Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bugün açılışını yaptığı 1915 Çanakkale Köprüsü için günlük 45 bin araç ve yıllık 380 milyon euro (6.2 milyar lira) Hazine garantisi verildi. Projedeki toplam garanti ise 6 milyar euroyu (100 milyar lira) buluyor.

Köprüyü kim yaptı?: Köprünün yapımı, Türkiye merkezli Limak Holding’in yanı sıra Güney Koreli iki şirket tarafından üstlenildi. Köprüyle birlikte 88 kilometre otoyol ve 13 kilometre bağlantı yolu inşa edildi. Tüm bunların yapımı ise beş yıl sürdü. Bir anlamda köprünün inşası, ihalede taahhüt edilen süreden bir buçuk yıl daha erken bitti. Yüklenici firmalar, Çanakkale’nin Gelibolu ve Lapseki ilçeleri arasında bulunan köprüyü 11 yıl boyunca işlettikten sonra Karayolları Genel Müdürlüğü’ne devredecek.

Dünya rekortmeni: 2 bin 23 metre orta açıklık uzunluğu bulunan köprü, bu alanda dünya rekorunu eline geçirdi. Köprünün kuleleri ise 318 metre yüksekliğinde... 2 bin 23 metrelik orta açıklık Türkiye Cumhuriyeti’nin 100’üncü yılını, 318 metrelik çelik kuleler 18 Mart 1915’teki Çanakkale Zaferi’ni, kırmızı beyaz renkli kuleler ise Türkiye bayrağını temsil ediyor.

45 bin araçlık garanti: Yüklenici firmalara günlük 45 bin araç geçiş garantisi verildi. Eğer bu sayıya ulaşılamazsa, aradaki fark Hazine tarafından ödenecek. Verilen garantideki araç başı 15 euro + KDV’lik tutar ise Euro Bölgesi enflasyonuna göre tekrar hesaplanacak. Açılışı gerçekleştiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçişlerin ilk 1 hafta ücretsiz, daha sonra ise 200 lira olacağını açıkladı. Söz konusu fiyata göre devletin verdiği garanti yıllık 2.5 milyar lira, işletme süresi boyunca ise 28 milyar lira olacak.

Kaç araç geçiyor?: Hâlihazırda iki yaka arasında faaliyet gösteren feribotlarla günde 10 bin araç taşınıyor. Pandemi öncesinde günde 12 bin araç feribotla kıta değiştiriyordu. Bu sayı, verilen 45 bin araçlık geçiş garantisinin oldukça altında kalıyor. Söz konusu hesaba göre, 1915 Çanakkale Köprüsü için verilen garantiler nedeniyle Hazine’den günlük 584 bin euro yüklenici firmaya aktarılacak. Bu da yıllık 200 milyon euronun üstünde bir miktara denk geliyor.

Ulaşımdaki diğer yap-işlet-devret projeleri: Türkiye, son dönemde özellikle ulaştırma sektöründe yap-işlet-devret modelini uyguluyor. Kuzey Marmara Otoyolu’nu kapsayan Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Gebze ile Orhangazi’yi birbirine bağlayan Orhangazi Köprüsü de bu projelerin en önemlileri olarak dikkati çekiyor. Yavuz Sultan Selim Köprüsü için yıllık 49 milyon 275 bin, Orhangazi Köprüsü içinse yıllık 14 milyon 600 bin araç garantisi verilmişti. 2021’nin başı itibarıyla her iki köprü için Hazine’den 13 milyar liranın üzerinde bir meblağ yüklenici firmalara ödendi.

Havalimanı ve hızlı tren: Bu iki köprünün yanı sıra Ankara Yüksek Hızlı Tren Garı ve Kütahya’daki Zafer Havalimanı için de Hazine’den yüklenici firmalara yüklü ödemeler yapıldı. 2016 yılında açılan Ankara Yüksek Hızlı Tren Garı için verilen yıllık 5 milyon garanti yolcu sayısına ulaşılamayınca, 2021’e dek 21 milyon 352 bin dolar ödendi.

Yıllık 1 milyon 200 bin yolcu garantisi verilen Zafer Havalimanı’nı geçen yıl 9 bin 966 kişi kullandı. Garanti yolcu sayısının oldukça altında kalan havalimanı için Hazine, işletmeci firmaya 6 milyon 400 bin euro aktaracak.

Dahası:

Özel köprü ve otoyol geçiş ücretleri 5 yılda beşe katlandı...

Murat Muratoğlu’nun yazısı: ‘Yap-İşlet-Kepaze et!’

Çiğdem Toker’in yazısı: ‘2022 bütçesinde ‘garanti’ tutarları’

İbrahim Kahveci’nin yazısı: ‘Yap-işlet-sakın devretme’