Sayı: 63 - Ortalama okuma süresi: 5.5 dakika (1.505 kelime)

Asırlık miras, şimdinin ruhu ve ötesi: Cumhuriyet 100 yaşında!

Hazırlayan: Gülşah Görücü

Cumhuriyetimizin 100. yaşını kutlamaya hazırlanırken, çağdaş Türkiye kimliğini şekillendiren, bir ulus yaratma idealinde en büyük rollerden birini oynayan kültür ve sanat devrimini hatırlamak, ülke tarihimizin zamandizinsel akışına bir ayna tutmak demek oluyor. Böylesine özel bir döngüye tanıklık ettiğimiz için göğsümüz ne kadar kabarsa ve kendimizi ne kadar şanslı hissetsek az.

100 yıl çünkü bu! Doğu ile Batı'nın kavşağında farklı kültürlerin bir arada doğup büyüdüğü, iki kıta arasında bir köprü ve yüzyıllar boyunca tarihin geliştiği topraklarda 100 yıl! 20. yüzyılın yıkıcı gerçekliğinde tüm insanlığa umut veren, karanlık imkânsızlıkların aydınlık imkânlara dönüştüğü Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde bir modern Türkiye idealinin 100. yılı! 

Çağdaşlaşma yolunda çizdiğimiz rotamızın ilk durağı olan özgürlük idealimizin ilk fırça darbesi, ilk kâğıdı ve kalemi, ilk sol anahtarı, ilk kazı seti, ilk sinema perdesi, ilk tiyatro sahnesi, ilk sanat müsabakaları, ilk yurt sergileri, ilk müze duvarları, ilk sanat birlikleri ve daha birçok ilk! Hepsi biz, hepsi bizim, hepsi bizden bahsediyor. 

Yüzyılları birleştirmek mümkündür

Cumhuriyetin ilanı sonrası temel ilkeler hâline gelen halkçılık ve ulusal egemenlik, ülkemizin kültür ve sanat politikasının yönünü de belirlemişti. Kültür ve sanat devrimi, Cumhuriyetin şiarı olan modern ve ilerici bir Türkiye vizyonunun ayrılmaz bir parçasıydı. Cumhuriyet döneminin belki de yalnızca ilk 15 yılı olarak bahsedebileceğimiz bu evre içerisinde kültür, sanat ve eğlence alanında da devrim niteliğinde yenilikler gerçekleştirilmişti. 

Ulusal egemenlik fikriyle yoğrulan devrimlerimizin ışığıyla oluşmaya başlayan ve Cumhuriyetimizin ilk döneminde çağdaş bir kaliteye çıkması hedeflenen kültür ve sanat programının ülküsünün ilk adımı kültür ve sanat faaliyetlerinin ülkenin her yerine ulaşmasıydı; ikinci adımı ise bu yaygın eğilimi eğitim ile geleceğe taşımak. Öyle de oldu. 

Cumhuriyet, her yeni düzen gibi, yeni toplumu kurgularken geçmişin mirasını aldı ve onu kendi devrimleriyle mayaladığı çağdaş sosyal ve kültürel gerçeklikle birleştirdi. O dönemde devlet eliyle güdülen kültür ve sanat politikaları aslında ulusal bir sanat yaratma, ülke sanatının çağdaş olması ve güzel sanatlar eğitiminin çağdaş devlet seviyesine çıkarılması arzusundan besleniyordu.

Kültür, o zamanın ruhunda, bir topluluğun ulus olarak kabul edilebilmesinin en önemli unsurlarından biriydi. Çünkü kültür ve sanatın varlığı “Bir ulusun dünyada benzersiz bir kimlik oluşturma konusundaki dayanıklılığının, yaratıcılığının ve kararlılığının bir kanıtıydı”. 

Kültürel kalkınma, sanatsal ifade ve ulusal mirasın korunmasına olan bağlılığını güçlendiriyordu. “Bir millet sanattan ve sanatkârdan mahrumsa tam bir hayata malik olamazdı. Böyle bir millet bir ayağı topal, bir kolu çolak, sakat ve alil bir kimse gibiydi. Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş olurdu”. 

Çağdaş bir ulus yaratma ideolojisi doğrultusunda tüm kültür ve sanat öğe ve kurumlarının yeniden yapılandırılması hedefleyen bu Cumhuriyet vizyonu işte bizi iyisiyle kötüsüyle 100. yaşımıza kadar getirdi. 

Kökü ta o zamanlara giden ve günümüzde içinde yaşadığımız ulus-devlet düzenin üzerine kurulduğu bu gerçeklik aslında şimdinin eriyen ülke sınırları, başlayan büyük göç ve yanıbaşımızdaki savaş hakkında da bir şeyler söylüyor. İşte tam da bu yüzden, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuyla sıkı sıkıya ilişkilendirilen Cumhuriyetin kültür-sanat devrimi, Türkiye'nin 100. yılını kutlamak açısından büyük önem taşıyor.

Türkiye'deki kültür-sanat devrimini kutlamak sadece geçmişin bir anısına bağlılık olarak görülmemelidir. Bir ulusun karakterini ve geleceğini şekillendirmede kültür ve sanatın dönüştürücü gücünün 100. yaşını kutlamak, memleketimizin kültürel kimlik mirasının, ilerleme ve moderniteye olan bağlılığının da bir tür teyididir.

100 yıllık bir kültürel rezonans 2023 adet drone’a mı eşittir?

Cumhuriyetimizin 100. yılına yaklaştığımız bu günlerde, sanatçılar, yazarlar, müzisyenler ve kültür meraklıları, kültür ve sanat tarihlerinin zengin mirasını kutlamak için bir araya geldi diyebilmek ve üretimlerinden bahsetmek çok isterdim, isterdik diye düşünüyorum. Ancak elimizde sene başında açılan ve sene ortasında kapanan 'Türkiye Yüzyılı' temalı, konferans, sergi ve etkinlikleri haricinde pek de bir şey yok.

O kadar çok şey yapılabilirdi ki! Sergiler, halka açık konferanslar ve çalıştaylar, gösterimler, edebiyat ve sanat yarışmaları, eğitim programları belki 100. yıla özel baskıların yayınlanması ve belki de kültürel değişim programları. O kadar çok şey üretilebilirdi ki! Ancak o da olmadı. Tarkan’ın ‘Sen Rahat Uyu’su ve işte belki birkaç şey daha. 75. yıl coşkumuzu hatırlayın, o yok mesela. 

Onun yerine, 29 Ekim'e özel İstanbul Boğazı'nda 2023 dron ve havai fişek gösterisi ile gerçekleştirilecek ‘görsel şov’ var. İstanbul Üsküdar Meydanı’nda hazırlanan ‘Erdoğan Özel Sergisi’ var. Sanki Türkiye üç büyük şehirden ibaret gibi, İstanbul Bakırköy Özgürlük Meydanı’na, Ankara’da Kızılay Meydanı’na ve İzmir’de Konak Meydanı’na yerleştirilen anıtsal görünümlü monolitler var. Bir de değişiklik yapıp tarihi alanlara ‘ışık vurdurmak’ temalı demode ‘ışık şov’ları var.

Galata Kulesi, Haydarpaşa Tren Garı, Etnografya Müzesi, Dolmabahçe Sarayı gibi tarihi mekânlar ile Efes Antik şehri, Kapadokya gibi turistik yerler özel ışık gösterileriyle renklenecek. 

Darbeler tarihimizle ağır yaralanmış, devletin elini çekmesiyle oksijen makinasına bağlanmış ve özel sermayenin nöbetçi hastabakıcı kılığında yoğun bakım odasına hapsettiği Türkiye kültür, sanat ve eğlence endüstrisinin hatırlaması, elini taşın altına koyması ve kutlaması gereken bir geçmişi var ama vizyonlaması gereken bir geleceği de olmalı. 

Türkiye'nin kültür ve sanat devriminin 100. yıl kutlaması sadece geçmişin bir yansıması ve devrimlerin kutlaması değildir. Her alanda gerçekleştirilen devrimlerden sadece biri olan kültür-sanat devrimi, Türkiye’nin geleceğine de canlı bir bakıştır. 

Bugünümüzü şekillendiren kültür-sanat devrimi aslında 100 yıllık bir madalyon. Bir yüzünde modernliği kucaklarken zengin geleneksel mirasımızı koruma kararlılığımız var, diğer yüzü ise bize her zaman ve yaratıcılığın kalıcı gücünden bahsediyor.

Mirasımıza sahip çıktığımız, kültür, sanat ve eğlence geçmişimize hürmet duyduğumuz, köklerimizi onurlandırdığımız, geleceğe ilham vermenin yaratıcılıkla daha mümkün olduğu, kültür-sanatın yaratıcı ruhuyla beslenen Cumhuriyetimizin temel ilke ve değerlerinin bu topraklarda rezone ettiği nice asırlara! 

Cumhuriyetimizin 100. yılında Türkiye'nin sanat ve kültür devrimi tüm dünyaya umut ve ilham ışığı olarak parlasın! Çok yaşa Cumhuriyet!

teşekkürler

Marvel Studios’un imza yapımlarından olan Loki 2. sezonuyla geri döndü!

Uzay ve zaman arası çıktığı yolculukta kendini büyük tehlikelerle karşı karşıya bulan Loki, 2. sezonuyla Disney+’taki yerini aldı. Avengers: Endgame’de yaşananların sonrasını anlatan dizi, 2. sezonunun ilk iki bölümüyle Disney+’ta izlenebiliyor. 

Michael Waldron’un yaratıcısı olduğu ve Marvel Studios’un imza yapımlarından olan ‘Loki’, her cuma yeni bölümleriyle seyircilerle buluşmaya devam edecek. 

Şok edici sezon finalinin ardından dizi, Loki’nin kendisini Zaman Değişim Otoritesi’nin ruhu için verilen bir savaşta bulmasıyla kaldığı yerden devam ediyor. Loki, Mobius, Hunter B-15’le birlikte yeni ve geri dönen karakterlerden oluşan bir ekiple beraber birlikte yola çıkıyor. Loki, Sylvie’yi, Yargıç Renslayer’ı, Bayan Minutes’i ve özgür irade ile görkemli bir amaca sahip olmanın ne anlama geldiğine dair gerçeği bulmak için sürekli genişleyen ve giderek tehlikeli hale gelen çoklu evrende yol alıyor. 

Tom Hiddleston’ın yeniden Loki olarak karşımıza çıktığı dizide oyuncuya Sophia Di Martino, Gugu Mbatha-Raw, Wunmi Mosaku, Eugene Cordero, Rafael Casal, Tara Strong, Kate Dickie, Liz Carr, Neil Ellice, Jonathan Majors, Ke Huy Quan ve Owen Wilson eşlik ediyor. 6 bölümden oluşan dizinin 2. sezonunun yönetmenliğini Justin Benson ile Aaron Moorhead, Dan DeLeeuw ve Kasra Farahani üstleniyor. 

‘Loki’, çoklu evrende hız treni deneyimi yaşatacak soluksuz maceralarıyla sadece Disney+’ta…

haber turu

Fotoğraf: Arkeofili

Irak’ta arkeologlar Lamassu kabartmasının tamamını gün yüzüne çıkardı. Kabartma ilk kez 1992 yılında Iraklı bir kazı ekibi tarafından keşfedilmişti. Daha sonra tabiri caizse başına gelmeyen kalmamış; baş kısmı çalınmış ve IŞİD’in 2015 yılında Horsabad Antik Kenti’nin çoğunu yerle bir ettiği savaştan kurtulmuştu. Irak hükümeti, son yıllarda ülkenin arkeolojik mirasını korumak, özellikle de IŞİD’in yaşattığı felaketin ardından eserleri kurtarmak için çalışıyor. Irak Ulusal Müzesi, Irak’tan kaçırılan binlerce eserin başarılı bir şekilde ülkelerine geri getirilmesinin ardından geçen yıl yeniden ziyarete açılmıştı. 

27. İstanbul Tiyatro Festivali, 25 Ekim-25 Kasım tarihleri arasında yerli ve yabancı 19 tiyatro, performans ve dans gösterisine ev sahipliği yapacak. Geçen yıl küratörlü bir yapıya geçen İstanbul Tiyatro Festivali küratörlüğünü, bu sene de yazıp yönettiği 100’den fazla oyunla ve kurduğu topluluklarla Türkiye tiyatrosunun son 40 yılındaki en önemli isimlerinden Işıl Kasapoğlu üstleniyor. 

Piyanist Fazıl Say’ın İsviçre’de vereceği dört konser iptal edildi. “Sebep olarak, İsrail-Filistin gerilimi konusunda sosyal medyamda yansıttığım fikirlerimi gösterdiler” diyen Say’ın konserleri, İsviçre merkezli süpermarket zinciri Migros tarafından düzenlenecekti. İsviçre’deki Migros ile Türkiye’deki Migros arasında 1975’ten beri herhangi bir bağ bulunmuyor. 

Cumhuriyetimizin 100. yılına ithafen Müzeyyen Senar, ‘EQUAL Türkiye’ listesinin kapağıyla Times Meydanı’nda.

Massive Attack gitaristi Angelo Bruschini akciğer kanseri nedeniyle hayatını kaybetti. Bruschini hastalığını duyurduğu temmuz ayı tarihli paylaşımında “Harika bir hayat yaşadım, dünyayı defalarca gördüm, birçok harika insanla tanıştım ama kapı kapanıyor, sanırım bir kitap yazacağım” demişti.

Gabriel Garcia Marquez’in kayıp romanı, ölümünden 10 sene sonra okurlarla buluşacak. 2014 yılında, 87 yaşında zatürreden hayatını kaybeden Marquez, ‘En agosto nos vemos’ (Until August) adlı romanının ölümünden sonra yayımlanmasını istemişti. Bir kadının, her yıl annesinin ölüm yıldönümünde bir adayı ziyaretini konu alan kitap, Mart 2024’te okurlarla buluşacak.

Dijital oyun dağıtım platformu Steam, platform üzerinden Türk Lirası desteğini kaldıracağını açıkladı. Dijital oyun dağıtım platformu 20 Kasım'dan itibaren uygulama üzerinde oyunları ve mevcut bakiyeleri dolara dönüştürecek.

nerede ne var?

Fotoğraf: Depo Photos

Türkiye'nin en büyük kitap etkinliklerinden biri olan TÜYAP İstanbul Uluslararası Kitap Fuarı 28 Ekim-5 Kasım 2023 tarihleri arasında düzenlenecek.

Carl Cox’un avatarıyla endam edeceği ilk metaverse performası bugün gerçekleşiyor. 'Intermundium' isimli fütüristik performans, adını dünyalar veya boyutlar arasındaki boşluktan alıyor. Cox’un performansı 30 dakika sürecek ve daha sonra dijital olarak yayınlanacak. 

Pera Film’in Cadılar Bayramı’na özel hazırladığı ‘Ritmik Kâbuslar’ mini gösterim programı 31 Ekim’e kadar devam ediyor. 

Bir İngiliz burjuva ailesinin, İngiliz koltuklarla döşenmiş oturma odası. Bir İngiliz akşamı. Yıkımın ortasında Haluk Bilginer ve Zuhal Olcay. Kel Diva, 2 Kasım’da ve sezon boyunca Maximum Uniq Hall’da.

Ozan Musluoğlu Quintet 1 Kasım'da Zorlu PSM Touché sahnesinde olacak.

“Arkadaşlar! Devrimimiz Türkiye’nin yüzyıllar için mutluluğunu üstlenmiştir. Bize düşen onu kavrayarak ve takdir ederek çalışmaktır.”

                                                                     1924 (Atatürk’ün SD. II, s. 187)

Bu hafta Güllü’nün Yeri’nde yüzyıllık bir mutluluk var sevgili okurlar. Büyük üzüntüler sessiz yaşanıyor derler, büyük mutluluklar da sessiz yaşanıyor diye ekliyorum. Herkesin, hem etrafında gerçekleşen devrimleri hem de kendi devrimlerini iyi kavramasını diliyorum. 

Hatırlayın. Yol, 99 yıl evvel tarif edildiği gibi: Kavrıyoruz, takdir ediyoruz, çalışıyoruz. Bir sonraki yüzyılda da görüşeceğiz. Sevgiyle kalın.

kapsül kültür öneriyor

Türk cazının ilk yıldızı Sevinç Tevs’i ölüm yıldönümünde büyük bir sevgi ve özlemle anıyoruz. 1950’li yıllar, seslendirdiği caz müziği parçalarıyla büyük takdir toplayan Sevinç Tevs’e uluslararası bir ün de kazandırmıştı. Sevinç Tevs’ten dinliyoruz: ‘Ve Ben Yalnız’

Jean Baudrillard ile ‘Matrix’ filmi üstüne (çev. Halit Bağmancı): ‘Matrix’in Şifresi’

Mevsiminde yiyeceksin: Pırasa. Bu sebze, kalsiyum, magnezyum, B6 vitamini ve K vitamini bakımından zengindir. Diyet lifi içeriğiyle sindirimi destekler. Ülkemizde seveni kadar sevmeyeni de çoktur. Bamya nasıl yaz mevsiminin itilmişi ise, pırasa da aynı o şekil kış mevsiminin itilmişi olabilir. Ekim ayından kışın son günlerine kadar pırasaya pazar tezgâhlarında rastlamak mümkün ve bu tariflerle ona bir şans daha verebilirsiniz. 

Kıçımıza aldığımız tekmeler üzerine James Baldwin ile bir söyleşi: ‘The Art of Fiction’

Nomance: Z kuşağı gençleri neden ekranda daha az seks istiyor? 

Soul, jazz, funk, R&B, modern jazz ve disco/electronica… Şehrin yeni Groove radyosu Literal Radio yayına girdi.