Kapsül Özel'de bugün, Türkiye’de zamanın durduğu ilk güne, 10 Kasım 1938'e dönüyoruz. 

Atatürk’ü saygı ve özlemle anıyoruz.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Atatürk, saat 09.05’te bir süredir bulunduğu Dolmabahçe Sarayı’nda hayatını kaybetti.

Siroz hastalığıyla mücadele eden Atatürk, 22 Ekim’de geçirdiği şiddetli ve üç gün süren komayı atlatmasına rağmen 8 Kasım günü girmiş olduğu koma sonucu hayata gözlerini yumdu.

Tedavisinde görevli doktorların düzenledikleri tutanakta, gece yarısından sonra durumunun giderek ağırlaştığı belirtildikten sonra, “Saat 9.05’te Büyük Şefimiz derin koma içinde terk-i hayat etmişlerdir” denildi. Ölüm raporunda bu sonucu doğuran hastalığın adı ‘Hepatite Sclero-Congestive Ethylique’ (alkole bağlı karaciğer iltihabı) olarak belirtildi.

Hükümet, ölüm haberini öğle saatlerinde resmî bir bültenle açıkladı. Bu bültende, Atatürk’ün miras bıraktığı cumhuriyetin titizlikle korunacağı ve Atatürk’ün yolunda devam edileceği bildirildi. Atatürk’ün Türk milletinin kalbinde yaşayacağının ifade edildiği metinde, Türk gençliğinin, Türkiye Cumhuriyeti’ni daima koruyacağı ve Atatürk’ün izinde yürüyeceği vurgulandı.

Anadolu Ajansı, Atatürk’ün ölümünü "Müdavi ve müşavir tabiplerinin neşredilen son raporu Atatürk'ün dünyaya gözlerini kapadığını bildirmektedir” ifadeleriyle haberleştirdi. Ankara Radyosu, haberi 11 dilde duyurdu. 

Teşhis

Bu yılın başlarında iştahsızlık ve halsizliğin yanı sıra güçlükle önlenen burun kanamaları yaşayan Atatürk’ü muayene eden Dr. Nihat Reşat Belger, siroz teşhisi koydu ve perhiz yapmasını önerdi. Bu sırada özel bir kür tedavisi için Yalova Termal’de bulunan Atatürk, doktorların itirazlarına rağmen 1 Şubat 1938'de tedaviyi yarıda bırakarak Bursa’ya hareket etti.

Hatay’ın geleceğine ilişkin durum nedeniyle hastalığının dünya kamuoyunda duyulmasının, süreci zedeleyeceğini düşünen Atatürk, Başbakan Celâl Bayar’ın Avrupa’dan hekim getirilmesine dair önerisini reddetti.

Çankaya Köşkü’nde 28 Şubat günü Atatürk’ü muayene eden Türk hekimler, siroz teşhisini yineledi. Atatürk'ün kesinlikle içki içmemesini isteyen hekimler, sıklıkla dinlendiği bir günlük düzende yaşamasını da önerdi.

Bu önerileri uygulayan Atatürk’ü kısa bir süre sonra muayene eden Almanya’dan Prof. Dr. E. Frank ve Fransa’dan Prof. Dr. Fiessinger, diğer hekimlerle aynı teşhisi koydu ve önerilerini dinlemesini tavsiye etti.

Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ve Anadolu Ajansı vasıtasıyla Atatürk’ün ciddi bir rahatsızlığı olmadığı kamuoyuna duyuruldu ve hastalığa iyi geleceği düşüncesiyle bir buçuk ay istirahat tavsiye edilip üç ay içinde tekrar muayene için gelineceği belirtildi.

Savarona ve Dolmabahçe günleri

19 Mayıs günü Ankara Stadyumu'nda Ankaralıların karşısına son kez çıkan Atatürk, istirahat için 1 Haziran 1938'de İstanbul’da Savarona Yatı’nda kalmaya başladı. Havanın sıcak olması ve durumunun kötüleşmesi nedeniyle 25 Temmuz 1938’de Dolmabahçe Sarayı’na döndü.

Hekimlerin çare bulamadığı hastalığının etkisi günden güne artan Atatürk’ün sağlık durumu, 17 Ekim’den itibaren Cumhurbaşkanlığı tarafından basınla paylaşıldı.

Cumhuriyet Bayramı kutlamaları için Ankara’da olmak isteyen ancak 27 Ekim günü yapılan muayene sonrası Ankara’ya gidemeyeceğini kabul eden Atatürk, “Kimsenin yardımı olmadan hiç olmazsa otomobile kadar yürümeliyim. Arkadaşlarımla selamlaşabilmeliyim, bunu yapamayacağımı anlıyorum” diyecekti.

Bayram töreninden vapurla okullarına doğru yola çıkan Kuleli Askeri Lisesi öğrencileri, Ankara’ya gidemediği için çok üzgün olan Atatürk’e bir sürpriz yaptı. Vapurdan “Atamızı görmek istiyoruz” diye bağıran öğrencileri duyan Atatürk, kesik kesik konuşarak pencereye gitmek istediğini söyledi.

Atatürk’ün kollarına girildi ve pencere kenarındaki koltuğa oturtuldu. Bu esnada saraya doğru yüzmeye başlayan öğrenciler rıhtıma çıktı ve ‘Gençlik Marşı’nı söylemeye başladı.

Gençleri izleyen Atatürk’ün yatağına dönmeden son sözleri, “Bu bayramlar ve yarınlar sizindir, güle güle” oldu.

Başbakan Celal Bayar, Atatürk’ün Meclis’in yeni yasama yılı için hazırladığı açılış konuşmasını okudu (1 Kasım) ve Atatürk’ün Cumhurbaşkanı olarak kürsüdeki son sözlerini aktardı: “Büyük Kamutay; şimdiye kadar olduğu gibi bütün işlerinizde başarılar dilerim.”

Gazeteler

Akşam Postası: "Ulu Şefimiz Atatürk Bu Sabah 9.05'de Öldü”

Son Posta: “Türk Milleti Ulu Şefini, İnsanlık Büyük Evladını Kaybetti”

Cumhuriyet: “Atatürkümüzü Kaybettik”

Dünya: “Sen Ölmezsin Atatürk”

Kurun: "Ata Öldü. Türk Milleti Sen Sağol!"

Tan: "Babamızı Kaybettik"

Ulus: “Kurtarıcını ve En Büyük Evladını Kaybettin. Türk Milleti, Sen Sağol”