olan talebin fiyatları yükselteceğini düşünüyor: “Nisan ayı gibi et ve süt açığı ortaya çıkacak. Tüm üreticiler müthiş talep var deyip fiyat artırmaya başlayacaklar. Nisan mayısta fiyat artışının önü alınmayacağı için bu sefer aynı maliyetler raflara da yansıyacak.”

Şimdiden şarküteri ürünlerinde yüzde 30’dan fazla bir oranda düşüş var. Genel anlamda tüketimde yaşanan bu düşüşün artması bekleniyor. Maliyet baskısıyla birlikte çiftçilikte küçük aile işletmelerinin kaybolması, büyük işletmelerin de tasarruf dönemine girecekleri öngörülüyor.

Dahası

Sektör çalışanları anlatıyor: Türkiye'de et nasıl lüks tüketim ürünü haline geldi?