Toplam sözcük sayısı: 1.596 - Ortalama okuma süresi: 6 dakika

Yaralayan trend, yiten adab

Hazırlayan: Gülşah Görücü

Dünyanın herhangi bir yerinde, herhangi bir festivale ya da performansa gittiğimizde, havada uçan cisimleri görmemiz artık işten bile değil. “Bu eskiden de böyleydi” diyenlerinizi duyar gibiyim, evet elbette böyleydi. Yüzyıllardır bir şeyleri fırlatıyoruz. Nesneleri fırlatmak, duygusal enerjiyi fiziksel olarak ifade etmek için bir yol olmuş insan için. Avcı ve toplayıcıyken de fırlatıyorduk, modern zamanlarda da fırlattık, şimdi de fırlatıyoruz. Bazen protesto etmek için, bazen sevincimizi paylaşmak için, bazen dayanışmak için.

İşte, insanın bu içindeki bu fırlatma hevesi asırlardır geçmiyor. Sahneye fırlatılan cisim ve materyallerin yelpazesi genişledikçe ve bu durum sahnede performans gösteren sanatçıların beden ve ruh sağlığını da zedeler bir durum yarattı. Özellikle pandemiden sonra, sahneye bir şeyler fırlatmak, özellikle de bunu sanatçıları tehdit edecek şekilde yapmak trend hâle geldi. 

Cardi B

Herkesin fırlattığı şeyden muradı başka, kimisi sosyal medya üzerinden ulaşamadığı sanatçıya sinirlenip bir şey fırlatırken, kimisinin bazen bir nedeni bile olmuyor. Fırlatılan nesnelerin yelpazesi o kadar genişledi ki, bu bazen içki dolu bir bardak, bazen bir telefon, bazen bir külot, bazen bir torba içerisinde bir dışkı, bazen annesinin külleri dolu bir kutu, bazen bir seks oyuncağı, bazen bir kalıp peynir, bazen de bir bebek! Evet, kanlı canlı bir bebek… olabiliyor. Bu trend sanatçıları yaralıyor ve bizim elimize de yitip giden bir konser izleme adabı kalıyor. Canlı müzik endüstrisi için, dinleyicilerde farkındalık uyandıracak bir aksiyon almanın zamanı geldi de, geçiyor bile!

Kahrolsun bağzı aidiyetlerimiz

İzleyicilerin, sahneye bir şeyler fırlatması fenomeni, yarattığı güvenlik problemleriyle birlikte müzik endüstrisi paydaşlarının gündemi haline geldi. Sanatçıların giderek artan bir şekilde sahnede istenmeyen uçan cisimlerin hedefi haline geldiği anlar günden güne endişe verici bir eğilimi yansıtmaya başladı. Sanatçı ve tür fark etmeksizin, Harry Styles’dan Bebe Rexha ’ya, Pink’ten Billie Eilish’e konserlerde akıl almaz bir trend hâline gelen bu sahneye bir şeyler fırlatma eğiliminin arkasında ne yattığı konusu bir süredir Gazetecilik, Medya, Kültür ve Performans bölümlerinin yanında Psikoloji ve Sosyoloji bölümlerinin de ortak çalışma alanı hâline geldi. 

Cardiff Üniversitesi’nde Gazetecilik, Medya ve Kültür Öğretim Görevlisi Lucy Bennet’in hayranlar ve sahnedeki sanatçılar arasındaki, sahneye bir şey fırlatma hâlini aidiyet duygusu üzerinden açıklıyor ve bu hareketi sergileyen hayranların eylemi, “Kendi kimliklerini ifade etmeleri için bir fırsat” olarak gördüğünü söylüyor. Dr. Bennet, kişilerin sahneye bir şeyler fırlatma eylemini, sanatçı tarafından görünür olmak için gerçekleştirdiğini düşünüyor ve ekliyor: “Sanatçılar ile aynı fiziksel alan içinde bulunan hayranlar, onlara bir şeyler fırlatarak iletişim kurmayı ve fark edilmeyi umut ediyorlar. Aslında onlar da kendilerini performansın bir parçası olarak görüyorlar ve bunu sanatçıya da göstermek istiyorlar.”

Hayranların toplu eyleminin toplulukları içinde bir ‘aidiyet’ duygusu yaratabileceğini ve onların ‘kimliklerini ifade etmelerine’ izin verdiğini söylüyor.

Sanatçıdan dinleyiciye: Kısasa kısas

Adele

Sanatçıların her performans öncesi, sahneye bir şey atılmamasına dair uyarılar yapması artık alışılageldik bir şey oldu. Adele’in ‘Weekends With Adele’ isimli Las Vegas şovunda, konser katılımcılarına yaptığı çıkış hâlâ hafızalarda. Dinleyicilerin sahnedeki sanatçılara nesneler fırlatmasının ne kadar rahatsız edici olduğu gerçeğini, kendisinden pek de alışık olmadığımız bir tonda dile getirmişti Adele. 

Dinleyicisine, performansı dinlemeye gelen bazı duyarsız katılımcıların şov kurallarını unutarak, sahne üzerinde sanatçılara çok zor anlar yaşattıklarını söyleyen Adele’in o sırada elinde beyaz tişörtten yapılma oyuncak bir tabanca vardı. Her ne kadar, söyledikleri ile kalabalığı güldürse de, tabii ki her şakanın altında yatan bir gerçek olduğu gibi Adele’in "Size meydan okuyorum. Bana bir şey fırlatmaya cüret ederseniz sizi öldürürüm" sözlerinin altında yatan bir gerçek var. 

Adele kimseyi elindeki oyuncak tabancasıyla öldüremez evet ama, son zamanlarda sahneye fırlatılan cisimlerin sanatçıların ağır yaralanmalarına neden olması artık hukukun da gündeminde. 

Bebe Rexha’nın sahne performansı sırasında yaralanmasıyla artık konu haber bültenlerine taşınmış ve bazı sanatçı ekipleri farkındalık yaratmak için seslerini yükseltmeye başlamışlardı. New Jersey'li 27 yaşındaki Nicolas Malvagna’nın, Bebe Rexha’ya fırlattığı cep telefonunun ardından ‘taciz ve saldırı teşebbüsü’yle yargılanması kararı, bundan sonra yaşanacaklara örnek teşkil edeceğe benziyor.

Ancak “Bu fenomen, başka bir fenomen doğurdu” dersem yerinde olacak bir hikâye de bu hafta yaşandı. Cardi B, Las Vegas'ta verdiği son konseri sırasında kendisine içki fırlatan bir seyirciye mikrofonunu fırlattı. Cardi B önce mikrofonu seyircinin üzerine fırlattı, sonra da saçını düzeltti. Bu tam da Cardi B’nin yapabileceği türden bir misillemeydi. İşte burada hukuk nasıl çalışacak, göreceğiz.

haber turu

Fotoğraf: Altyazı

Neşe Karaböcek’in ‘Seni Buldum Ya’sında söylediği gibi, “Bir meçhul aleme giderken dünya” bir bir kalkıyor masadan eski topraklar ve biz “Belki bir gerçeğiz, bir rüya”. ‘Vesikalı Yarim’, ‘Ah Güzel İstanbul’ (Ayşe Şasa ile birlikte), ‘Tatar Ramazan' ve ‘Cingöz Recai'nin de aralarında olduğu sayısız senaryoya imza atan Safa Önal hayatını kaybetti. 395 senaryosu filme çekilen Önal, 'Senaryosu En Çok Filme Çekilen Senarist' dalında Guinness Rekorlar Kitabı'na girmişti. Onu yalnızca kaleme aldığı film senaryolarından değil de, hikâyelerinden dinleyenler için ‘Dünyanın En Güzel Gemisi’ hatıralarda kalmaya devam edecek.

Bu hafta hayat masasından kalkan isimler arasında, Nail Yurdakul da vardı. Kendisi, farklı alanlarda imzasını attığı yaratıcı projeleriyle ülkemizin nevi şahsına münhasır kimselerindendi. Türkiye'nin ilk mankenlik ajansını da kurmuştu, ilk kadın futbol takımını da. Boğaziçi Köprüsü inşaatı tamamlandığında, köprüde yaptığı defile ise, ismini Türkiye’ye tanıtan performansı olmuştu.

‘Moda Kralı’ Yurdakul, terzilik yaptığı dönemde İsmet İnönü ve ailesini giydirdi, Turgut Özal'a kurşun geçirmez yelek dikti, Zeki Müren'e ve Ajda Pekkan’a sahne kostümleri hazırladı, Gönül Yazar'a pazar filesinden mayo yaptı. 1965 tarihindeki resminin bulunduğu 65 kuruşluk pul basılmıştı.

Hollywood’da devam eden grev, 18 Eylül’de gerçekleşmesi planlanan ‘75. Primetime Emmy Ödülleri’ törenini ileri bir tarihe ötelettirdi. Bu yıl en çok adaylık alan yapımlar arasında ‘Succession’, ‘The Last of Us’ ve ‘The White Lotus’ yer alıyor.

‘2023’ün en çok dinlenenleri’ listelerinde ilk sıraları sene başından bu yana kadınlar tutuyor. Miley Cyrus, yılın en çok dinlenen şarkısı ‘Flowers’ ile bayrağı elinde taşımaya devam ediyor. İlk 5’te ise ilk defa, beş kadın sanatçıyı görüyoruz. Official Charts Company, ‘Flowers’ın son 10 yılın en uzun soluklu 1 numarası hâline geldiğini ve Whitney Houston'ın ‘I Will Always Love You’ şarkısının 10 haftalık destansı liste zirvelerine eşit olduğunu belirtti. RAYE ve 070 Shake'in 'Escapism'i 2023'ün en çok satanlardan ikinci, SZA'nın 'Kill Bill'i ise üçüncü sırada.

‘Mercury Prize’ın kısa aday listesi paylaşıldı. 1992 yılından bu yana Birleşik Krallık ve İrlanda'da yılın en iyi albümüne verilen prestijli ödül, 7 Eylül’de Londra’daki Hammersmith Apollo’da düzenlenen bir törenle sahibini bulacak. Bu sene finale kalan 12 albümden şarkıların olduğu seçki burada, daha önce ödülü kucaklayan albümlerin en iyilerinden oluşan başka bir seçki de burada. 

18-24 Eylül tarihlerinde düzenlenecek ‘Altın Koza’ film festivalinde ‘Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması’ jüri başkanlığını yönetmen Ömer Faruk Sorak üstlenecek. Festivalde, ‘Ulusal Uzun Metraj’ yarışmasında 17 kategoride ödüller verilecek.

nerede ne var?

Fotoğraf: Milliyet

40 seneyi aşan bir gönüldaşlık ve Akropolis’in etekleri. Maria Farantouri, Zülfü Livaneli ile Atina, Iridon'da 7 Eylül 2023'te Zülfü Livaneli ve Mikis Theodorakis eserlerinden oluşan senfonik bir dostluk konseri verecek. Konser, Yunanistan'dan ERT Ulusal Senfoni Orkestrası eşliğinde gerçekleşecek.

20. Akbank Kısa Film Festivali başvuruları başladı. Genç sinemacılar için bir platform oluşturan festivale başvurular 22 Aralık’a kadar devam edecek.

4-20 Ağustos tarihleri arasında Beykoz Kundura’da yedincisi gerçekleşecek Bir Yaz Gecesi Festivali, klasiklerden belgesellere, ödüllü yapımlardan canlı müzik eşliğinde sessiz filme uzanan zengin bir seçkiyi sinema tutkunlarıyla buluşturuyor. 

İstanbul Cocktail Festival, 5 ve 6 Ağustos’ta KüçükÇiftlik Park’ta.

Britanyalı sanatçı kolektifi United Visual Artists (UVA)’in Julia Kaganskiy küratörlüğünde hazırlanan ‘UVA: Kaosun Eşiği’ ve Necmi Sönmez’in küratörlüğünü üstlendiği Borusan Çağdaş Sanat Koleksiyonu seçkisi ‘Hibrit Mekanlar’ı Perili Köşk’te görmek için artık son günler!

6. Uluslararası 212 Fotoğraf Yarışması başvuruları açıldı. Başvurular 10 Eylül’e kadar devam edecek. Yarışmaya fotoğraf sanatıyla ilgilenen her yaştan amatör ve profesyonel fotoğrafçı başvuru yapabiliyor.

Pera Müzesi’nin, İstanbul’un güncel görsel anlatılarını bir araya getiren ‘Zamane İstanbulları’ sergisi 17 Eylül tarihine kadar ziyaret edilebilir.

Güllü'nün yeri

“Öyle büyük bir komedya ki bu İlyada, yüzyıllardan beri krallar, devletler, imparatorlar sanki ondan aldıkları rolleri oynuyorlar; bütün dünya bu komedyanın sahnesi oluyor.”   Montaigne

İnsan olma deneyiminin amacı kazanmak ya da kaybetmek değildir, kim olduğumuzu öğrenmektir. Kendimizi bilmektir. Bunu, yatkınlıklarımızla, alışkanlıklarımızla, anlam dünyamızla, hayat arkadaşlarımızla, eşimizle, dostumuzla, ahbaplarımızla, boş zamanımızda nasıl vakit geçirdiğimizle, yalnız kalabilme kapasitemizle, rutinlerimizle ve etrafımıza ördüğümüz kültür dünyamızla gerçekleştirmeye çalışırız. 

Tüm bunların harcı ise aralara döktüğümüz aidiyet harcında gizlidir. İnsanın mayası öyledir ki, hemen hemen her şey ile bir aidiyet duygusu kurabilir. Fakat, insanları dışarıdan aidiyet bahçenize sokamazsınız. Siz sadece içeriden kendinizin aidiyetler kapınızı açabilir ve onları davet edebilirsiniz. Yani esasen, önce sizin oraya gitmeniz lazımdır. Eğer birey kendine bir aidiyet alemi kurarsa ve bunu kurmaya en evvel kendinden başlarsa, özgürleşmesi ile ilgili hesaplaşmasını da bitirir. Sonra da aklına bir yerlere bir şeyler fırlatmak gelmez, çünkü artık gösteri toplumunun bir parçası değildir.

Hümeyra’nın dediği gibi “Bir köşede durup, acelesiz ve rahat sevmeyi” anlayamayan ve durmadan aidiyetler peşinde koşan, o alanı kuramayınca hırçınlaşan insanların yakalama ihtimali en zor olan şey ise kendi hâlinde olabilmek, kendi kalabilmektir. 

Kendi hâlinde olabilmenin sihri, aidiyet ilişkini en önce kendinle kurmanda, yani kendini kendine emanet etmendedir. Sevgiyle kalın.

kapsül kültür öneriyor

Mevsiminde işleyeceksin sebzeyi: Edirne Ciğerci Biberi, nam-ı diğer Karaağaç Biberi’nin hasadı başladı. Yağmurlardan dolayı bu sene çoğu tohum toprağa geç girmişti. Karaağaç Biberi verimiyle çiftçiyi bu yaz mutlu edecek gibi görünüyor 1.5 su bardağı süt, 300 gr çökelek, peynir veya lor, 300 gr Karaağaç Biberi ve 1 tatlı kaşığı tuz ile Sütlü Biber Turşusu (Trakya Hatça Katığı) mucizesini sofralarınızda yaratabilirsiniz.

350'yi aşkın müze ve ören yerine sınırsız ziyaret olanağı sağlayan Müzekart fiyatı, bu yıl da 60 lira olarak sabit bırakıldı. 18-25 yaş arasındaki tüm gençlere ise ‘Müzekart GNS Projesi’ kapsamında giriş ücretsiz olacak. Müze ve ören yerlerine ziyaretler sadece Müzekart ile yapılabiliyor. 

Mitolojik hikâyelerle geçmişin ışığını geleceğe taşımaya bir davet: ‘Mitolojik İnciler’

Bu maçın sonucu yok, herkes doğaya kendimizden daha çok güvenmemiz hakkında hemfikir. Slavoj Žižek & Yuval Noah Harari ile damak çatlatan bir karşılaşma.

Paniğe mahal vermeden, Kalan Müzik derlemesi ‘Ege’ye Kalan’ı dinleyin. Sarın şefkatli kollarınızı Ege’ye.

Mirgün Cabas ve Can Kozanoğlu’nun podcasti ‘Nereden Başlasam?’ın konuğu Mustafa Avcı: ‘Etnomüzikoloji’ 

2023 yılı ‘Âşık Veysel Yılı’ olarak ilan edilmişti. Hatırlayalım sadık yârimizi, Âşık Veyseli, Anadolu’yu ve Kara Toprak’ı.