Barınma krizini hâlâ çözemeyen Türkiye’de aidat zamları durdurulamıyor. İstanbul Halkalı’daki bir sitede, aidatlara 7 ayda yüzde 200 zam yapıldı. Aidat sorunu, ocak ayında Meclis’e de taşınmıştı.

Sokakta protesto edilmişti: Yüksek aidatlar, özellikle pandemi döneminde sıklıkla gündeme gelmişti. Sitelerde oturan çok sayıda yurttaş, aidat zamları nedeniyle taşınmak zorunda kalmıştı. Bu yılın başında Esenyurt’taki bir sitenin sakinleri sokağa inerek site yönetimini protesto etmiş, evlerinin pencerelerinden tencere ve tava çalarak eyleme katılanlar olmuştu.

Gayrimenkul bilgi şirketi Reidin’in 2021 verilerine göre İstanbul’da Şişli, Beşiktaş ve Kağıthane; Ankara’da Çankaya, Gölbaşı, Etimesgut; İzmir’de Çeşme, Konak ve Kemalpaşa aidat ortalaması en yüksek ilçeler…

Neden artıyor?: Aidatlardaki bu artışın en önemli nedenleri arasında, elektrik, doğalgaz ve personel maaşlarına gelen zamlar gösteriliyor. Ancak işin bir de site yönetimi faktörü var. Bu işi de çoğunlukla bina yönetim şirketleri yürütüyor. Türkiye’de 30 bin bina yönetim şirketi var. En sık karşılaştıkları eleştiri ise ‘denetlenmemeleri’. Bu yüzden sektör temsilcilerine göre, Türkiye’de toplu yaşam alanlarının yönetiminde ciddi usulsüzlükler yapılıyor. 

Bunun için birkaç yol izleniyor:

• Yönetim, sayaç okuma firmasıyla anlaşıyor ve site sakinine ‘sıcak su bedeli’ altında ek fatura çıkarıyor.
• Bankalar ve site yönetimleri, aidatları taşıma karşılığında anlaşıyor. Böylece yönetim, yüksek komisyon bedeli alıyor. Bu bedellerin faizi işletiliyor ve yöneticiler arasında pay ediliyor. 
• ‘Sitenin ihtiyaçları’ için gereğinden fazla bütçe çıkarılıyor. Bütçenin de bir kısmı yönetimin cebine giriyor. 

‘Türkiye’de Konut Balonu: İnşaat/Gayrimenkul Furyası, Kriz ve Türkiye Ekonomisi’ kitabının yazarı Sinan Araman’a göre bir konutun kira maliyeti, bir emekçinin aylık gelirinin yüzde 20 ile 30’unu aşmamalı. Zira bu, insan hakları ya da uluslararası sözleşmelerde de böyle geçiyor.

Fotoğraf: Cumhur Yetmez / Depo Photos