Sayı: 67 - Ortalama okuma süresi: 4 dakika (1.267 kelime)

Zaman gobleninde Demeter iplikleri

Hazırlayan: Gülşah Görücü

Son yıllarda gerçekleşen sayısız arkeolojik kazı ve araştırmaların buluntularına baktığımızda memleketin dört bir yanından Demeter heykel ve heykelciklerinin çıktığını görüyoruz. Bu hafta, Aigai Antik Kenti'nde de Demeter heykelcikleri bulunduğunu öğrendik. Demeter, berekete, verime ama aynı zamanda kıtlığa, bazen de kıtlık bilincine işaret eder. Yeraltından bunca Demeter çıkarken, 2024 ahvaline bir de buradan bakmak mümkün. 

Geçen hafta, hikâyesi M.Ö. 8. yüzyıla uzanan Aigai Antik Kenti'ndeki kazı çalışmaları sırasında bir sarnıçta Yunan mitolojisinde toprak ve bereket tanrıçası olarak bilinen Demeter'i tasvir eden iki heykelcik ve kabartmalı vazo parçaları bulundu. 

Fotoğraf: NTV

Kazı başkanı Prof. Dr. Yusuf Sezgin birden çok Demeter heykelciği buldukları kazı alanına dair notlarını şöyle iletiyor: "Bu yıl kazdığımız sarnıç, diğer sarnıçlardan hem formu hem de içindeki buluntular itibarıyla çok farklı. Mesela sarnıcın ağzındaki 'sarnıç bileziği' diye tarif ettiğimiz oyuğun altına özel olarak yatırılmış bir figür bulduk. Normalde sarnıçların içinde böyle figürler bulmayız. Özellikle oraya bırakılmış ya da yatırılmış, mitolojiden bildiğimiz tanrıça Demeter'i tasvir eden bir heykelcik. İlginç olan diğer nokta, bu tanrıça Demeter bir tane değil, sarnıcın içinden de bir tanrıça Demeter heykelciği çıktı.” 

Demeter sembolizmi toprağa dikkat çeker. Kızı Persephone ile olan hikâyesi bize bir annelik hâli sunar. Kızına hasret kalması ise başka bir annelik hâlini. 

Zamansız bir görev: Demeter’in izini sürmek

Bir gün Persephone bir gölün kenarında arkadaşlarıyla birlikte çiçek toplarken birdenbire dünya ikiye yarılır. O gürültü patırtının içinde tek görünen Hades’tir. Yeraltı dünyasının ve ölülerin tanrısı Hades altın arabasıyla ortaya çıkar ve Persephone’yi yeraltı dünyasına götürür. Demeter tüm bu kargaşada kızını her yerde arıyordur. Yetmez, tüm dünyayı dolaşır Persephone’yi bulmak için, karış karış. Bulamaz ve bunun cezasını insanlara keser. İnsanlığa ilk kışı getirir. Tabii ki her işte olduğu gibi bu işte de parmağı olan Hades’in esasen erkek kardeşi olan Zeus’un bu işte de parmağı vardır. Gezegenin soğumasını gökyüzü sarayında izleyen Zeus eğer Demeter kızını geri almazsa dünyanın yok olacağını anlar ve Persephone’yi annesine geri verir. 

Ancak bazen Zeus’un bile hesaplayamadığı bir şeyler olabilir. Persephone, yeraltı dünyasındayken yanlışlıkla dört nar çekirdeği yemiştir. O günden bu yana, Persephone yılın bazı dönemlerinde o dört nar çekirdeğine karşılık, Hades’e dönmek zorunda kalır. Havalar soğur, mamafih kış gelir. Ayılar, kurbağalar, böcekler, yılanlar kış uykusuna yatar. Pazar tezgâhları kök sebzelerle dolar. Hayat toprağa kaçar. Persephone'nin hikâyesi bize mevsimlerin döngüsünü anlatır. Her yıl sonbahar/kış, Persephone'nin Hades’in yanına indiği dönemdir. İlkbahar/yaz onun yerüstüne çıkışını; onun annesine ve yaşayanlar dünyasına dönüşünü anlatır.

Elbette Anadolu toprakları ana tanrıça kültleri menbaıdır. Kazı çalışmaları hızlandıkça ve yer altına daha çok girdikçe daha başka ana tanrıça kültleri de olmak üzere Demeter’e dair birçok buluntuyla karşılaşıyoruz. Mevsimin döndüğünü anlamanın ve toprağa saygıyı hatırlamanın zamanı geldi de geçiyor.

Memleketin dört bir yanında kesilen zeytin ağaçlarının ve yerine dikilen apartmanların hazin sonumuzu nasıl hazırladığı hakkında söylenecek çok söz var. Bizler şimdilik zeytinyağı fiyatlarına şaşırmakla kalıyoruz. Bu kış herkese bol şans!

haber turu

Ay Yapım dizisi Yargı, Uluslararası Emmy Ödül Töreni’nden ‘En İyi Telenovela’ ödülüyle döndü. Sina Koloğlu’nun yazısı: ‘Telenovela’nın yeni temsilcisi Türk dizileri’

8-19 Kasım tarihleri arasında düzenlenen 36. Amsterdam Belgesel Film Festivali (IDFA) kazananları belli oldu. Shoghakat Vardanyan'ın yönettiği ‘1489’ filmi, ‘En İyi Film’ ödülünü kazandı. Ariel Kuaray Ortega ve Ernesto de Carvalho, ‘Canuto'nun Dönüşümü’ ile Envision Yarışması'nda ‘IDFA En İyi Film Ödülü'nü kazandı. Festivale bu sene kazanan isimler değil, açılış gecesi sahnede açılan bir pankartın yarattığı tartışmalar damgasını vurdu.

İzmir BB, Türkiye’deki yerel yönetimler adına bir ilk olan İzmir Kültür Fonu (İzKF)’nu duyurdu. Proje, yerel kültür ve sanat kapasitesine kentlilerin de katılımını desteklemeyi ve geliştirmeyi; kültürel eşitsizliklerin ortadan kaldırılması, aşağıdan yukarı kültür pratiklerinin ve kültüre erişimin kolaylaştırılmasına katkıda bulunmayı amaçlıyor.

Sinema yazarı Şenay Aydemir’den sorusu içinde saklı haber: “Bu yıl şimdiye kadar vizyona giren 127 yerli yapımdan 16’sı 1000’in, 68'i 10 binin, 88’i ise 20 binin altında seyirci yapmış. Bunların yüzde 95'i 'gişe filmi'. Batması kesin projelere milyonlar nereden akıyor? Bu paraların izi sürülse de kaynağındaki 'ak'la 'kara' çıksa ortaya!”

İstanbul’daki Çam ve Sakura Hastanesi içerisindeki dükkânlar 'tam kapasite' faaliyet vermeye başladı. Hastaneye gidenler AVM formatında bir hastaneyle karşılaşıyor. Bu hastanede yok yok! Sadece bir kamusal alan değil, aynı zamanda yeni bir sosyo-ekonomik ve kültürel bir üretim ve tüketim pratiğine mahal verecek hastanede simitçi, çiçekçi, oyuncak ve kıyafet dükkânları bulunuyor. Kültür mekânlarının AVM’lerle olan bağımlı ve sorunlu ilişkisi henüz yeterince konuşulmamışken, hastanelerin AVMleşmesi fenomeniyle başbaşayız. 

Eski model Sheila Kennedy, Guns N'Roses grubunun solisti Axl Rose'a cinsel saldırı ve darp suçlamalarıyla dava açtı. Kennedy şikâyetinde, Rose'un 1989'da New York'taki bir otel odasında kendisine saldırdığını savunuyor.

Fotoğraf: Euronews

Hong Kong metrosu, pörtlek gözlü uzaylılar, dünya dışı denizanaları ve bir dizi eksantrik karakter tarafından ele geçirildi ve bunların hepsi Mr. Doodle mahlasıyla tanınan ve ‘grafiti spagetti’leriyle bilinen İngiliz sanatçı Sam Cox’un canlı performansının bir parçası.

Kültür ve Turizm Bakanı Ersoy, Türkiye’nin UNESCO Dünya Miras Komitesi üyeliğine seçildiğini duyurdu. Türkiye daha önce 1983-1989, 2013-2017 yılları arasında da komitede yer almıştı.

Spotify telif hakkı devrimini yaptı: Platform, sanatçılar için 917 milyon euro gelir elde etmeyi hedefliyor. Devrimin getirdiği yeni politikalar, telif hakkı havuzuna adaleti getirmek için üç alanda mücadele etmeyi amaçlıyor: yapay akışı caydır, sanatçılara ulaşmayan küçük ödemeleri daha iyi dağıt, sistemi ‘gürültü’yle kandırmaya çalışanları dizginle.

Metropolitan Sanat Müzesi, nam-ı diğer ‘the Met’, beş yıl önce başlayan kapsamlı çatı penceresi yenileme projesinin tamamlanmasının ardından 1300 ve 1800 yılları arası dönemine ait Avrupa tablolarına ayrılmış 45 galeriden oluşan yeni hâliyle sanatseverlerle buluştu. ‘Look Again: European Paintings 1300–1800’ Rembrandt, Caravaggio ve Poussin'in eserlerinin yanı sıra El Greco ve Goya'nın İspanya dışındaki en kapsamlı eserleri de dahil olmak üzere 700'den fazla eseri bir araya getiriyor. 

nerede ne var?

Theo Angelopoulos/Kumpanya

Yunanistan Sinema Günleri, 21-26 Kasım tarihleri arasında Pera Müzesi’nde, gösterimler ücretsiz.

İzlandalı elektronik müzik üçlüsü GusGus, 24 Kasım’da Babylon’da, geceyi Shangri La başlatıyor. 

Evgeny Grinko ile tanıdığımız Anna Romanova’nın keman çalım teknikleri masterclassı, 26 Kasım’da İzmir Ege Perla Mozart Psm’de.

26. Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali başladı. Polisiye komedi ‘Deli Saçması’, 27 Kasım akşamı Düşkapanı Sanat Merkezi’nde. 

Akbank Sanat’ta gerçekleştirilen her sergi için özel hazırlanan ‘Çocuklar ve Gençler için Güncel Sanat Eğitimi Programı’ devam ediyor. 

İngiliz post-punk grubu IDLES, Türkiye’deki ilk konserleri için bu pazar akşamı Zorlu PSM’de. Kontra Plak’ta ise konser öncesi minik bir ısınma partisi olacak, 19.00’da plaklar dönmeye başlar.  

Küratörlüğünü Bedri Baykam’ın üstlendiği ve 81 sanatçının eserine yer veren‘ 100 Yıl Perspektifinde Sanat: Türkiye’de Modern ve Çağdaşın Serüveni’, 14 Ocak 2024’e kadar ziyaret edilebilir. 

OMM, ‘Yas ve Haz’ sergisi kapsamında düzenlediği atölye programına devam ediyor. ‘Beden ve Mitoloji Atölyeleri: Medusa’ atölyesi 26 Kasım’da sanatseverleri kolaj, heykel, akrilik gibi çeşitli malzemelerle kişisel üretimlerini gerçekleştirmeye davet ediyor.

“Köpüklerinden başlar deniz.” 

                                                       Ovidus - Dönüşümler

Millet Mektepleri’nin açılışı ve Mustafa Kemal Atatürk’ün başöğretmenliği kabul tarihi olan 24 Kasım gününü, 1981 yılından bu yana Öğretmenler Günü olarak kutluyoruz. Bugün 24 Kasım 2023. Bize deniz olmayı öğreten, iyiyi ve güzeli anlatan, fikri ve vicdanı hür bireyler olmayı öğreten, ‘fikren, ilmen ve bedenen kuvvetli’ insanlar olmamızı öğütleyen tüm öğretmenlerimizin Öğretmenler Günü kutlu olsun. Deniz olun sevgili okurlar. Köpüklerinizden başlayabilirsiniz. Sevgiyle kalın.

kapsül kültür öneriyor

Fotoğraf: The NYT

Mevsiminde yiyeceksin: Pancar. O bir kök sebze. Birçoğu sarı, beyaz, pembe veya koyu mor renkleriyle ayırt edilen çok sayıda pancar türü var. Lif, folat (B9 vitamini), manganez, potasyum, demir ve C vitamini kaynağı. Yani bir tür güzellik iksiri. Yunan aşk, zevk ve bereket Tanrıçası Afrodit, karşı konulamazdı, herkes tarafından arzu edilirdi. Afrodit’in sırrı da pancar yemekti. Siz de havalar iyiden iyiye soğurken pancar yemeyi ihmal etmeyin sevgili okurlar. İster salatanızda çiğ, ister fırında kıtırlaşmış cips hâliyle, isterseniz de bol sarımsaklı ve sirkeli turşu formunda.

Kafka Kitap’ın Duygu Akın çevirisi ile yayınladığı ve aynı adla HBO tarafından diziye uyarlanan ‘Sempatizan’, kimlik ve göçmenlik konularını odağına alan bir casusluk romanı. Güçlü bir aşk ve dostluğun da muhteşem bir ifadesi olarak eleştirmenler tarafından övgü yağmuruna tutulan Sempatizan ve Pulitzer ödüllü Viet Thanh Nguyen ile tanışın. 

Alper Hasanoğlu anlatıyor: ‘Neden haklıyım?’ ya da ‘Neden haksızım?’ üzerine düşünebilmek.

Feridun Ertaşkan’ın sunumuyla ‘Caz Almanak’ her çarşamba TRT Radyo 3’te.

Primavera Sound Barcelona festival programını damaklarda hoş bir tat bırakan tanıtım videosu ile açıkladı.  

Kasım bitmeden izleyin: Ridley Scott'un Napoleon’undan, Sophia Coppola'nın Priscilla Presley biyografisine 12 film önerisi. Dinleyin: Yılın en iyi albümlerinden biri Jungle’dan ‘Volcano’. Okuyun: Dersaadet'te Dans. Engin Geçtan’ı romanlarıyla da tanıyın. 

Sene 1987, Dolly Parton ve Patti LaBelle’den ritmi tırnakların tuttuğu bir şölen. 

Sesi açın. Çünkü sesli ChatGPT artık ücretsiz kullanıcılar tarafından kullanılabiliyor. Uygulamayı indirin ve bir konuşma başlatmak için kulaklık simgesine dokunun.  

Björk ve Rosalía’dan, İzlanda'daki endüstriyel balık çiftçiliğine karşı mücadele için geliyor: 'Oral'