AKP ve MHP’nin birlikte hazırladığı ‘Seçim ve Siyasi Partiler Kanunu’ teklifi Meclis’e sunuldu.

Baraj yüzde 7’ye inecek: Söz konusu teklife göre seçim barajı yüzde 7’ye indiriliyor. Hâlihazırda yüzde 10 olan baraj, oy oranı düşük birçok parti için herhangi bir avantaj sağlamıyor. Aksine, barajın düşürülmesinin seçim ittifaklarını artırabileceği yorumları yapılıyor.

Partilerden, seçime girmeleri için şu anda ya Meclis’te grup kurmaları ya da en az 41 şehirde örgütlenmelerini tamamlamaları isteniyor. Yeni teklifle birlikte, seçime girecek partilerin Meclis’te grup kurmalarına gerek kalmayacak. Seçimlerden 6 ay önce 41 ilde örgütlenmelerini tamamlayan bütün partiler seçimlerde yarışabilecek. Yine de bu partilerin, yasada vurgulanan süre içinde ilçe, il ve büyük kongrelerini üst üste iki kereden fazla ihmal etmemeleri gerekiyor.

İttifakın toplam oyu önemsizleşiyor: Yeni teklifle birlikte ittifakla seçime giren partilerin çıkaracağı milletvekili sayısı, aldığı oy oranına göre hesaplanacak. 2018’deki değişikliğin ardından partilerin çıkaracağı vekil sayısında ittifakın aldığı oy oranı esas alınıyordu. İttifakın elde ettiği vekil sayısı, ittifakın içindeki partiler arasında her birinin aldığı oy sayısına göre bölünerek paylaştırılıyordu. Bu sisteme D’Hondt uygulaması ismi veriliyor. Türkiye’de bu sistem, 1965 seçimleri hariç 1961’den bu yana kullanılıyor.

MHP’ye mi yarayacak?: Kulis bilgilerine göre söz konusu değişiklik, 2018 yılında bazı illerde Millet İttifakı’na karşı vekil kaybı yaşayan AKP ve MHP ortaklığı nedeniyle yapıldı. Zira 2018 seçimlerinde Elazığ’da en çok oyu alan MHP, daha düşük bir oy oranına sahip CHP’ye karşı vekil kaybına uğramıştı. Teklifi Meclis’e sunan isimlerden MHP’li Feti Yıldız da teklifin amacını şöyle anlatıyor: “Siyasi partiler seçim bölgesinde gerekli oy oranına ulaşmadan içinde bulunduğu ittifakın oyundan faydalanarak milletvekili çıkaramayacaktır. Açık izahı budur. Türkiye genel barajını ittifak ile geçecek ancak milletvekili çıkarması kendi oyuna bağlı. Çünkü bu çok büyük haksızlıklara sebep olmuştur. Erken seçim tartışmalarına son verilmiştir.”

Seçmen kütükleri taşınamayacak: Teklifte seçmen kütükleriyle ilgili de değişikler yer alıyor. Buna göre seçimlere kısa bir süre kala seçmen kütükleri yer değiştirilemeyecek. Seçmenin son bir yılda sürekli bulunduğu adres dikkate alınacak. Tayin ve atama gibi zorunlu haller istisnaya tabi tutulacak. Ayrıca yeni teklifin kanunlaşması durumunda il seçim kurulu başkanı, en kıdemli üç hakim arasında kura ile belirlenecek.

Cumhurbaşkanı yasaklardan muaf: Cumhurbaşkanı’nın seçim yasaklarından muaf tutulmasına yönelik çalışma da teklifte yer alıyor. Bu bağlamda Cumhurbaşkanı, oy verme gününü takip eden güne kadar seçim propagandası yapıp gezilerde makam araçlarını kullanabilecek. Ayrıca devlet olanaklarıyla düzenlenen karşılama ve uğurlama törenlerine de katılabilecek.

Söz konusu yasaklar bakan, milletvekili ve siyasi parti genel başkanlarını kapsıyor.

İlk tepkiler: Yasanın Meclis’e sunulmasıyla birlikte ilk tepkiler de gelmeye başladı.

• HDP’li Meral Danış Beştaş: “Tamamen kendi bekalarını sağlamak için hazırlanan bir teklif. İttifaklara karşı bir hamle bu, aynı zamanda. Bu, gidişlerini tabii ki hiçbir kanun teklifi kurtaramayacak.”
• İYİ Partili Yavuz Ağıralioğlu: “Daha demokratik bir Türkiye özleminin değil iktidarda kalma avantajının gayreti.”
• DEVA Partili İdris Şahin: “Artık oy millet iradesinin parlamentoya yansımasıyken şimdi bu düzenlemeyle birlikte sadece ve sadece iktidar ortakları kendilerine yönelik bir mühendislik faaliyeti içerisine giriyorlar.”

Dahası:

Muharrem Sarıkaya’nın yazısı: ‘Bu sistem geçen seçim uygulanmış olsaydı vekil dağılımı nasıl olurdu?’

Türkiye’de 1965 seçimleri hariç, 1961 yılından bu yana uygulanan D’Hondt sistemi nedir, nasıl çalışır?