Toplam sözcük sayısı: 1.250 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika

Hazırlayan: Aslı Uluşahin​​ 

Titanik bir kez daha, yine bir trajediyle anılıyor. Titan denizaltısıyla batığı görmeye giden beş kişi, denizaltıda meydana gelen patlama nedeniyle hayatını kaybetti. 

Dünyanın en ünlü gemisi ve batığı olan Titanik, şubat ayında, gişe rekortmeni filmin 25. yıl kutlamalarıyla ve mayıs ayında ilk kez üç boyutlu görüntülenmesiyle gündeme gelmişti. 15 Nisan 1912’de Atlas Okyanusu’na gömülen gemi, bugüne dek sayısız şarkıya, kitaba ve filme konu oldu. Titan felaketinin belgeseli ise İngiliz televizyonu Channel 5’ta yayınlandı bile.

Gemi ilahilerle battı

Titanik, bundan 111 yıl önce, 2 bin 224 yolcu ve mürettebatıyla İngiltere’nin Southampton limanından ABD’nin New York kentine çıktığı seferde, buzdağına çarparak battı. Çoğunluğunu mürettebat ve üçüncü mevki yolcularının oluşturduğu 1.500 kişi hayatını kaybetti. Kurtulanların aktardığına göre, Wallace Hartley yönetimindeki küçük orkestra, gemi batarken şarkılar, marşlar ve ilahiler çalıyordu. Son ezginin ne olduğu muamma. Kimileri ‘Nearer, My God, to Thee’nin çalındığını söyledi; bazıları ‘Songe d’Automne’ı duymuştu.

Titanik’ten kurtulanlar filika ile başka bir gemiye götürülüyor. 15 Nisan 1912. (Fotoğraf:Carl Simon/United Archives)

Hartley’nin eski bir meslektaşı, bir gün ona ‘kendisini batan bir gemide bulursa hangi şarkıyı çalacağını’ sorduğunu; ‘O God, Our Help in Ages Past’ ya da ‘Nearer, My God, to Thee’ yanıtını aldığını iddia etti. ‘Nearer, My God, to Thee’, onun en sevdiği ilahiydi.

İlahilerin notaları basılıp evlere yayılırken, 1912 tarihli ilk şarkılarından biri Robert Carr imzalı ‘Be British’. Carr şarkıda, “Önce kadınlar ve çocuklar” diyen İngiliz erkeklerini övüyor.

Leadbelly’nin ‘The Titanic’i ise Afro-Amerikan boksör Jack Johnson’un gemiye alınmaması üzerine. Denilene göre kaptan “Ben kömür taşımıyorum” diyerek geçişini reddetmişti. Leadbely, şarkıyı 1912’de öğrendiğini ve 12 telli gitarıyla çalmayı öğrendiği ilk şarkı olduğunu söyledi.

Sessiz filmlerden Oscar’a

Gemi battıktan bir ay sonra Titanik beyazperdedeydi. Kurtulanlardan biri olan Dorothy Gibson’un oynadığı kısa sessiz filmde felaket canlandırıldı. Gibson, gerçekliği artırmak için olay gecesi giydiği kıyafetle kamera karşısındaydı. Aynı tarihlerde Almanya’da da kısa bir sessiz film yapıldı ama asıl, 1943’te Joseph Goebbels’in emriyle bir propaganda filmi çekildi. ‘Titanic’ adlı yapım, Alman sinemasının gücünü göstermenin yanında, geminin İngiliz ve Amerikan kapitalizmi nedeniyle battığını duyurmayı amaçlıyordu. Hollywood bu adıma, 1953 tarihli filmle karşılık verdi.

Geminin enkazına 1985 yılında, ‘gizli bir Soğuk Savaş görevi yürütülürken’ ulaşıldı. Bu keşif, hakkındaki en popüler yapıma ilham oldu. Kate Winslet ve Leonardo Dicaprio’nun başrolü paylaştığı, 11 Oscarlı yapımın yönetmeni James Cameron, keşifle ilgili bir belgesel izleyince filme karar vermişti. Dalış meraklısı Cameron, 2009’da Playboy’a ‘enkaza dalmak için filme kalkıştığını’ anlattı. 1995’te dalış gerçekleşti ve çektiği görüntüler filmde kullanıldı. 1997 tarihli film, şubat ayında 25. yılını kutlamak için sinemalarda yeniden gösterime girdi. Filmle birlikte Titanik şarkılarına yenisi eklendi. Celine Dion’un seslendirdiği ‘My Heart Will Go On’ dünya çapında üne kavuştu ve 30 milyondan fazla kopya sattı.

Cameron, son olayla ilgili açıklamasında, Titan denizaltısının güvenliğiyle ilgili endişeleri hatırlatarak, iki kaza arasındaki benzerliğin onu hayrete düşürdüğünü söyledi; “1960’lardan bu yana derin sularda kimse ölmemişti” dedi.

Enkazın cazibesi

Titanik batığının kime ait olduğu tartışmalı. Yasalara göre uluslararası sulardaki batık tüm dünyaya ait ancak Britanya ve ABD kalıntıların yönetimini paylaşıyor. ABD’li şirket RSM Titanic ise 2012’de UNESCO korumasına alınan enkazın kurtarma haklarına sahip.

2019’a gelindiğinde, batığın metal yiyen bakterilerce öğütüldüğü açıklandı. 2021’de deniz keşif şirketi OceanGate, durumu tespit için bölgeye uzmanlar gönderdi. Şirketin başkanı Stockton Rush “Okyanus her şeyi alıyor ve her şey kaybolmadan bunu belgelememiz gerekir” demişti.

Rush, Titan denizaltısında ölenlerden biri. Ona iş insanları Hamish Harding, Şehzade Davud, oğlu Süleyman Davud ile Titanik araştırmacısı Paul Henry Nargeolet eşlik ediyordu. Geziye katılım bedelinin 250 bin dolar olduğu duyuruldu.

Mayıs ayında, batığın ilk kez üç boyutlu görüntüleri paylaşıldı. Belgesel hazırlığındaki Atlantic Productions ve denizaltı haritalandırma şirketi Magellan tarafından yapılan kayıt için 715 bin görüntü çekildi. Çekimlerde Romeo ve Juliet adlı denizaltılar kullanıldı.

Edebiyatta Titanik

Titanik felaketinin Türkçe üretimlerde de elbette karşılığı var. İlginç örneklerden biri, gazeteci Bekir Coşkun’un yazdığı ‘Titanic Kemancıları’. Coşkun’un yazılarının derlendiği kitapta, Titanik değil, ‘devletin omurgası parçalanırken’ keman çalmaya devam edenler anlatılıyor. Akla hemen geliveren diğeri Sunay Akın’ın ‘Önce Çocuklar ve Kadınlar’ı.

‘Tarihimizin kıymetli batıklarının’ sıralandığı derlemede, ‘Titanic’in Maça Papazı’, ‘Titanic ve Kürtler’, ‘Titanic ve Gülcemal’ gibi bölümler bulunuyor. Sunay Akın’ın ‘Titanic ve Kürtler’ yazısına göre, görevli subaylardan Cemal Madanoğlu, Dersim harekâtının öncesinde kazayı anlatan filmlerden birini seyretmiş, olayı felaketle ilişkilendirerek anlatmıştı.

teşekkürler

Müze Gazhane’de Hava Kararınca: Jazzanova Konseri 28 Haziran’da!

Müze Gazhane, Hava Kararınca konser serisiyle çarşamba akşamlarında müzik tutkunlarını ağırlamaya devam ediyor. Özel serinin bir sonraki konserinde Jazzanova (live) sahne alacak!

1995 yılında Berlin’de kurulan Jazzanova; caz, funk, disco ve Latin müziğini harmanlayarak özgün tarzlarını oluşturuyor. Çeşitli enstrümanları elektronik müzikle birleştirerek yenilikçi bir müzik tarzı yaratmayı amaçlayan grup, canlı performanslarında çeşitli vokaller ve enstrümanlarla eğlenceli bir sahne performansı sergiliyor.

‘’In Between’’ adlı ilk albümlerini 2002’de yayınlayan grup, remix çalışmalarıyla da tanınıyor. Dünya çapında birçok festival ve konserde yer alan grup pek çok ünlü sanatçının şarkılarını da yeniden yorumladı.

Sahne Senin ile ana sahne etkinlikleri genç müzisyenlere açılıyor!

Kültür AŞ’nin yeni nesil müzisyenleri desteklemek için hayata geçirdiği Sahne Senin projesiyle üreten ancak sahne alma imkanı bulamayan müzisyenlere alan açılıyor.

Müze Gazhane’nin ikonik konser serisi Hava Kararınca ile başlayacak projede sahne almak istiyorsanız  Radar İstanbul uygulaması üzerinden başvuru yapabilirsiniz.

‘The Kites’ Sahne Senin projesi ile sahne alacak

Saat 19.30’da ise caz/funk grubu olarak Ozan Erverdi ve Tan Deliorman’ın 2017 yılında kurduğu The Kites sahne alacak. 2019’da ilk albümleri Sunset Vibes’ı çıkaran grup, Müze Gazhane’de müzikseverlerle buluşacak.

*Bu ücretsiz konser etkinliğine katılmak için herhangi bir kayıt/rezervasyon uygulaması bulunmuyor.

haber turu

Fotoğraf: Ellen Smith / The Guardian

Avustralyalı bale dansçıları daha iyi ücret talebiyle bugün eylemde. Dansçılar, Melbourne’daki gösteri öncesi, 15 dakika boyunca ‘perdeyi tutacak’, yani temsil geç başlayacak. Dansçılar Birliği bu yolla anlaşmaya yanaşmayan yönetimi zorlamayı ve seyircilerde sanatçı ücretleriyle ilgili farkındalık yaratmayı amaçlıyor.

• Dansçılar 42 yıl önce de greve çıkmış, 26 gün temsillere ara verilmişti.

Meksika’da arkeologlar Maya dönemine ait yeni bir antik kent keşfetti. Yucatan Yarımadası, Campeche eyaletindeki ormanda yapılan keşifle, taş sütunlar ve yükseklikleri 15 metreyi aşan piramit benzeri yapılar bulundu. Bölge, MS 600-800’e tarihleniyor.

İngiliz LGBT Ödülleri yönetimi, Shell ve BP ile olan sponsorluk anlaşmalarını sonlandırdı. Karar, jüri üyeleri ve adayların yarışmadan çekilmesinin ardından geldi. Yarışmadan çekilen son isim olan Divina de Campo da “Böylesi önemli bir konuda sesini yükseltenlere minnettarız” diyerek yarışmadan çekilmişti.

Florida’da ‘And Tango Makes Tree’ kitabının yazarları ve okurlar, kitaba uygulanan kısıtlama sonrası eyalet eğitim kurumuna dava açtı. İki babalı bir penguen ailesinin anlatıldığı kitap, okul kütüphanelerinden kaldırılmıştı. Kitabı kocası Peter Parnell ile birlikte yazan Justin Richardson, “Tango’nun iki babası olduğu için kitabımız yasaklandı” dedi.

• Elton John, ‘utanç verici yasalar’ nedeniyle ABD’de LGBTİ+ haklarının geriye gittiğini söyledi. John geriye gidişe, Florida yasalarını örnek gösterdi.

Elma büyüklüğündeki dolu taneleri, Colorado’da konser dinlemeye gidenleri yaraladı. One Direction üyesi Louis Tomlinson’ın Denver yakınlarındaki amfi tiyatrodaki konserinde düzinelerce kişi dolu nedeniyle yaralandı, yedi kişi hastanede tedavi gördü. Dinleyiciler olayı ‘korku filmine’ benzetti.

‘Squid Game’in devam sezonunda sona yaklaşıldı. Diziden yeni bir teaser yayınlanırken, oyunun lideri Lee Jung-jae ile baş karakterlerden Seong Gi-hun yeniden ekranda olacak. Kardeşini arayan polisi rolüyle Wi Ha-jun da kadroda.

Melek Zeynep Bulut’un Londra Tasarım Bienali’nde sergilenen ‘Açık Yapıt’ adlı eseri, Public Award’a değer görüldü. Londra Tasarım Bienali 25 Haziran’da sona erecek.

vitrin

Mads Mikkelsen’in başarılı oyunculuğuyla öne çıkan ‘Drunk’, yarından itibaren MUBI’de izlenebilir.

François Georgeon’un yazdığı ‘Rakının Ülkesinde-Osmanlı İmparatorluğu’ndan Erdoğan Türkiyesi’ne Şarap ve Rakı’ adlı kitap, İletişim Yayınları’nca basıldı. Kitabı Renan Akman Türkçeye çevirdi.

‘Downton Abbey’in Amerikan versiyonu ‘The Gilded Age’ Netflix’te yayında. Yeni yerli romantik komedi ‘Sen İnandır’ katalogda. Başrolde Ekin Koç ve Ayça Ayşin Turan var. KÖFN’ün yeni albümü ‘POPSTAR’ dijital mecralarda dinlenebilir.

İrlandalı gazeteci, yazar Audrey Magee'nin 2022 Booker Ödülü’ne aday gösterilen romanı ‘Koloni’, DeliDolu baskısıyla kitapçılarda. Roman ‘tutkularının peşinden giden iki yabancıyı isimsiz bir adanın kıyısında buluşturan lirik bir metin’.

nerede ne var?

'Kendine Has Babylon Soundgarden', 24- 25 Haziran'da Yapı Kredi bomontiada’da düzenlenecek. Festivalde Athena, Melike Şahin, Can Bonomo, Islandman ve Efza’nın yanı sıra Radyo Eksen DJ’leri dinleyici sahnede olacak.

Morcheeba, 30. İstanbul Caz Festivali kapsamında 9 Temmuz’da Parkorman’da konser verecek. Aynı gün Alfa Mist ve Mammal Hands de sahnede olacak.

Sanatçı Vuslat’ın ‘Emanet’ adlı ilk kişisel sergisi Baksı Müzesi’nde açıldı. Chus Martinez’in küratörlüğündeki sergi 30 Kasım’a dek sürecek. Bayburt’taki Baksı Müzesi, Hüsamettin Koçan tarafından kuruldu.

Belçikalı grup Hooverphonic, Greenify Festival’in konuğu olarak 14 Temmuz’da Maximum Uniq Açıkhava’da dinlenebilecek.

Mabel Matiz, 30 Haziran ve 1 Temmuz’da İstanbul’da Cemil Topuzlu Harbiye Açıkhava Sahnesi’nde.

Hayko Cepkin ve Öznur Serçeler’in rol aldığı ‘Jekyll & Hyde’ müzikali, 3 Temmuz’da Antalya, 5 Temmuz’da Denizli, 12 Temmuz’da Çeşme ve 16 Temmuz’da Bodrum’da izlenebilir.

kapsül kültür öneriyor

• Filiz Ali’nin kaleminden Suna Kan: ‘Dünyaya kemanıyla gelmiş gibi’
• Aylin Kuryel ve Fırat Yücel’in anlatımıyla ‘Ulysess’i Çevirmek’
• ‘Nasıl Olunur?’ podcastinde Can Kozanoğlu ve Mirgün Cabas’ın konuğu akademisyen Zafer Yenal: ‘Yemek Sosyolojisi’ üzerine sohbeti.
• Deniz Yüce Başarır’ın genç kadın yazarlarla konuştuğu ‘Elim Kalem de Tutar Kadeh de’ podcast serisi.
• Yenal Bilgici’nin yazısı: ‘Saramago’nun ‘Körlük’ü gerçek mi oluyor?’
• Black Eyed Peas’tan ‘The Apl Song’; Morcheeba’dan ‘Blood Like Lemonade’; Marietta Fafouti – Katerina Bournaka’dan ‘Dance With Me Tonight’, Traffic’ten ‘Blind Man’, Altan Urag’dan ‘RequiemMongolia’.