Türkiye ekonomisi, dün gece yeni bir finansal enstrüman ile tanıştı. ‘Gelire Endeksli Senet’ (GES) olarak tanımlanan bu yeni araç, yurttaş tarafından ‘karmaşık’, ekonomi yazarları tarafından ise ‘işe yaramaz’ bulundu.

Dün akşam saatlerinde Hazine önce ‘bir açıklama yapılacağını’ duyurdu. Birkaç saat sonra Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, GES’i tanıttı. Dolar/ TL, bakanlığın “Açıklama yapılacak” duyurusuyla, 17.25’den 16.87’ye geriledi. Açıklamanın ardından gece yarısı dolar/TL bu kez 17.25’i aştı. CHP’li Sayek Böke, işte tam bu zaman diliminde birilerinin hamle yaptığını savunuyor: “Önce dolarlar satıldı, sonra yeniden alındı. Böylece aradaki kur hareketliliği üzerinden kazanç elde edildi.”

Ayrıca Böke'ye göre GES, yurttaşa özetle şöyle diyor: “Bizde deniz bitti. Hazine’ye para lazım. Siz, cebinizde ne varsa bize verin. Karşılığında size bir güvence vereceğim ama bunun ne olduğunu tam olarak tarif edemiyorum.” 

Prof. Yalçın Karatepe’nin, “Bir plan bile değil” sözleriyle yorumladığı GES bir yana, ‘dün gece yurttaşa çok daha kötü bir haber verildi.’ BDDK, bireysel kredi kartlarındaki asgari ödeme tutarının yükseltildiğini açıkladı.

Yeni düzenlemeye göre limiti 25 bin liranın üzerinde olan kredi kartlarının asgari ödeme tutarı, dönem borcunun yüzde 20’sinden yüzde 40'ına çıktı. Mart 2020’de ‘Covid-19 ile mücadele kapsamında alınan tedbirler' doğrultusunda bireysel kredi kartları için yüzde 30 olan asgari ödeme oranı, yüzde 20’ye indirilmişti. Karatepe’nin tepkisi, “Türkiye ekonomisi, bugün pandemi döneminden daha mı iyiye gitti yani” oldu. 

Kuruldan çıkan diğer karar, tüketici kredilerine getirilen vade sınırlamasıydı. Yurttaş artık 100 bin liralık krediyi 1 yıl içinde faiziyle ödemek zorunda. Bu da aylık yaklaşık 12- 13 bin lira civarında ödemeye karşılık geliyor. 50 bin lira üzerindeki krediler için de ödeme süresi 24 ay oldu. 

Ekonomi yazarlarına göre BDDK, bu kararlarla yurttaşın daha az para harcamasını ve kredi kullanmamasını istiyor. Ancak uzmanlar da soruyor: “Bütün ürünlerin bu kadar arttığı bir yerde kredi kartını kullanmayacaksınız da ne yapacaksınız?” 

Fotoğraf: Cumhur Yetmez / Depo Photo