Sayı: 66 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika (1.367 kelime)

Karpuz, kurtuluş ve Filistin

Hazırlayan: Gülşah Görücü

Son zamanlarda dünyanın her yerinde gerçekleşen Filistin'e destek eylemlerinde, kalabalıkların taşıdığı afiş ve pankartlarda karpuz görüp şaşırdığınız, anlam veremediğiniz oldu mu? Peki sıcak yaz günlerini hatırlatan bir meyve, nasıl olur da kış vakti bir özgürlük savaşının tadı, bir kurtuluş idealinin rengi olabilir? Şaşırmayınız, çünkü şartlar bazen bunu gerektirir ve bir meyve bazen sadece bir karpuz dilimi insanlara barışı, kurtuluşu ve özgürlüğü hatırlatır. Karpuz, Filistin varlığı ve direnişinin dâhiyane bir ifade şekli ve 1967'de Gazze ve Batı Şeria'da Filistin bayrağı dikmenin suç sayıldığı ‘Altı Gün Savaşı’ olarak anılacak olan günlerden bu yana bir direniş sembolü.

Bir direniş sembolü olarak karpuz

1967 Arap-İsrail Savaşı'nın ardından İsrail, Gazze Şeridi'nde, Batı Şeria'da ve Doğu Kudüs'te Filistin bayrağının ve renklerinin sergilenmesini yasakladı ve İsrail ordusu bunu sergileyen herkesi tutuklamıştı. Karpuzun, sanat eserlerine bir protesto sembolü olarak girmesi ise aslında 1980'lerde başladı. O dönemde, koleksiyonlarında Filistin bayrağı tasvirleri bulunan eserleri sergileyen galeriler kapanıyor; Filistin bayrağını çizen, Filistin bayrağı renklerini kullanan sanatçılar tutuklanıyordu. 

Filistin’in en büyük sanatçılarından olan Sliman Mansour da çalışmalarından dolayı tutuklanan sanatçılardan biriydi. Kendisi, karpuz fikrinin kendisini tutuklayan İsrailli subaydan geldiğini söylüyor. Bayrak çizemeyince karpuz çizen Mansour’un, karpuzu karpuz renklerinde boyamaması için maruz kaldığı baskı da cabası. İşte bu hikâye, Filistin sanatında bir direniş sembolü olarak karpuzun doğuşunun hikâyesi. Khaled Hourani'nin 2007 yılında paylaştığı Karpuzun Hikâyesi adlı eseri ise karpuzun bir direniş sembolü olarak tüm dünyada yaygınlaşmasını sağlıyor.

On yıllar boyunca karpuz, Filistinlilerin İsrail işgaline karşı mücadeleyi temsil eden sanat eserleriyle duydukları kültürel gururun ifadesi, bir direniş sembolü olarak karşımıza çıkıyor. Kırmızı, yeşil, beyaz ve siyah renkli Filistin bayrağı İsrail'de tarih içerisinde zaman zaman yasaklanmış olduğundan o topraklarda yetişen benzer renkli karpuz, onlarca yıldır Filistin ikonografisinde bir alternatif olarak hizmet ediyor. Bazen eylemlerde, bazen sanat eserlerinde, bazen ise bir şiirde. Çünkü direniş sanat ile ifade bulur, kurtuluş bazen bir karpuz dilimiyle anlamına erişir ve adalet her alanda topyekûn bir dayanışma ile mümkün olur.

Bütün direnişler, birleşin!

İllüstrasyon: Sarah Hatahet

Hafta içi Amsterdam’da gerçekleşen ve 85 bin kişi ile Hollanda tarihindeki en yüksek katılımlı ‘İklim ve Adalet Yürüyüşü’ sonrasında gerçekleşen etkinlikte, sahneye fırlayan bir iklim aktivisti, konuşmasında Filistin’e destek veren ve barış çağrısında bulunan Greta Thunberg’in elinden mikrofonu aldı. Kendisinin Filistin ile ilgilenmediğini, ‘bu etkinlikte iklim krizi farkındalığı için bulunduğunu’ söyledi ve sahneden hızla indirildi. Greta'nın, Filistin'e verdiği destek nedeniyle ‘Greta olmayan kişi’ ilan edilmesi an meselesi gibi görünüyor. 

Uluslararası dayanışma olmadan iklim adaletinin sağlanamayacağını göremeyenlere, Brezilyalı emek lideri Chico Mendes’in şu güzel sözünü tekrar ve tekrar hatırlatmakta da fayda var: “Sınıf mücadelesi olmayan ekoloji sadece bahçıvanlıktır.”

haber turu

Fotoğraf: Euronews

‘Pussy Riot’, bu kez Indiana Yüksek Mahkemesi binası önünde “Tanrı kürtajı korusun!” diyerek eylemdeydi. Pembe, şişme bir vulva ile eylemlerini gerçekleştiren Pussy Riot, ‘umutsuz durumlara umut getirmeyi amaçlıyor; ne zaman bir umut göremese sanata yöneliyor. Sanat mesajlarını daha yüksek ve net hâle getirmelerine yardımcı oluyor.’ Pussy Riot'tan Nadya Tolokonnikova’nın eylemdeki mesajı hepimizi yüreklendiriyor: “Direnin, organize olun, benzer düşünen insanları bulun ve en önemlisi oy verin. Seni başarısızlığa uğratan sistemden nefret ettiğini biliyorum ama aksi görünse bile onu değiştirmek senin elinde.”

İsviçre’nin en önemli sanat müzelerinden ‘Kunsthaus Zürich’, Nazi dönemi koleksiyonunu tanıttı. Tartışmalar tek soruda birleşiyor: ‘Bir sanat eseri suçlu olabilir mi?’

2023’ün sonuna yaklaşırken dünya çapında gerçekleşen müzayedelerde hafızamıza kazınan ikonik parçaların satışları devam ediyor. Michael Jackson’ın 1984’te Pepsi reklamında giydiği deri ceketi 306 dolara alıcı buldu. Londra’daki açık artırmada satılan paha biçilemez parçaların arasında George Michael’ın ceketi, Amy Winehouse’un peruğu ve onlarcası var. Düzenlenen başka bir müzayedeye de, Titanic’in batmasının 111 yıl ardından ortaya çıkan akşam yemeği menüsü damgasını vurdu.

2024 Grammy adayları açıklandı. Yeni kategoriler, neredeyse tüm kategorilerde kadın adayların sayıca çokluğu ve ‘Barbie’ vurgusu gözden kaçmıyor. SZA, dokuz adaylıkla bu sene de liderliğini sürdürüyor. 

İspanya'nın Barcelona şehrinde bulunan ve Antoni Gaudi'nin 1883 yılında yapımına başladığı ve inşaatı hâlen devam eden ünlü bazilika ‘La Sagrada Familia’, yeni kulelerin tamamlanmasını göz kamaştırıcı bir ışık gösterisiyle kutluyor. İnşaatın başlamasından 141 yıl sonra tamamlanan bu yeni kuleler, 2023 kültür tarihine attığımız önemli çentiklerden biri oluyor.

Yılın en iyi oyunlarını belirleyen The Game Awards, bu sene 7 Aralık’ta düzenleniyor. Baldur’s Gate 3 ve Alan Lake 2, sekizer adaylıkla en çok dalda aday gösterilen oyunlar arasında. Yılın oyunu adayları arasında ‘Marvel’s Spider Man 2’, ‘Resident Evil 4’, ‘Super Mario Bros. Wonder’ ve ‘The Legend of Zelda: Tears of the Kingdom’ da yer alıyor. Adaylara buradan siz de oy verebilirsiniz.

Fotoğraf: Arkeofili

Türkiye’nin dört bir köşesinden aldığımız arkeolojik kazı bulgu haberleri durdurak bilmiyor. Düzce'de yer alan Prusias ad Hypium Antik Kenti'nde yürütülen kazı çalışmalarında ‘Dionysos Kült Mekânı’nı yansıtan aslanlı mozaik bulundu. Muğla'nın Yatağan ilçesindeki ‘Gladyatörler kenti’ Stratonikeia Antik Kenti'nde yürütülen kazı çalışmalarında 1.900 yıllık çocuk ayak izleri gün yüzüne çıkarıldı. 

‘La Vie en Rose’u severiz, peki 'La Vie en Robots'u da sevebilecek miyiz? Édith Piaf'ın hayatını konu alan yeni biyografik filmde, Fransız müzik efsanesinin kendi hikâyesini anlatması için yapay zekâ kullanılacak.

Las Vegas Sphere, Eylül ayında U2 konseriyle yaptığı açılışından bu yana 92 milyon euro zarar açıkladı. CFO şimdiden istifasını verdi. 

Tate Modern, şimdiye kadar düzenlenen en kapsamlı Yoko Ono sergisini ağırlamaya hazırlanıyor. ‘YOKO ONO: MUSIC OF THE MIND’ 15 Şubat 2024 itibarıyla izleyicisiyle buluşacak. 

nerede ne var?

Fotoğraf: Le Monde

İstanbul Modern Sinema, dünyanın en eski festivallerinden biri olan ‘Locarno Film Festivali' seçkisini 23 Kasım - 3 Aralık tarihleri arasında sinemaseverlerle buluşturacak.

Dünyanın en çok ziyaretçi alan sergileri arasında gösterilen ‘Body Worlds: Animal Inside Out’ Aralık ayı boyunca İstanbul'da.

‘Uluslararası Suç ve Ceza Film Festivali’ kapsamında gerçekleşecek VisionIST Endüstri Günleri, 18-22 Kasım'da Metrohan’da.  

Dhafer Youssef dünya turnesi kapsamında bir kez daha İstanbul'da konser verecek. Yeni albümü ‘Streets Of Minarets’i dinleyeceğimiz konser 21 Kasım'da Zorlu PSM’de. 

Ama Dirmit durur mu, durmuyor!. ‘Sevgili Arsız Ölüm’, 23 Kasım’da Sabancı Üniversitesi Gösteri Merkezi’nde.

“Animum debes mutare, non caelum” 

                                                                                                 Horace

Hepimizin bir yöntemi var can sıkıntısından kurtulmak için, bazen sadece kafadaki o açık radyoyu susturmak ve efkârdan kendimizi sıyırabilmek ve araya hayatı sokarak yaşamaya devam etmek için. Ben seyahat ederek sıkıntılarından kurtulacağına inananlardan biri oldum ilk gençlik yıllarımda. Ezhel’in söylediği gibi “Ne Çinçin ne Harlem, tüm dünya mahallem” idi. Sanki çıktığım her yol sayesinde arkama atıyordum can sıkıntımı. Bir dört yol ağzına geldiğimde de emin oluyordum bir şeyleri arkamda bıraktığıma. 

Dört yol ağzındaysam ve dördü de başka bir can sıkıntısıysa benim için; en azından birini yürümüş, arkama atmış oluyordum. Başa çıkacak üç can sıkıntısından hangisini seçecek olduğuma da özgür irademle karar verecek olmanın matah bir şey olduğuna o kadar emindim ki kendimi sabote ettiğimin farkında bile değildim. Bir gün açtım dünya haritasını önüme, önce dünyanın dört yol ağızlarını işaretledim, sonra yürüdüğüm yollara adımlarımı çizdim. Adımlarımın yanında kalan boşluklara götürdüğüm can sıkıntılarını yazarken buldum kendimi bir anda. 

Dört yol ağzında arkama aldığım yolun kaçış rampası olduğunu fark etmemle atlasın kapağını kapatıp, gökyüzüne kafamı çevirdim. Horace haklı sevgili okurlar, “Bakış açımızı değiştirmeliyiz, gökyüzünü değil”. Bakış açınızı değiştirmeye çekinmeyin, kaçış rampalarınıza sarılın. Sevgiyle kalın.

kapsül kültür öneriyor

Fotoğraf: The NYT

Mevsiminde yiyeceksin: Karnabahar. Genele hitap etmeyen, kokusuyla kendisinden uzaklaştıran ve düşük kalorisinden mütevellit ‘doyurmadığı’ gerekçesiyle sofralarımıza çoğunlukla almadığımız turpgiller ailesinden bir sebze olan karnabahar sahip olduğu yüksek antioksidan değerleri ve bağışıklık destekleyici C vitaminiyle enfeksiyon riskini azaltıyor. Bağırsağımızın, böbreğimizin ve karaciğerimizin dostu karnabahara bir şans vermeniz için, işte kolay bir tarif: Karnabahar pilavı.

‘Ölümlü Dünya 2’ fragmanı yayınlandı. Film 1 Aralık’ta sadece sinemalarda: “Bundan sonra herkes susar, Mermer ailesi konuşur.”

Ahmet Kaya’yı 23. ölüm yıldönümünde özlemle anıyoruz: ‘Unutmadık iki gözüm!’  

Seneyi kapatmaya bir kalmışken, ‘2023’ün En İyileri’ listeleri paylaşılmaya başlandı. Bu hafta, Rough Trade’in 2023'ün favori albümleri listesine göz atıyoruz. 

Neil Young'ın 78. doğum gününde, tüm zamanların en iyi 100 Young şarkısı.

Fotoğraf: People

Hindular, Jainler, Budistler ve Sihler tarafından kutlanan Diwali Festivali sona erdi. Işığın karanlığa, iyinin kötülüğe ve bilginin cehalete karşı zaferini kutlamak için bir araya gelen binlerden geriye bu renkli görüntüler kaldı. 

Orhan Veli, memlekette ‘ceketsiz ölenlerden’ sadece biriydi. Kendisini, Müşfik Kenter’in ‘Bir Garip Orhan Veli’siyle yâd ediyoruz.

‘Taraf tutmadan hikâye anlatmak’: Magarsus vesilesiyle bir Yunus Ozan Korkut ve Berkay Ateş sohbeti.

Bedeninizi tanıyın, kendinizi bilin. Çünkü her yoga herkese iyi gelmez.

Variety, ‘Kadının Gücü’ sayısında kapakta Billie Eilish’i ağırlıyor: “Kadın olmak sonsuza dek sürecek bir savaş”