Kapak fotoğrafı: The Atlantic

Almanya merkezli Bertelsmann Vakfı Dönüşüm Endeksi (BTI), 2004’ten beri ilk kez otokratik devletlerin sayısının demokratik rejimleri geçtiğini duyurdu.

15 yılın en kötüsü: Çalışma kapsamında, gelişmekte olan ve gelişmenin eşiğindeki 137 ülke incelendi. 67 ülkenin demokrasiyle yönetildiği, otokratik devlet sayısının ise 70’e çıktığı gözlemlendi.

Endekse göre bu, son 15 yılda ölçülen en kötü siyasi tablo. Küresel bazda daha az adil seçim, ifade ve toplanma özgürlüğü hakim.

Araştırma kapsamında Türkiye de incelendi. Bertelsmann Vakfı’ndan Hauke Hartmann, Türkiye’nin son 10 yılda demokrasi yolunda en fazla gerileyen ülke olduğunu söylüyor.

‘Milliyetçilik yükselişte’: Raporun Türkiye bölümünde, milliyetçiliğin yükselişine vurgu yapıldı. Milliyetçi söylemlerin, iktidar ortakları AKP ve MHP’nin yanı sıra muhalefet partileri tarafından da kullanıldığı belirlenen raporda, “Kutuplaşma hız kesmeden devam etti” dendi. Aynı zamanda Türkiye’de yolsuzluğun ‘yaygın bir yapısal sorun’ olduğu da belirtildi.

2014’ten bu yana her iki yılda bir yayımlanan BTI, Türkiye’yi ilk kez 2020’de ‘otokrasi’ olarak nitelemişti. Rapordaki veriler, Almanya ve ABD'nin kalkınma ajansları, Dünya Bankası ve Şeffaflık Ajansı tarafından da dikkate alınıyor.

Neden?: Otokratik devlet sayısının artışından, yozlaşmış sistemi kendi çıkarları için muhafaza etmek isteyen siyasi ve ekonomik elitleri sorumlu tutan Hartmann, "İncelediğimiz 137 devletin çoğunda, göreceli toplumsal katılıma dayalı bir siyasal sistem ve rekabeti çarpıtarak ekonomik ve sosyal katılımı engelleyen bir ekonomik sistemle karşı karşıyayız. Trump'ın seçilmesinden ve devam eden popülaritesinden ya da İngiliz elitlerinin sorumsuz tutumlarından dolayı, demokratik sistemlerimizin gücü hakkında bazı insanlar şüpheye kapıldı” diyor.

Pandemi bahanesi: Vakfa göre, yıllar önce kurulan birçok demokratik rejim artık ‘kusurlu demokrasiler’ kategorisinde yer alıyor. Rapor özellikle Hindistan, Brezilya ve Filipinler’de sağcı otoriter hükümetlerin, ülkelerini otokrasiye doğru yaklaştırdığından söz ediyor.

Raporda ayrıca, pandemi döneminde sivil hakların, demokrasileri oturmuş ülkelerde ‘geçici’ olarak kısıtlandığı kabul ediliyor: “Ancak Filipinler veya Macaristan gibi otoriter özelliklere sahip popülist rejimlerde veya baskıyı daha da artırmak için salgını bahane olarak kullanan Azerbaycan, Kamboçya veya Venezuela gibi otokrasilerde istisnalar söz konusu.”

Dahası

Taner Timur’un yazısı: Monarşi, otokrasi ve ‘çürüme’

Elçin Poyrazlar’ın yazısı: Dokuz başlıkta otokrasi

Ahmet İnsel’in yazısı: Seçimli otokrasiler