💊 Sevgili Kapsül okuru, iyi akşamlar. Toplam 1.900 sözcükten oluşan bültenimizin okuma süresi, 6.5 dakika.

🌧️ Marmara'nın batısı dışında, ülke genelinin yağışlı geçeceği tahmin ediliyor. 

💵  13.56 TL 💶  15.52 TL  

#️⃣ Sosyal medyanın gündeminde, Covid-19 hakkında tartışmalı açıklamalarıyla bilinen Doç. Dr. Oytun Erbaş’ın "Bu hükümet olmasaydı öğretim üyesi olma şansımız yoktu" sözleri var.

Dünyada her yıl 10 milyon kanser kaynaklı ölüm yaşanıyor. Uzmanlara göre ‘kararlı adımlar’ atılmadığı takdirde, ölümler 2040’a kadar 3’te 1 oranında artacak.

Türkiye’deki durum: 4 Şubat Dünya Kanser Günü dolayısıyla Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, Türkiye’de her beş ölümden biri kanser nedeniyle gerçekleşiyor. Ülkede kansere bağlı ölümlerin yüzde 22’sinin sigara kaynaklı olduğu tespit edilirken, son bir yılda 96 bin erkek ve 67 bin kadına kanser tanısı kondu. Erkeklerde en sık karaciğer ve prostat kanserleri görünürken, kadınlarda ise meme kanseri ilk sırada

Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği Başkanı Prof. Dr. Tezer Kutluk da ülkedeki kanser vakalarıyla ilgili şu bilgileri verdi: “Türkiye'de her yıl yaklaşık 220-230 bin kanser vakası bekleniyor. Bunların yaklaşık 35 binini akciğer kanseri oluşturuyor, yüzde 90'ı önlenebilir. Akciğer kanserinin ardından 22 bin civarında meme kanseri, 17-18 bin civarında kalın bağırsak kanseri, 17 bin civarında prostat kanseri geliyor.”

Avrupa’da durum ne?: Dünya genelinde her yıl 20 milyon kişi kansere yakalanıyor. Bunların yarısı hayatlarını kaybediyor. Avrupa Birliği’nde 2020 yılında 2.7 kişiye kanser teşhisi kondu, bunların 1.3 milyonu ise yaşamlarını yitirdi. AB verilerine göre 1.000 kişi başına 172.12 ortalama ölümle Liechtenstein, 209.26 ile İsviçre ve 212.76 ile Finlandiya en düşük oranlara sahip ülkeler olarak dikkat çekiyor. 

Ancak Doğu Avrupa’da yer alan ülkeler çok daha yüksek ölüm oranlarına sahip. Macaristan’da 1.000 kişi başına 335.4, Hırvatistan’da 323.86, Slovakya ise 310.64 kanser kaynaklı ölüm tespit ediliyor. Orta Asya ve Avrupa’yı 53 ülkeyi kapsayan bölgede kansere bağlı ölümler, toplam kayıpların yüzde 20’sinden fazlasını oluşturuyor.

ABD’de 600 bin ölüm bekleniyor: ABD Kanser Derneği, bu yıl ülkede 1.9 milyon yeni vaka ve 610 bine yakın ölüm bekliyor. ABD’de 1991-2019 yılları arasındaki kanser ölüm oranında ise yüzde 32’lik bir düşüş gözlemleniyor. Rapor, akciğer kanserinden kaynaklanan ölümlerin yüzde 80’inin sigara kaynaklı olduğunu da ortaya koydu.

Pandemi etkisi: Türkiye’de 7 milyona kadar çıkan kanser tarama sayısı, Covid-19 pandemisi nedeniyle 2020’de 3 milyona düştü. 2021’de ise 4.5 milyona çıktı. Dünya genelinde de kanser taramaları sayılarında düşüş yaşanıyor. Bu nedenle ilerleyen yıllarda kansere bağlı ölümlerde, yüzde 5 ila yüzde 10 oranında artış bekleniyor.

Dahası:

Kanser hastaları anlatıyor: “Herkes oluyor, yenersin, saçının kökü sende’ demeyin.”

Prof. Dr. Gülten Kaplan anlatıyor: ‘Kanserin önlenmesinde birinci formül toplumsal bilinç’

Türkiye’de kanser olmak: ‘Böyle bir sistem bizi iyileştirir mi?’

Fotoğraf: ABD Ulusal Kanser Enstitüsü

Fotoğraf: Flickr

‘Öğretmenlik Meslek Kanunu’ teklifi, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı. Buna göre öğretmenlik mesleği, ‘aday öğretmenlik’ döneminden sonra ‘öğretmen’, ‘uzman öğretmen’ ve ‘başöğretmen’ olmak üzere üçe ayrılacak.

• Yeni yasayla, “Öğretmenler, öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarından ve denkliği kabul edilen yurtdışı yükseköğretim kurumlarından mezun olanlar arasından, Milli Eğitim Bakanlığınca seçilir” maddesinden ‘Milli Eğitim Bakanlığınca seçilir’ ibaresi kaldırıldı.
• CHP’nin eğitim danışmanı Ali Taştan’ın raporuna göre, öğretmen seçimi başka kurumlara devredilecek. Taştan, seçimin bundan sonra Cumhurbaşkanlığı bünyesindeki Eğitim ve Öğretim Politikaları Kurulu tarafından yapılacağını savunuyor.
• Bakan Özer: “Bu kanun, eğitim tarihimizde önemli bir dönüm noktası.”

CHP lideri Kılıçdaroğlu, sonbaharda erken seçim beklediğini söyledi. Kılıçdaroğlu, bu düşüncesini şöyle gerekçelendirdi: “Kara kıştan çıkarken bir seçimi tercih etmez Erdoğan.”

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Trabzon’da açılış yaptığı kürsüde CHP lideri Kılıçdaroğlu’na “Hain” diyen çocuk için “Esasında çocuk ne demiş önemli değil. Nihayetinde çocuktur” yorumunu yaptı.

• Erdoğan, Irak ve İsrail’den doğalgaz alımının gündemde olduğunu söyledi. 

Fotoğraf: Twitter

Samsun'da Atatürk Anıtı'na urgan asılarak düzenlenen saldırının ardından, çok sayıda insan alanda sabahladı. Çadır kuran İlkadım ve Atakum belediyeleri, alandakilere çay ve simit dağıttı. 

• Anıta saldıran iki kişi tutuklandı. Saldırganlardan Celal Rahman Fidan ifadesinde, “Kendi isteğim ve irademle yaptım. Bunu yaptıktan sonra başka bir eylem düşüncem yoktu. Atatürk'ü sevmediğimi hep söylerim. Heykellerine tahammülüm yok” dedi.

Türkiye'nin nüfusu, önceki yıla göre 1 milyon 65 bin 911 kişi artarak 84 milyon 680 bin 273 kişiye ulaştı. Toplam nüfusun yüzde 50.1'ini erkekler, yüzde 49.9'unu ise kadınlar oluşturdu. Yıllık nüfus artış hızı 2020 yılında binde 5.5 iken, 2021 yılında binde 12.7 oldu.

• İstanbul'un nüfusu, 378 bin 448 kişi artarak 15 milyon 840 bin 900 oldu. İstanbul'u, 5 milyon 747 bin 325’le Ankara, 4 milyon 425 bin 789’la İzmir izledi.
• Tunceli, 83 bin 645 ile en az nüfusa sahip olan il olarak kayıtlara geçti. Tunceli'yi, 85 bin 42’yle Bayburt, 94 bin 932’yle Ardahan takip etti. 
• Doğurganlık ve ölüm hızlarındaki azalmaya bağlı olarak, yaşlı nüfusun arttığı görüldü.

RTÜK, sunucu Esra Erol'un konuğuna psikolojik şiddet uyguladığı ‘Esra Erol’da’ programı için ATV’ye en alt limitten para cezası verdi. Üst kurulun CHP kontenjanından seçilen üyesi İlhan Taşcı, kararın ‘göstermelik’ olduğunu savundu.

• 'İki Yorum' programında, İstiklal Caddesi’ndeki sokak müzisyenlerinin gözaltına alınmasının konuşulduğu bölüm nedeniyle Halk TV’ye idari para cezası verildi.
• TELE 1’e ise, Merdan Yanardağ’ın Diyanet’in okul öncesi eğitim programlarını ‘beyin yıkama faaliyeti’ olarak nitelemesi nedeniyle para cezası kesildi.
• Fox TV’ye, ‘Yasak Elma’ dizisinde ‘evlilik dışı çarpık ilişkilerin olağanmış gibi gösterilmesi ve seviyesiz diyalogların aile kurumuna zarar vermesi’ gerekçesiyle para cezası verildi.
• Faruk Bildirici’nin yazısı: “Esra Erol, ‘1 dakikalık görüntüyle yargılamayın’ deyince programı izledim. Meğer genç kızın stüdyodan çıkmasına bile izin vermemiş. Kız ve ablasının ağıtları eşliğinde yayın yapmış.”

İBB, Süleymaniye Camii’nin görünümünü etkileyen İlim Yayma Vakfı’na ait inşaat için ‘acil durdurma’ istedi. Ruhsat ve inşaat sürecinin onay tamamlanmadan başlatıldığı, bu uygulamanın Süleymaniye yenileme alanında emsal teşkil edeceği vurgulandı.

İnşaat Mühendisleri Odası için “HDP çizgisinde” diyen MHP'nin inşaat mühendisi vekili Lütfi Kaşıkçı, 30 gün meslekten men cezası aldı. 

• Cezayı tanımadığını söyleyen Kaşıkçı: “HDP, Türkiye’nin hiçbir yerinde kongre yapacak salon bulamazken, bu beyler 'Salonumuzda kongre yapın' dediler. Meclis Başkanı Şentop’la konuştum. 'Bu süreçte sizin arkanızdayız' dedi.”

İstanbul’da yaşayan trans kadın Zirve Soylu, evinde intihar ederek yaşamına son verdi. Yaşadığı ve çalıştığı Avcılar Meis Sitesi’nde linç kampanyalarına maruz kalan Soylu, pitbull cinsi bir köpekle araca kilitlenerek ağır yaralanmıştı. 

• Trans kadın seks işçilerini haraca bağlayan bir çetenin hedefi haline gelen Soylu’nun evi defalarca basılmış ve ölüm tehditleri almıştı.

Evrensel’in haritalı derlemesi: ‘Türkiye’nin dört bir yanında devam eden işçi eylemleri…’

Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Alper Şener, 65 yaş üzeri ve kronik hastalıkları olan kişilerde kullanılacak Covid-19 ilacı Molnupiravir’in, hastane ve yoğun bakıma yatışları azaltacağını söyledi.

• Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, ilacın test aşamasında kullanılan kişi sayısının çok düşük olduğunu ve birçok ülkenin etkinlik oranını düşük tespit ettiğini açıkladı: “Yüzde 90 etkili Paxlovid varken, insanlara etkin olduğu bile belli olmayan Molnupiravir vermek sıkıntılı olacaktır.”

TTB ve Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu (AHEF), ‘ücret yetersizliği ve sağlıkta şiddete karşı’ grev kararı aldı. TTB 8 Şubat’ta, AHEF ise 17-18 Şubat’ta iş bırakacak. 

• Grev kararında, aralık ayında hekimlerin haklarında iyileştirme yapılan, daha sonra geri çekilen düzenlemenin de etkili olduğu söyleniyor. TTB, 15 Aralık’ta durumu protesto etmek için iş bırakmıştı.

Dünya Sağlık Örgütü, yüksek aşılanma oranları, kışın sona erecek olması ve Omicron’un çok ağır geçmemesi nedeniyle Avrupa’nın Covid-19 ile mücadelede ‘ateşkes dönemine’ girebileceğini açıkladı. 

• Danimarka, Norveç, İsveç ve İngiltere’de pek çok kısıtlama kaldırıldı. 

Güney Afrika, Moderna’nın Covid-19 aşısının kendine has versiyonunu üretti. Bu gelişme, en düşük aşılanma oranına sahip kıta olan Afrika’da aşılama oranlarını artırabilir. 

• Güney Afrikalı uzmanlar aşıyı, ABD şirketi Moderna’nın mRNA aşısı için patent haklarından feragat etmesiyle geliştirebildi.

Ubeidiya’da bulunan omurun üstten, arkadan, alttan ve önden görünüşü (Fotoğraf: Arkeofili)

İsrail’in Ürdün Vadisi’nde keşfedilen bir insan omurunun, 1.5 milyon yaşında olduğu tespit edildi. 1966’da yapılan bir kazıda bulunan kemik, İsrail’de keşfedilen insan kalıntılarının en eskisi… 

Şikayetvar, 2021’in en ilginç şikâyetlerini açıkladı. ‘Ayranın içinden çiğnenmiş sakız, katlanabilir masa kargosundan ölü fare, salçanın içinden reçel ve kargo poşetinden yılan çıkması’ en ilginç şikâyetler olarak açıklandı.

İstanbul Bakırköy’de otobüs durağının önünden geçen köpek, elektrik akımına kapılarak yaşamını yitirdi. Kısa bir süre önce Beşiktaş ve Şişli'de de iki köpek, sokakta elektrik akımına kapılarak hayatını kaybetmişti.

Twitter’ın, ‘Makaleler’ isimli bir özellik üzerine çalıştığı öne sürülüyor. Bu özellikle, uzun paylaşımlar yapılabilecek ve bu paylaşımlar ana tweet akışında gösterilmeyecek. Twitter henüz resmî bir açıklama yapmadı. 

Hürriyet yazarı Hande Fırat, AKP’nin yakın zamanda ‘Metaverse forumu’ düzenleyeceğini yazdı: “Sanal evrenlerde Cumhurbaşkanlığı Külliyesi de çoktan birileri tarafından satın alınmış. Kim ya da kimler aldı bilinmiyor.”

Fotoğraf: Flickr

ABD merkezli uluslararası yatırım bankası JP Morgan, Türkiye’de enflasyonun mayıs ayında yüzde 55’le zirveyi göreceğini öngörüyor.

• Bir başka uluslararası derecelendirme kuruluşu olan Standart & Poor's da enflasyonun yılın büyük bölümünde yüzde 50’yi geçmesini bekliyor.

Merkez Bankası, enflasyonun yıllık yüzde 48.69’a yükselmesiyle ilgili yaptığı değerlendirmede, tüketici enflasyonundaki artışın enerji fiyatlarından kaynaklandığını vurguladı. 

• Omicron varyantının yayılmasıyla bağlantılı olarak emtia fiyatlarında artış olduğunu belirten kurum, döviz kurlarında ise ocak ayında istikrarlı bir görünüm sergilendiğini açıkladı.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, otomobil fiyatlarındaki artış nedeniyle kredi limitlerini artırmaya hazırlanıyor. Söz konusu limit artışının büyük kısmı, yerli otomobil TOGG piyasaya çıktığında yapılacak. Ayrıca otomobil satışlarındaki taksit sayısı da artırılacak.

Amazon’un 2021 yılı son çeyrek kârı, bir önceki döneme oranla yüzde 9 artarak 137.4 milyar dolar olarak kaydedildi. Son dönemde ABD’deki teknoloji şirketlerinin hisseleriyle doğru orantılı bir çizgi yakalayan Bitcoin, bu haberin ardından 38 bin dolara kadar yükseldi.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, ‘kur korumalı TL mevduat’ projesine ilginin sınırlı olduğunu ve bu şekilde kalmasını beklediklerini açıkladı. Fitch, raporunda şu ifadelere yer verdi: “Uygulama lirayı zayıflatan yurt içi güvendeki keskin kötüleşmenin nedenlerini, yüksek enflasyonu, derin şekilde negatif reel faizleri, güvenli bir politika çıpası olmamasını düzeltemez.”

Hollanda’nın Rotterdam kentinde ‘hızlı kurye ile alışveriş’ sistemi sunan şirketlerin, bir yıl boyunca depolama mağazası açmasına yasak getirildi. Benzer bir karar geçen haftalarda Amsterdam için alınmıştı.

Şişecam, refrakter malzemesi (ateşe dayanıklı) alanında öncü üreticilerden İtalyan Refel firmasını satın alacak. Söz konusu satın almanın değeri ise açıklanmadı.

Antalya’da beş gündür etkili olan fırtına ve yağışlı hava nedeniyle seralar zarar gördü. Mersin’de ise zirai don seralardaki ürünlere zarar verdi.

Tesla, emniyet kemeri sesli uyarı sisteminin araç çalıştıktan sonra devreye girmemesi ihtimali nedeniyle ABD’deki 817 bin aracı geri çağırıyor. Sorunla ilgili şu ana kadar herhangi bir kaza yaşanmadı.

Mayıs 2020’deki kapanma esnasında Başbakanlık ofisi (Fotoğraf: The Guardian)

İngiltere Başbakanı Johnson'ın ekibindeki üst düzey beş yetkili, birkaç saat arayla görevlerinden ayrıldı. Başbakan bir süredir, Covid-19 kısıtlamaları esnasında kamu kuruluşlarında düzenlenen partiler nedeniyle istifa baskısı yaşıyor.

• Johnson’ın mensubu olduğu Muhafazakâr Parti’den 17 vekil, başbakanın istifasını istiyor. Johnson hakkında ‘güven oylaması’ için partiden en az 54 vekilin bunu talep etmesi gerekiyor. Muhafazakâr Parti'nin 360 vekili bulunuyor.

ABD, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etme bahanesi için planlar ürettiğini iddia etti. Üst düzey yetkililer, Rusya’nın Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinde sahte bir saldırı düzenleyeceğini ve sivil kayıp görüntüleri servis edeceğini öne sürdü. Rusya, iddiaları ‘saçmalık’ olarak niteledi.

• Fransa Cumhurbaşkanı Macron 7 Şubat’ta Rusya’ya, 8 Şubat’ta ise Ukrayna’ya gidecek. Almanya Başbakanı Scholz da 14-15 Şubat’ta Ukrayna ve Rusya’yı ziyaret edecek.
• Rusya lideri Putin, Kış Olimpiyatları’nın açılışı için Çin’e gitti. Putin ve Çinli mevkidaşı Şi Jinping, ‘NATO'nun daha fazla genişlemesine’ karşı olduklarını ifade eden bir bildiri imzaladı. 
• Ukrayna lideri Zelenski ile görüşen Cumhurbaşkanı Erdoğan, Putin ile Zelenski’yi bir araya getirmek istediğini söyledi. Dünya basını, Erdoğan-Zelenski görüşmesini ‘Türkiye'nin Ukrayna’yı desteklediği’ yönünde yorumladı. 

Kıbrıs Cumhuriyeti, Türkiye’den Kıbrıs’ın kuzeyine uçan havayolu şirketlerine yaptırım uygulanmasını talep etti. Kıbrıs Cumhuriyeti İçişleri Bakanı Nikos Nuris, gerekçe olarak AB ve Kıbrıs’a dönük yasa dışı mülteci ve göçmen akışını gösterdi.

Irak Başbakanı Kazımi, IŞİD lideri Kureyşi’nin ABD tarafından öldürülmesinin Irak üzerinden düzenlenen operasyonların bir uzantısı olduğunu söyledi. Irak Silahlı Kuvvetler Komutanlığı, istihbarat bilgilerinin Irak tarafından sağlandığını açıkladı. 

Almanya, Belçika ve Hollanda’daki petrol tesislerine siber saldırı düzenlendi. Bilgisayar sistemleri çöken ya da aksayan şirketlerin sevkiyatları da olumsuz etkilendi. Siber güvenlik uzmanları, söz konusu saldırının Avrupa enerji sektörünü sekteye uğratmaya yönelik eşgüdümlü yapıldığına dair bir kanıt olmadığını belirtiyor.

Hollanda’nın Rotterdam şehrindeki tarihi köprünün, Bezos’a ait yatın geçebilmesi için söküleceği iddiası henüz doğrulanmadı. Rotterdam Belediyesi, izin için yapılan bir başvuru dahi olmadığını açıkladı.

BAFTA Televizyon Ödülleri’nin bu yılki adayları açıklandı. Geçen yılın sonlarına doğru vizyona giren ‘Dune’ filmi, ödüllere 11 dalda aday oldu. 13 Mart’taki törenle ödüller sahiplerini bulacak.

İzmir Dikili’de dalış esnasında fark edilen kolonların, Atarneus Antik Kenti'ne ait liman olduğu belirlendi. Bizans ve Osmanlı döneminde de kullanılan liman bölgesi, arkeolojik SİT alanı ilan edildi.

50’nci yılını kutlamaya hazırlanan İKSV, Nick Cave & The Bad Seeds’in 21 Ağustos'ta İstanbul’da sahne alacağını açıkladı. Parkorman’da düzenlecek konserin biletleri 7 Şubat’ta Lale Kart sahiplerine, 14 Şubat’ta ise genel satışa çıkacak.

Fotoğraf: Rennes

Rennes forması giyen kaleci Doğan Alemdar, Ligue 1'de ocak ayının ‘En İyi Genç Oyuncusu’ seçildi. 19 yaşındaki Alemdar sezon başında, altyapısından yetiştiği Kayserispor’dan Rennes'e transfer olmuştu.

Cleveland’da 21 Şubat’ta düzenlenecek All-Star maçında yer alacak 14 oyuncu, başantrenörlerin oylarıyla belirlendi.

UEFA’nın hazırladığı rapora göre Avrupa kulüpleri, pandemi dönemindeki 2 yılda toplam 7 milyar euro kaybetti. Söz konusu kayıp maçların seyircisiz oynanmasının yanı sıra sponsorluk ve yayın gelirlerindeki azalma nedeniyle yaşandı.

Süper Lig'de yer alan takımlar önümüzdeki iki hafta formalarında, TURKOVAC reklamına yer verecek. TURKOVAC tanıtımlı formalarını hazırlayan 15'e yakın Süper Lig takımı 24’üncü hafta, diğer takımlar da 25’inci hafta maçlarına bu şekilde çıkacak.

• 16 ülkeden 16 farklı çorba tarifi…
• Red Hot Chili Peppers’tan yeni tekli: ‘Black Summer’
• İstanbul Yeşilköy’deki Röne Park ve Röne Park Gazinosu’nun hikâyesi…
• Gazeteci Yenal Bilgici, yeni kitabı ‘Memlekette Tuhaf Zamanlar, Hakikat-Sonrasıyla Geçen İki Binli Yıllarımız’ı anlatıyor: “Bence Türkiye’de birçok insan, sistemin tıkanıklığından dolayı trolleşmek zorunda kaldı.”
• 4 Mart’ta vizyona girecek ‘Bergen’ filminden yeni fragman…
• Astrofotoğrafçı Mehmet Ergün’ün objektifinden: Güneşin önünden geçen Uluslararası Uzay İstasyonu…

"Masa işgal süresi 30 dakika ile sınırlıdır, asgari tüketim 30 TL'dir" 

İstanbul Nişantaşı’ndaki bir kafenin masasına koyulan not.