Sayı: 55 - Ortalama okuma süresi: 6 dakika (1.494 kelime)

Cumhuriyet'in hafızası İzmir Enternasyonal Fuarı 92 yaşında 

Hazırlayan: Gülşah Görücü

‘Sanat Güneşi’miz Zeki Müren’in, ilk sahne aldığı yerdir, sayısız Yeşilçam filminin setidir, hikâyelerin, şiirlerin ve romanların ilhamıdır, Cumhuriyet tarihinin modern heykeltıraşlarının evidir, Ferdi Özbeğen’in ‘Unutturmaz Seni Hiçbir Şey’ini çaldığı, Kemal Sunal’ın Şabaniye’sinin sokaklarında gezdiği, Türkiye’de zamanla yitip gitmiş gazino kültürünün yuvasıdır, Barış Manço’nun ‘Baba Bizi Eversene’sini çektiği yerdir.

1975 tarihli Ateş Böceği filminde baş kahraman Tarık ve Necla öyle mutludur ki fuarda mesela… Fuar içinde dolaşırken ‘Kaskatlı Havuz’ başındaki ‘Kadın Heykelleri’nin yanına gelir Tarık ve Necla. Tarık, heykellere bir şekilde yükselir ama Necla, heykelden bile kıskanır onu. İşte böyledir… 

Gökyüzünden Alsancak ve İzmir Fuarı (1998/Depo Photos)

İzmir Enternasyonal Fuarı kendisiyle, ağacıyla, hayvanlarıyla ve heykelleriyle yaşayan, yaşatan, insanın üretimine teşvik eden bir alandır, belki pek çok dahasıdır. Günümüzde bilinen ismiyle Kültürpark, İzmir Sanat, İsmet İnönü Sanat Merkezi, Fuar Açık Hava Tiyatrosu, Fuar Gençlik Tiyatrosu, Devlet Resim Heykel Müzesi Sanat Galerisi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne ait birim binaları, Fuar Evlendirme Dairesi, özel işletmelere ait lunapark ve kafeterya, Kültürpark Tenis Kulübü binası ve tenis kortlarıyla bir Cumhuriyet idealidir. “İdealler yıldızlar gibidir” demiştir, Cumhuriyet ideallerimizin hırpalandığı bugünlerde, biz Kültürpark ile yıldızlara bile dokunabiliriz oysa ki.

Kültür eliyle dikilen kilometre taşları 

Tüccarların yerel üreticilerle ticaret yapmaları için oluşturulan pazar alanları eski Mısır ve Roma İmparatorluğu dönemlerinden bu yana vardır. Öyle ki, ‘Fuar’ sözcüğü ilk kez Ortaçağ döneminde kullanılmıştır, esasen Latince’den, ‘Feria’ kelimesinden gelir. Latince’nin Feria’sı, Fuar olmuştur Türkçeye gelince.

Fotoğraf: Yeni Asır

Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ilk uluslararası fuarının doğuşu ise 17 Şubat 1923’de Mustafa Kemal Atatürk’ün emriyle İzmir’de toplanan İzmir İktisat Kongresi’ne rastlar. İzmir Enternasyonal Fuarı’nın tohumları, ilk defa bu kongrede ‘9 Eylül Yerli Mallar Sergisi’ olarak atılır. Fuar, zaman içerisinde 2. Kordon’dan, 1933’de ‘9 Eylül Panayırı’ adıyla bugünkü Cumhuriyet Meydanı’ndaki alana taşınır. 1936’da ise Kültürpark’ın yapımıyla 1 Eylül’de görkemli bir törenle ebedi yerine kavuşur. Behçet Uz, 1935’de gazetecilerle yaptığı konuşmada; “Kültürpark gündelik işlerden boğulan, yorulan halk için bol hava, güneş, serinlik alacakları tam bir sağlık kaynağı olacak, 360 bin metrekare ormanlık alanın içinde devrimin bütün özelliklerini yaşatacak kültür kurumları bulunacak, özellikle bir çok müze kurulmasını planlıyoruz” diyerek aslında eşsiz bir vizyonun anlatımını yapmıştır. 

İşte bu sene, Uz’un yaptığı konuşmanın ardından geçen 92 yılda her şey değişse de, İzmir Enternasyonel Fuarı 1 Eylül 2023’te yine kapılarını kültür, sanat ve eğlenceye açıyor. Damdaki Kemancı’da Tevye’nin söylediği gibi, “Geleneklerdir bizi yaşatan”. Geleneklerimiz bizi İzmir’de işte böyle güzel nefes aldırıyor, güldürüyor, müzik dinlemeye ve dans etmeye çağırıyor. 

Bir gençlik kutlaması, bir şehir karnavalı

Hikâyesi, işte ta İzmir İktisat Kongresi’nde düzenlenen bir sergi ile başlayan İzmir Enternasyonal Fuarı, 92 yıldır nefes almaya devam ediyor. Türkiye Cumhuriyeti’nin fuarcılık serüvenini başlatan, imza attığı ilkler ve yeniliklerle ülkemizin ticari ve kültürel hafızasını içinde barındıran İzmir Enternasyonal Fuarı, 92. yılında da Kültürpark’ta yüzbinleri ağırlayacak. 

Kültürpark (Fotoğraf: Arkitera)

1-10 Eylül 2023 tarihleri arasında 10 gün sürecek etkinliklerle her yıl olduğu gibi ticaret, kültür, sanat ve eğlencenin merkezi olacak İzmir Enternasyonal Fuarı, İzmir’in ‘2026 yılı Avrupa Gençlik Başkenti Finalisti’ olmasına özel ‘Gençlik: Bugünün Öncüsü’ temasıyla düzenleniyor. Etkinlik programında konserden sinema gösterimlerine, sergilerden çocuk etkinliklerine yok yok! Fuar kapsamında, Türkiye’de ilk kez düzenlenecek Uluslararası Tekstil Bienali bu senenin en çok merak edilen etkinliklerinden biri. 

Cumhuriyetin 100. yıldönümünde, dönemin en büyük kamu hizmeti eserlerinden biri olan İzmir Enternasyonal Fuarı, kamusal alanın kültür-sanat ve ticaret etkinlikleriyle kamu yararına dönüştürülen ilk örneklerinden biridir. Sadece Türkiye için değil, dünya için de böyledir. 92. İzmir Enternasyonal Fuarı’nın resmî açılış töreni bugün yapılıyor. Cumhuriyet Meydanı’nda binlerin toplanacağı kortejin ardından ve 10 günlük kültür sanat ve eğlence serüveni bir kez daha başlayacak.

haber turu

Fotoğraf: The Guardian

British Museum çalınan 2000 tarihî eserin peşinde. Müze Başkanı George Obsorne, hafta içi yaptığı basın açıklamasında, müzeden çalınan tarihî eserleri bulmak için çalışmalara başlandığını ve kimi eserlerin bulunduğunu söylemiş ve müze yönetimi adına özür dilemişti. Müze koleksiyonunun dört başı mamur şekilde kataloglamamasından mütevellit çalınan ve nerede olduğu bilinmeyen eserlerin hangi eserler olduğu ise cevap bulamayan sorulardan biri. Tüm bu olup bitenin ardından, küresel çapta ilgi gören, dünyanın hafızasını tutan bu prestijli kurumun sarsılan itibarı eleştirmenlerin gündeminde.

Her yıl ağustos ayında Birleşik Krallık'ın başkenti Londra'ya 60 kilometre mesafedeki Reading kasabasında düzenlenen Reading Festivali geçen hafta sonu gerçekleşti. 100 binden fazla müzikseveri ağırlayan festivalin ardından, gündem sahne performanslarından daha çok müzikseverlerin ardında bıraktığı çadır ve kişisel eşyalar oldu. 

İthaki Yayınları, basına yansıyan ve ‘tazminat hakkı olmayan çalışanlarını işten çıkardığı, eski çalışanlarını da istifaya zorladığı’ haberleriyle ilgili yazılı bir açıklama yaptı. İthaki Yayınevi’nden işten çıkarılan bir çalışanın anlattıklarıyla konu su yüzüne çıkmıştı. Eski çalışanın ifadelerine göre; yayınevi çalışanları, asgari ücret düzeyinde düşük ücretlerle çalışıyor, ikinci altı ayda yapılacak zam ile ilgili yayın yönetmeni ve yayınevi sahibi Ünal Koçak arasında yapılan görüşmeden sonuca ulaşamıyorlardı. Yayınevinin açıklamasında, sektörün kriz içinde olduğu, kitap yayınlamanın her geçen gün daha da zorlaştığı bir ülke ortamında, yayın faaliyetlerini kitabevleriyle destekleyerek sürdürecekleri ve bu yaratılan bu spekülatif ortamın sorumlusu kişi ve kurumlar hakkında hukuk yoluna gidecekleri yer alıyor.

Fotoğraf: DW

Harry Potter serisinin 1.758 hayranı, ‘aynı kostümle, tek yerde, en fazla Harry Potter’ dünya rekorunu kırmak için Almanya'nın Hamburg kentindeki belediye binasının önünde toplandı. Önceki rekor 997 idi. Etkinliğe katılanlar, aynı zamanda serinin ilk kitabı ‘Harry Potter ve Felsefe Taşı’nın Almanya'da basımının 25. yaşını da kutladı. 

Kültür ve edebiyat üzerine kaleme aldığı deneme ve eleştiri yazılarıyla Türkçe edebiyatın en iyi isimlerinden Nurdan Gürbilek'in yeni kitabı ‘Örme Biçimleri: Bir Ters Bir Düz Fragmanlar’ Metis Yayınları’ndan raflara çıkıyor. Kitabın ismi bize Walter Benjamin’i ya da John Berger’i hatırlatıyor olabilir evet, zira Gürbilek bu iki ismi de memlekette en iyi okuyan ve anlatan şahsiyetlerdendir. Gürbilek, Metis Seçkileri dizisi için Walter Benjamin'in yazılarından ‘Son Bakışta Aşk’ derlemesini de yapmıştı. 

Suudi Espor Federasyonu'nun ev sahipliği yaptığı Next World Forum Riyad’da gerçekleşti. Gelişen espor ekonomisi ve dünya çapında en hızlı büyüyen medya alt sektörü olan oyun etrafındaki yeni ufuklara ve fırsatlara odaklanmak için tasarlanmış etkinlik, dünyanın dört bir tarafından katılımcısıyla ve etkinlik programıyla oyun ve espor ekosistemine yeni bir soluk getiriyor.

nerede ne var?

Fotoğraf: bantmag.

8-10 Eylül tarihlerinde 7. kez gerçekleşecek olan Bozcaada Caz Festivali sahnesi hem memleketten hem dünyanın farklı köşelerinden usta caz isimlerini ağırlıyor. Ferit Odman Quintet, Nubya Garcia; Kazy Lambist, Komfortrauschen ve Volkan Öktem, Avishai Cohen Big Vicious, Bozcaada Ensemble sahne alacak isimlerden bazıları. 

İngiliz rock grubu FOALS, uzun süredir beklenen performansı ile 4 Eylül akşamı Zorlu PSM’de.

Parkorman’da Bonobo, Chaos In The CBD, Islandman, Kaan Düzarat  ve DJ Garan Garan voltranı oluşturuyor, 3 Eylül Pazar akşamı Pozitif Vibrations’a dansa davet ediyor. 

Bir gelenek bozulmuyor, Soul müziğin Fransız divası Imany 7 Eylül akşamı tekrar İstanbul’da sahne alıyor. 

Unutulmaz performansları ile hafızalarda yer edinen virtüöz Bijan Mortazavi, senfoni orkestrasıyla birlikte hazırladığı dinletisiyle  müzikal yolculuğa davet ediyor.

“Bunu fısıldamakta Akdenizin suları:

Renk, neşe, hayat, arzu, kırmızı, beyaz, sarı…

Güz ortasında bile yaratıyor baharı,

Güzel İzmir Fuarı, Güzel İzmir Fuarı…”

Behçet Kemal Çağlar - Fuar Şarkısı

İzmir Enternasyonel Fuarı, Cumhuriyet tarihinin hafızasıdır. Cumhuriyet’in fotoğraf albümüdür ve sayfalarında tüm anlar hâlâ iç içe yaşar, ayıramazsın birini ötekinden. 1936 da içindedir, 1961 de, 1971 de... 1983 de içindedir, 2001 de. Zamanlar birbirinin içerisine geçmiştir, birbirinin içinde erimiştir adeta Kültürpark’ta. Cumhuriyet’in 100. yaşını kutlayacağımız bu versiyonu Türkiye’de yıkar ve yenisini yaparız biliyorsunuz. Ancak bu kangren olmuş versiyona rağmen fuar hep aynı kalmıştır. 

O yüzden nadirdir, alanında ilk, belki de tek ve kimi alanları harabeye dönse de yıkılamaz olandır. Fizik biliminin dediğine göre yaşlanmak, zamanın bizi dağıtmasıdır. Zaman fuarda dağılmaz, zaman fuarda asılı kalır amma velakin. İzmir Enternasyonal Fuarı’nın yarattığı kültür hafızasını hiçbir zaman, hiçbir yönetim, hiçbir halk dağıtamamıştır. Göğe uzanan palmiye ağaçları, Halikarnas Balıkçısı’nın yerleri itinayla belirleyip diktiği Okaliptüs ağaçları ve o Bella Sombra ağacı ve Gül Bahçesi’yle bin cennet bir arada ve mutlu yaşar İzmir Fuar alanında, hem de neredeyse 1 asırdır! 

Dediğim ve bu haftaki Kapsül Kültür bültenimde iki kez tekrarladığım gibi -çünkü Namık Kemal der ki, “Bir şey ikilerse, muhakkak üçler de.” İzmir Fuarı Cumhuriyet’in hafızasıdır. O nedenle Kültürpark’ta yapılan ve yapılacak her yıkım, her değişiklik ve her dönüşüm kültür tarihimize karşı sorumluluğumuzdur. Bu tür hafıza taşıyan mekânlar, kamusal alanı paylaşan, mekânın paydaşı olan halkın, yani bizatihi bizim sorumluluğumuzdur. 

Önümüzdeki sene gerçekleşecek yerel seçimlerin ardından, İzmir’in başına ne geleceği ya da ne gelmeyeceği, Kültürpark’ın neye evrileceği veya neye evrilmeyeceği yine bizim sorumluluğumuzdadır. Sorumluluk bilinci iyidir, kişiyi dinç tutar sevgili okurlar. Yaşadığımız şehirlerin sorumluluğunu almak daha iyidir, memleketi dinç tutar. Sevgiyle kalın.

kapsül kültür öneriyor

Fotoğraf: Addie Juell

Mevsiminde yiyeceksin sebzeyi: Grup Gündoğarken Bir Yaz Daha Bitiyor der ya, işte eylüle geldik bile. Asma yaprakları şekil değiştirdi, üzümler dallarda olgunlaştı. Kimisi sofralara renk verecek, kimisi bağ bozumunun ardından katı halden sıvı hâle geçecek; üzerine afiyet bir güzel de alkollenecek. O zaman gelinceye kadar, sarı yazın son günlerinde bu 18 üzümlü tarif sofralarınızı şenlendirsin.

Terapi almak, hem de bunu bir rockstardan almak isteyenlere: ‘Grizzly Bear’ yaratıcısı Ed Droste randevularını açtı.

Filozoflar ve etkileşim ağları hiç bu kadar anlaşılabilir olmamıştı. Tek bulutta düşünce tarihi ‘The Graph of Ideas’ta bir arada.

İBB, İstanbul tarihi hakkında çok geniş çalışma olan 10 ciltlik Antikçağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi kitabını, dijital ortama aktardı.

Müzisyen X kuşağı bir baba ve onun Z kuşağı oğlunun sohbetiyle, İstanbul Radyosu yapımı ‘Jenerasyon X+Z’ her Salı saat 21.00'de TRT Radyo 3’te.

Vedasının ikinci yılında, Ferhan Şensoy’u sevgiyle, saygıyla ve büyük bir özlemle anıyoruz. Ortaoyuncular’ın Soru Cevap podcastinde biz soruyoruz, Ferhan Şensoy cevaplıyor.