Toplam sözcük sayısı: 1.200 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika

Hazırlayan: Aslı Uluşahin  

​​Belgesel sinema neye yarar? Post-truth çağında, tutunduğumuz hakikat zemini kaymışken ve televizyonlar her gün yalan söylerken çok işe yarar. Türkiye’de gösterim alanları sınırlı olsa da belgeselcilerin kameralarını nereye çevirdiğini, neleri dert edindiğini görmek için en iyi adres Documentarist. 

10-15 Haziran’da yapılacak 16. Documentarist İstanbul Belgesel Günleri’nin bu yılki sloganı, Hasan Hüseyin Korkmazgil’in dizelerinden: “Yaprak döker bir yanımız, bir yanımız bahar bahçe”. Dahasını, festivalin yönetmeni Necati Sönmez anlattı.

‘Keder ve direnme azmiyle’

Buluşma, sanki memlekete bahar gelmiş gibi, çiçek çiçek bir afişle konuklarını karşılayacak. Necati Sönmez “Korkmazgil’in dizeleri, içinde bulunduğumuz ruh halinin en iyi özeti” diyor: “2023 maalesef hiç iyi şeyler getirmedi; önce deprem felaketi, ardından bu felaket karşısında sergilenen akıl almaz aymazlık, kasıt ve ihmaller zinciri sonucu artan kayıplar, milyonlarca insanın hayatının kökten sarsılması, sonra bu trajediyi ağırlaştıran iktidarın bir seçim daha kazanması... Bütün bunlar bizi kedere boğduğu gibi, bilenmiş bir öfkeyle direnme azmine ve baharı arzulamaya engel olamıyor. Bu sene festivali bu ruh içinde hazırladık, filmlerin içeriği de bu ikili ruh hâline uyum sağladı diyebiliriz.” 

Dünyamıza Bir Yolculuk

Programın en geniş bölümü, Türkiye Panoraması başlığını taşıyor ve burada, çoğu 2022 yapımı 30’a yakın film bulunuyor. 2022, belgesel sinema adına verimli bir yıldı. İdil Akkuş-Ekin İlkbağ yönetiminde, ülkedeki genç kadınların yaşamına bakan ‘Düet’; Somnur Vardar’ın beton İstanbul’u gösterdiği filmi ‘Boşlukta’ ya da ressam Mihri Hanım’ı tarih sahnesine çıkaran ‘Kim Mihri’ geçen yıl üretilen ve Documentarist’te görülebilecek yapımlar. Necati Sönmez, “Çok muhtelif konularda, ama en çok sosyal sorunlara dair belgeseller geliyor. Son yıllarda doğaya yönelik amansız saldırılar ve buna karşı sergilenen direniş üzerine hatırı sayılır sayıda film yapıldı” diye anlatıyor ama 2023’de belgesel üretiminin azaldığı görülüyor:

“Her zaman 90-100 film başvuru yaparken bu yıl 65 başvuru geldi. Bunun, içinden geçtiğimiz sosyal, ekonomik ve politik şartlardan ve tabii belgeselin bugün her tür destekten yoksun olmasından kaynaklandığını düşünüyorum.”

Buna karşın bu yıldan hal-i pür-melalimizi gösteren yapımlar da Panorama’da.

James Joyce’a selam

Festivalin dikkat çeken bölümlerinden diğeri, James Joyce’un ‘Ulysses’ romanının yayımlanmasının 100. yılı vesilesiyle festivale dahil olan ‘Bir Aradalık’. Kitapta adı geçen 18 kenti kapsayan ‘Ulysses: European Odyssey 2022-2024’ projesinin İstanbul ayağının başlığı ‘Bir Aradalık/ Co-existence’ olarak belirlenmiş. Bölümde İrlanda’dan Hollanda’ya, İran’dan Filistin ve Norveç’e birçok ülkeden hikâyeler buluşuyor. Aylin Kuryel ve Fırat Yücel’in, eserin Kürtçeye yolculuğunu, çevirmen Kawa Nemir’le takip ettiği ‘Ulysses Çevirmek’ bu kapsamda izlenebilecek.
Documentarist’in uluslararası yüzünde Baltık ülkeleri var. Litvanya, Estonya ve Letonya’da 1960’lardan beri üretkenliğiyle öne çıkan ‘Baltık Şiirsel Belgesel Akımı’, Türkiye’de ilk kez kapsamlı bir seçkiyle sunulacak. Litvanyalı belgeselci Audrius Stonys İstanbul’a konuk olurken festival, Hollandalı tanınmış yönetmenler Petra Lataster Czisch ve Peter Lataster çiftini de ağırlayacak.

‘En büyük farkı bağımsızlığı’

Son söz bir kez daha, Türkiye’den ve dünyadan belgesellere perde açan Documentarist’in yönetmeni Necati Sönmez’den: “Belgeseli seven ve sevdiren bir festival olarak Documentarist’in, Türkiye’de yapılan diğer film festivallerinden en önemli farkı tamamen bağımsız olması ve Kültür Bakanlığı gibi kurumlardan destek almadan 16 yıldır ayakta durmayı başarması. Sinemada giderek artan sansüre ve baskıya karşı direnme gücünü de büyük ölçüde bu bağımsızlığından alıyor.”