Sayı: 64 - Ortalama okuma süresi: 6 dakika (1.729 kelime)

Oasis: Başka güneşli öğleden sonraların hatrına 

Hazırlayan: Gülşah Görücü

Müzik endüstrisi pandemi sonrası iyice can çekişmeye başladı. Yeni üretim sayısı az, tekelleşen sanatçı çok, bağımsızlar için görünür olma imkânı neredeyse yok. Albüm yayınlamak, ödül almak, listelerde olmak…  

İşte tüm bunların haksızlık, adaletsizlik ve kalitesizlik etrafında örülmediği 90’lı yıllara geri dönüyoruz bu hafta birlikte. Hatırlamamız ve hikâyesini anlatmamız gereken bir albüm var bu hafta ve artık o 28 yaşında: '(What’s The Story) Morning Glory?'. 

ABD’den Avustralya’ya, Japonya’dan Latin Amerika’ya kadar uzanan bir albüm. Brit-Pop’u zaferle taçlandıran, bir jenerasyonun sesi olan ve tüm dünyada milyonlar satan albüm. Rock’n Roll’un deri pantolonunu çıkarıp üzerine daha rahat bir şeyler aldığı dönemin en önemli örneğinin hikâyesi bize sadece müzikten değil, insan ilişkilerinden, hayattan ve başımıza gelenlerden de bahsediyor. 

‘..insanlar sokakta kalbindeki ateşin söndüğünü konuşuyorlar’

90’lı yılların ilk yarısı itibarıyla ABD’de ortaya çıkan Grunge akımına İngiliz usulü bir cevap niteliğinde olan ve 60’ların pop kültüründen beslenen akımın adı Brit-Pop’tu. ‘İngiliz Gitarlı Pop’unun yani Brit-pop’un sahnedeki ilk örnekleri ise Suede ve Blur’du. Damon Albarn 1993 senesinde verdiği bir röportajda, “Bence Blur’a bir anti-Grunge grubu diyebiliriz. Çünkü nasıl ki Punk müzik hippileri başından savdı, bende Grunge’dan yakamızı kurtarıyorum” diyordu. 

The Divine Comedy, Elastica, Mercury Rev, Richard Hawley ve daha birçoğu... Döneme damgasını vuran şey Brit-Pop’un İngiliz Indie müzik sahnesini ‘Cool Britania’ adı altında âdeta kültürel bir harekete dönüştürmesi ve alternatifin bir anda ana akım hâline gelmesiydi. 

Tam bu sıralarda Londra’nın 300 kilometre ötesinde müzik yapmak isteyen Manchesterlı gençlerin fitili çoktan ateşlenmişti. 1991 kışında Paul ‘Bonehead’ Arthurs, Paul ‘Guigsky’ McGuigan, Chris Hutton ve Tony McCaroll’un ‘Bonehead’in garajında tekrar tekrar dinlediği tek şarkı vardı. The Beatles’in 1966’da kaydettikleri ‘Paperback Writer’ 45’liğinin B-Side şarkısı ‘Rain’. 

Plak o kadar çok dönmüştü ki, grubun isminin ‘The Rain’ olması işten bile değildi. ‘Bonehead’in Liam Gallagher ile karşılaşması, yıllar boyunca sürecek bu hikâyenin en güzel tesadüfüydü. 1991 baharında Liam Gallagher’ın Chris Hutton’un yerini alması ise bir devrin başlangıcı niteliğindeydi. The Boardwalk Manchester’da çaldıkları akşamın ardından eve dönen Liam, o sıralarda ‘Inspiral Carpets’in rodisi (sahne görevlisi) olan ağabeyinin odasına girdiğinde grubun duvarda asılı turne posterini gördü. Konser alanının karşısında ‘Oasis Leisure Centre’ yazıyordu. Liam posteri ilk gördüğü anda grubun ismini ne yapmak istediğine çoktan karar vermişti. Bonehead, Liam’ın ‘Oasis’ önerisini geri çevirmedi. Turneden dönen abi Noel, 1991 Ağustosu’nda bir akşam, kardeşinin Manchester’da bir pubda verdiği mini konseri izlemeye gitti. 

Konserin ardından Liam’ın yanına gelen Noel, Oasis ile çalmak istediğini söyledi. Konsere giderken sırt çantasına koyduğu onlarca besteyi de yanında getiren Noel’ı geri çevirmek o sırada ne Bonehead’in ne de Liam’ın aklına bile gelmedi. 1994 yazında yayınladıkları Definetely Maybe, az çok Oasis müziğinin nereye varacağını gösteriyordu. Oasis, bir jenerasyonun sesi oluyor ve Camden publarının camları ‘Supersonic’ ile titriyordu.

“..ve geçmemiz gereken tüm yollar rüzgârlı”

Oasis, ‘(What’s The Story) Morning Glory?’nin kayıtlarına Mayıs 1995’te Galler’deki dünyanın ilk yerleşik kayıt stüdyosu olan Rockfield Studios’ta başladı. Albümün yapımcılığını bu kez Noel Gallagher ve The View, Ash ve The Verve’ün de yapımcısı olan Owen Morris üstleniyordu. Albüm o kadar hızlı kaydedildi ki, Haziran 1995’te kayıtlar bittiğinde neredeyse her şarkıya 24 saat harcanmıştı. 

Kayıt aşamasına da Gallagher kardeşlerin kavgaları damgayı vurdu. Noel, Liam’a ‘Wonderwall’ı çaldığında Liam’ın ilk tepkisi “Bu bir reggae parçası. Oasis bunu çalamaz, biz rock yapıyoruz” oldu. Morris ve Noel’ın ısrarı sonunda Liam ‘Wonderwall’u albüme koymaya ikna oldu. Ama Noel’ın “Bu şarkıyı ben yazdım, ben söylemek istiyorum” ısrarları Liam’ı ikna etmeye yetmedi. Bu kez alttan alan Noel oldu ve kardeşinin şarkıyı söylemesine razı oldu. 

Noel her şeyi o kadar iyi planlamıştı ki, şarkı yarım günde kaydedildi. Liam’ın henüz nasıl bir şarkı yaptıklarının farkında olmadığı ve Noel’ın ‘bizi kendimizden kurtaracak hayalî bir arkadaş olarak tanımladığı’ şarkı, sayısız ödül kazanacak ve haftalarca listelerde 1 numaradan inmeyecekti.

Liam’ın ‘istediği’

Sıra albümün son şarkısı Champagne Supernova’ya geldiğinde tartışma yeniden alevlendi. Liam’ın yüksek notaları söylerken zorlanması ve Noel’ın “Bunu ben söylemeliydim” ısrarı Gallagher kardeşlerin arasını açacak kavgayı beraberinde getirdi. 

Liam stüdyonun kapısını çarpıp çıktı ve soluğu bir mahalle pubında aldı. Noel de yalnız kalmışken ‘Don’t Look Back In Anger’ı kaydetmek için kolları sıvadı. Noel tam kaydı bitiriyordu ki, Liam geldi. Yalnız da değildi. Giderken yanına pubdaki tüm insanları toplamıştı. Stüdyonun içine doluşan sarhoş kalabalık, Liam’ın istediğini Liam’a verdi. 

Noel gitarını bıraktı, mikrofonu yere fırlattı ve Liam ile dövüşmeye başladı. Fakat Noel da istediğini çoktan elde etmişti. “Cennete giriş belgem olacak” dediği ‘Don’t Look Back ın Anger’ı, Liam gelmeden önce çoktan kaydetmişti. 

Fotoğraf: Stefan De Batselier

Araya Paul Weller’ın girmesiyle üç haftalık küslük sona erdi. Noel, stüdyoya geri dönmek için atladığı ilk trende ‘Cast No Shadow’u yazdı. Birkaç saatte yazılan şarkı, yine birkaç saatte kaydedildi ve albümdeki yerini aldı. Stüdyoya tekrar giren Oasis, albümün son şarkısı ‘Champagne Supernova’yı Weller ile kaydetti ve Noel, Weller’ın hatrı için bu sefer şarkıyı Liam’ın söylemesine razı oldu. Gallagherların barışmalarının ardından iki hafta daha devam eden stüdyo çalışmaları Londra’da post-prodüksiyon çalışmaları ile sona erdi. 16 yaşından beri müzik endüstrisinde olan ses mühendisi ve albüm yapımcısı Owen Morris, o gece stüdyodan çıkarken eline albümün master tape kayıtlarını almış ve beyaz bir zarfın içine koymuştu.

Morris, ortaya nelerin çıkabileceğinin farkındaydı. Ona göre artık Brit-Pop janrında bu albümle yarışacak kimse çıkamayacaktı. Yaylı enstrümanların girmesi müziği ilahileştirecek, agresif gitarlar gençlere istediğini verecek ve Noel baladları müziği hikâyeleştirecekti. Öyle ki, bu albümden sonra İngiliz Indie sahnesine çıkanlara “Ne müzik yapıyorsun?” diye sorulduğunda cevapları “NoelRock” olacaktı. 

Gallagher kardeşler en baştan albümün kapağında nereyi görmek istediklerini biliyordu. Yer; Londralı müzikseverlerin mabedi olan, tüm bağımsız müzik marketlerin sokak boyunca yayıldığı Berwick Street’ti. Kapakta iki adam yürüyordu: Biri sanat yönetmeni Brian Cannon, diğeri de Sean Rowley. 

Albüm çıktığında kapağa dikkatli bakanlar, Berwick Street’in sol kaldırımında elinde master tape’i sallayarak poz veren Morris’i görebilirdi. Morris’in notlarından birinde şöyle yazıyordu: “Kayıt aşamasındaki bütün eksik ve kusurlarına rağmen (What’s The Story) Morning Glory? insanlara içinde taşıdığı sevgi ile geldi.” 

‘..ve tüm bunlardan sonra, sen benim dayanağımsın’

Fotoğraf: Kevin Cummins

Artık zaman, güneyin orta sınıf müziğinin karşısına kuzeyin işçi sınıfı müziğini koyma zamanıydı. (What’s The Story) Morning Glory?, Oasis’in 2 Ekim 1995’te Creation Records etiketiyle piyasaya sürdüğü ikinci albümdü. 1994’te yayınladıkları ‘Definetely Maybe’nin ardından 5. vitese takılmış gitarları, bol trompetli davulları ve köşeli Manchester vokaliyle karşımıza çıkan Oasis, marş niteliğinde hitler çıkaracak ve dünya Oasis müziğiyle sallanacaktı. 

İngiliz müzik endüstrisi ilk defa bu kadar büyük konserlere ev sahipliği yapacak, milyonlar bilet kuyruğuna girecek ve stadyumlar binlerce insanla dolup taşacaktı. O günlerde, “İşçi sınıfının kahramanları sanat okullarına örnek oluyor” başlığıyla The Guardian her şeyi özetliyor gibiydi.

Bu müzikte yeni bir çağdı, bu Brit-Pop’un kuşkusuz kilometre taşı olacaktı. Albümün çıktığı gün Londra’daki müzik marketler dakikada iki tane Oasis albümü satıyordu. Müzik tarihine geçecek rekorlardan biri kırılmıştı. Raflara çıktığı ilk hafta 347 binlik satış rakamına ulaşan ‘(What’s The Story) Morning Glory?’ tüm zamanların en hızlı satan albümü rekorunu kırdı. 

Dünya çapında 20 milyonun üzerinde bir satış rakamına ulaştı ve yedi ay boyunca dünya müzik listelerinde ilk üçten düşmedi. Bu albüm, insanlar müzikten ne bekliyorsa onu veriyordu. 1996 başlarında albüm ABD’de haftada 200 bin satıyordu. 

Fotoğraf: Liverpool FC 

Oasis şarkıları artık stadyumların da vazgeçilmeziydi. Bu şarkılar taraftarların tekrar ve tekrar söylediği tezahüratlara dönüşmüştü. 2005 yılında Atatürk Olimpiyat Stadyumu’nda Milan ile Liverpool arasında oynanan Şampiyonlar Ligi finali bunun bize en yakın olan örneğiydi.  Liverpool’un 3-0’dan skoru döndürüp penaltılarla kazandığı Milan maçının ardından stadyum, Liverpool taraftarlarının Milan taraftarlarına ithaf ederek söylediği ‘Don’t Look Back In Anger’ ile inliyordu.

Oasis, 1995 ve 1996 yılları arasında 103 konsere imza attı. Albümün çıkmasından birkaç ay önce, 22 Haziran 1995’te başlayan turne, 4 Aralık 1996’da sonlandığında Minnesotalı 12 bin Oasissever, kadehlerini Brit-Pop’a altın çağını yaşatan Oasis’e kaldırıyordu. 

Turnenin en büyük konseri, daha önce neredeyse müzik dünyasının tüm ağır toplarının sahne aldığı Knebworth’tu. İki gece üst üste çıkacak Oasis yine müzik tarihinde bir rekora imza atıyordu. 2.7 milyon insan bilet almak için sıraya girmişti. Fakat sadece 250 bin kişi bu şansı elde edebildi. Hesaplar gösteriyordu ki, bu talep devam ettiği sürece; Oasis 53 akşam üst üste konser verse, 53 akşamı da kapalı gişe olarak kapatacaktı.

(What's The Story?) Morning Glory, indie müziğin nereye kadar gidebileceğini ve müziğin neleri başarabileceğini işte böyle müzik tarihine altın harflerle kazıdı. Bir gün müziğin bu günlerinin heyecanına tekrar geri dönmek umuduyla…

haber turu

Fotoğraf: Museo Tamayo

Meksika’daki çağdaş sanat müzesi Museo Tamayo, yeni sergisiyle sadece siz sanatseverleri değil, köpeğinizi de müzeye davet ediyor. Müze, insanların ve köpeklerin ortak keyif alacağı modern sanat eserlerinden oluşan bir sergi hazırladı. Sergiye aynı anda yalnızca dört köpeğin girmesine izin veriliyor ve köpeğinizin tasmalı olması gerekiyor. Müze, 1981 yılında Meksikalı sanatçı Rufino Tamayo tarafından, 20. yüzyıl sanatını halka sergilemek amacıyla geniş bir uluslararası çağdaş sanat koleksiyonuna ek olarak kendi eserlerini bağışlaması üzerine kurulmuştu.

Dünyanın en prestijli restoran değerlendirme sistemi Michelin Rehberi’ne Türkiye’den dahil olan restoranlar haftaya açıklanıyor. Michelin müfettişleri, yol haritasına İstanbul’un yanı sıra bu kez İzmir ve Bodrum’u da ekleyecek. 9 Kasım 2023 tarihinde İstanbul'da yapılacak törenle duyurulacak.

Plak şirketlerinin büyük çaresizliği devam ediyor. Taylor Swift, ‘1989 (Taylor’s Version) [Deluxe]’ ile kazanı kaynattı, plak şirketleri sanatçıların albümlerini yeniden kaydetmelerinden rahatsız. 

Fotoğraf: NME

Fotoğraflarla ‘Cadılar Bayramı’ kıyafetleri: Megan Thee Stallion 'Alice Harikalar Diyarında', Billie Eilish ‘Jane Fonda’.

Spotify, telif hakkı sisteminde değişikliğe gidiyor. Telif ödemesi için şarkı başına dinleme sınırı getirilmesinin yanı sıra podcast içerikleri için de bazı önemli değişiklikler olması öngörülüyor. Beyaz gürültü ve doğa seslerinden oluşan parçaların, telif hakkı üretmek için daha uzun çalma süreleri gerektirmesi yeni sistemin getirilerinden biri olacak.

MGMT, ‘Mother Nature’ şarkıları ile beş yıllık bir aranın ardından geri döndü. Müziğin matematiğini iyi bilen ekip, TikTok’un da matematiğini anlamış olmalı ki 2018 yılında yayınladıkları şarkıları ‘Little Dark Age’ hâlâ TikTok içeriklerinde en çok kullanılan şarkılarından biri. Yeni albümleri ‘Loss of Life’ın 23 Şubat’ta yayınlanması bekleniyor. 

nerede ne var?

Fotoğraf: Zorlu PSM

Müziğin farklı renklerini bir araya getiren ‘MIX Festival’, 3-4 Kasım’da Zorlu PSM’de. 

‘Efes Kültür Yolu Festivali’, Refik Anadol ile devam ediyor. ‘Rönesans Rüyaları’ sergisi İzmir Tarihi Alsancak Tren Garı'nda.

‘34. Ankara Film Festivali’, 2-10 Kasım 2023 tarihleri arasında Kızılay Büyülü Fener sinemasında gerçekleşiyor. 

12 Eylül'e dair hazırlanan en kapsamlı sergi ‘Geçmiş Bugündür’ Depo’da, son ziyaret günü 8 Kasım.

kapsül kültür öneriyor

Haluk Bilginer'e Uluslararası Emmy Ödülü kazandıran ‘Şahsiyet’in 13 Kasım’da başlayacak yeni sezonundan fragman. 

Rock biyografi yazarı Philip Norman’ın yazısı: ‘George Harrison’ın sessiz tuhaflıkları üzerine’ 

Anish Kapoor, Floransa’daki Palazzo Strozzi'de açılan ‘Untrue Unreal’ isimli yeni büyük sergisini anlatıyor.

Matthew Perry’nin ardından: ‘İnsanlar değişir’

‘Eşitlik, çok-kimliklilik, intifada’: Edward Said dünyadan ayrılalı 20 yıl oldu. O aramızda Filistin’i en çok dert edinenlerdendi.