Sayı: 89 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika (1.402 kelime)

Paul Auster: Talih, tesadüf, teşekkür

Hazırlayan: Gülşah Görücü

Yazar Paul Auster, 77 yaşında hayatını kaybetti. Onun hikâyesi de tanıyıp bildiğimiz her erkeğin hiâyesine benziyordu. O da babasının kaybıyla büyüyen erkeklerden biri oldu. Yazmaya başladığında ise ilhamını şanstan, rastlantılardan ve kaderin kendisinden aldı. Kaderin cilveleri onu hiçbir zaman rahat bırakmadı.

‘New York Üçlemesi’nde “Hikâyeler ancak onları anlatmasını bilenlerin başına gelirler” diyordu. Anlattığı hikâyeler onun başına gelenlerdi kuşkusuz. Kocaman bir dağdı Paul Auster, o yüzden üzerine yağan kar ekseriyetle tipi şeklinde oldu, düşen çığları vardı, buz tutan yerleri çoktu. 

‘Cebinde bir kalem varsa…’

Fotoğraflar: The New York Times

Ona göre, “Bir roman, iki yabancının mutlak bir yakınlık içinde buluşabileceği tek yerdi. Okur ve yazar kitabı birlikte yaratıyorlardı. Başka hiçbir sanat insan yaşamının esas içselliğini yakalayamazdı”. 

Auster’ın arkasında bıraktığı kelimeler ile bize sırtını yaslaması güzel bir takım ‘mutlak yakınlık’ ihtimalleri verdi. Oğlunun ve torununun acısıyla tuttuğu tüm yasları yanına aldı, başka şeyler daha ekledi, uzun süren sessizliğini, içerik olarak otobiyografik öğeler barındırdığı düşünülen yeni romanı ‘Baumgartner’da bozdu. 

Geçen yıl raflara çıkan son kitabı ‘Baumgartner’da, sevgili eşi Anna’nın aşırı trajik ölümü sonrasında büyük üzüntü yaşayan 71 yaşındaki felsefe profesörü Baumgartner’ın emekliliğe ve dünyadan elini eteğini çekmeye hazırlanışını anlatıyordu. Roman emekliliği yaklaşan bir felsefe profesörünün sıradan bir gününde, çalışma odasında Kierkegaard üzerinde çalışırken başına gelen küçük aksiliklerle başlıyordu. Baumgartner uzun süre sonra gelen ve onun son kitabı olacak olan bir yas romanıydı.

‘Baumgartner’da “Buradayız ya işte, her zaman olduğumuz yerde - her birimiz doğduğumuz andan ölünceye kadar kendi ‘burada’mızın içindeyiz” derken, kendi ‘burada’lığı hakkında da yine bize kahredici ama tüm kahrediciliğiyle bizim olan yazgımıza dair bir şeylerden bahsediyordu. 

Kendinden ilhamlı karakterleriyle her kitabında, her senaryosunda ya da sanat projesinde kendiyle bizi aslında her seferinde yeniden tanıştırdı Paul Auster. Son kitabında onu kaybetme ihtimalimizi kulağımıza fısıldamış, içinde debeleneceğimiz yasın o beş evresi için gerekli hazırlığı yaptığımızdan emin olmuştu. 

Kendi ‘burada’mız

Bizim tesadüfümüz Auster ile aynı çağı paylaşmak ve onu, o yazarken okumak; talihimiz ise ardından bıraktığı eserler. Teşekkürü sona saklıyorum. Paul Auster iyi ki bizim ‘burada’mızda yer aldı. Bizler okumaya devam ettikçe de, ‘burada’mızda kalmaya devam edecek. “Canayakın bir şekilde ölmeli insan (eğer mümkünse)” diye bir dileği vardı mümkünlerden bir mümkün dilediği. 

Bu kadar tesadüf ve talih üzerine yazan bir insanın elbette bir kader cilvesi olmadan hayata gözlerini yummasını bekleyemezdik, değil mi? 1968 yılında Paul Auster, Columbia Üniversitesi’nde Vietnam Savaşı’na karşı yapılan eylemlerde, aynı bugünlerde Gazze’de ateşkes çağrısı yapan öğrencilerin olduğu yerde direniyordu. Polis, yöneticiler, politikacılar ve dışarıdakiler gerici bir baskı dalgasıyla üniversite protestocularına saldırırken -aynı bu hafta yaşadıklarımız gibi, Paul Auster o zaman oradaydı. 

Sene 2024 ve günlerden 3 Mayıs Cuma, Paul Auster orada değil. Ama ‘burada’. Brooklyn Çılgınlıkları’nda da söylediği gibi, “Hikâye devam ettiği sürece gerçeklik artık yok”. Biz buradan devam, teşekkürler Paul Auster.

haber turu

Fotoğraf: Arkeofil

İznik Roma Tiyatrosu ziyaretçilerini büyülüyor. Alandaki kazı ve restorasyon çalışmaları, Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Bölümü tarafından yürütülmekteydi. MS 2. yüzyılda Roma İmparatoru Trajan tarafından Bithynia Valisi Plinius’a yaptırılan İznik Tiyatrosu, Anadolu’da ayakta kalan Roma Dönemi’ne ait en görkemli eserlerden biri.

MS 79'da Vezüv Yanardağı'nın patlamasından sonra volkanik kül katmanlarının altına gömülü kalan bir papirüsün keşfinin bizi Platon’a götüreceğini tahmin edemezdik. Platon'un son saatleri, Vezüv külünde bulunan bir parşömende ortaya çıktı. Henüz deşifre edilen metin, Platon’un mezar yerini de tarif ediyor. Kömürleşmiş parşömeni keşfeden ve inceleyen ekibe öncülük eden Pisa Üniversitesi’nden Prof. Dr. Graziano Ranocchia, Platon'un mezar yerinin Mouseion'un bitişiğinde, dünyanın ilk üniversitesi olan Atina Akademisi'nde kendisine özel bir bahçede olduğunu öne sürüyor.

Şanslı kulaklarımızın işittiği en eşsiz seslerden biri olan Amy Winehouse hep 27, kült şarkısı ‘Back To Black’ ise 17 yaşında. 2011 yılında hayatını kaybeden Winehouse’un biyografik filmi ‘Back to Black’ için ise geri sayım başladı. Marisa Abela'nın canlandırdığı Amy Winehouse'un hayatına dayanan filmin yönetmenliğini Sam Taylor-Johnson, senaristliğini ise Matt Greenhalgh üstleniyor. 

Türkiye'nin ilk fine dining vegan/vejetaryen restoranı ‘Telezzüz’, düzenlenen özel bir davetle İstanbul Üsküdar’da kapılarını açtı. İş insanı Ömer Koç'un sahibi olduğu restoranın açılışı, Koç’un annesi Çiğdem Simavi tarafından yapıldı. Telezzüz, ‘tüm duyularla lezzet alma, tadını çıkarma’ anlamlarına geliyor, menü iştah kabartıyor. 

68. Eurovision Şarkı Yarışması için geri sayım başladı. İsveç’te Malmö Arena'da düzenlenecek olan yarışmanın yarı finali 7 Mayıs ve 9 Mayıs olarak iki ayrı gecede gerçekleşecek. 2003 yılında Türkiye’ye ilk kez birincilik getiren Sertab Erener, yıllar sonra yeniden Eurovision'da sahne alacak. Erener, 9 Mayıs’ta gerçekleşecek yarı final öncesi ‘Everyway That I Can’i yeniden seslendirecek. 11 Mayıs’taki final gecesinde ise yarışmanın kazananı belli olacak. Malmö'de Filistinli sempatizanların ve diğer katılımcıların protestoları devam ederken final gecesinin nelere gebe olduğu ise meçhul. Organizasyon yetkilileri, İsrail adına yarışacak Eden Golan'a, performans göstermediği zamanlarda gözden uzak durmasını ve resmî etkinlikleri dışında otel odasından çıkmamasını öneriyor.

nerede ne var?

The Old Oak/Ken Loach

19. Uluslararası İşçi Filmleri Festivali başladı. Festivalin seçkisi, 46 yerli ve 28 yabancı filmden oluşuyor. İstanbul ve Ankara gösterimlerinin yanı sıra, çevrimiçi bir program da sunan festival 11 Mayıs’a kadar devam edecek.

İlk olarak 2020 yılında sanatseverlerle buluşan Dijital Sanat Festivali, 5 Mayıs’a kadar İstanbul AKM’de ziyaretçilerini bekliyor.

‘Sevgili Arsız Ölüm–Dirmit’ ile tiyatroseverlerin gönlünü çalan Tiyatro Hemhâl’in oyunu ‘Ne Olacak bu Yusuf Umut’un Hâli?’ mayıs ayında üç temsil ile izleyicisiyle buluşuyor. 

Alman sinemasının en güncel ve başarılı örnekleri, 5 Mayıs’a kadar Sinematek/Sinema Evi'ndeki gösterimlerle sinemaseverlerle buluşmaya devam ediyor. 

border_less ARTBOOK DAYS, Yapı Kredi Kültür Sanat ev sahipliğinde bugün başlıyor. Yayınları olan ve metinlerle çalışan sanatçıları, galerileri, girişimleri ve kurumları sergilemeyi amaçlayan etkinlik; kitap tanıtımları, söyleşi ve atölyelerle dolu programıyla sanatçılar, sanat profesyonelleri, matbaalar ve bizler arasındaki etkileşime fırsat veriyor.  

Geçmiş yıllarda eski İstanbul’un göbeğinde coşkuyla kutlanan Hıdırellez, yeni İstanbul’un eğlence mirası KüçükÇiftlik Park’ta yeniden doğuyor. Hıdırellez İstanbul, 5 Mayıs Pazar günü baharı kucaklamak isteyenleri Maçka’ya çağırıyor.

‘Her Şeyin Başladığı Yer’i görmek için son günler. Kerem Giriş’in camı soktuğu binbir form ile çocukluğunda oynadığı oyunları hatırladığı solo sergisini ziyaret etmek için son gün 11 Mayıs, mekân Art On İstanbul. 

Institut Français Türkiye, ekoloji ve çevre korunması alanlarında çalışan biliminsanları ve STK temsilcilerinin katıldığı ‘Akdeniz Baskı Altında’ temalı bir söyleşi ve atölye programına devam ediyor. Serinin yeni etkinliğinde, François Gemenne ve Selcan Serdaroğlu Polatay, 6 Mayıs akşamı 19.00’da ‘İklimin jeopolitiği: Sorunların kalbinde Akdeniz’ başlığında söyleşecek.

Prof. Dr. Ateş Uslu, ‘İpek Yolunda Siyasal Düşüncelerin İzini Sürmek’ isimli 4 derslik seminer programı ile ay boyunca Semerkant’tan Basra’ya uzanıyor. 

10. Leyla Gencer Şan Yarışması’nın başvuruları 10 Mayıs Cuma gününe kadar uzatıldı. Adaylar yarışmanın ön elemelerine, başvuru sırasında video kaydı yükleyerek veya belirlenen altı uluslararası merkezden birinde canlı olarak girebiliyor. Yarışmanın final serisi eylül ayında İstanbul’da gerçekleştirilecek.

Dirimart, II. Dünya Savaşı sonrası Paris’te yükselen soyut sanat akımının en mühim temsilcilerinden Albert Bitran’ın ‘Gölge Topraklar Gök Topraklar’ isimli kişisel sergisine ev sahipliği yapıyor. 

Jeoloji Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, ‘Dünya: Taş ve Sudan Fazlası’ isimli sergi ile gezegen meraklılarını KültürPark Atlas Pavyonu’na davet ediyor.

“Bunca yıl sönmemiş umudum

Nisan değilse mayıs

Perşembe değilse pazar”

                                                       Attilâ İlhan

Kendi ‘burada’nızda ya kendi Belma Sebil’inizi bulun sevgili okurlar ya da Maria Missakian’ınızı. Ama birini muhakkak bulun. 

Siz onu görün, o sizi görmesin, kapıları çalın, adını sorun, söylemesinler, öğrenemeyin. Kendinizi bırakın, kalbinizi sıkı sıkı tutun. Gerekirse yağmur olup yağın ve döküp boşaltın içinizde yükselen şiiri. Gerekirse çocuğunuzu boğar gibi bir şehri boğup kaçın. Ama birini muhakkak bulun. 

Çünkü sonra Paul Auster’ın da dediği gibi: “Bir bakarsınız ‘hayatta yapmam’ dediğiniz şeyin başrolündesiniz”. 

Sevgiyle kalın, haftaya görüşmek üzere…

kapsül kültür öneriyor

mor ve ötesi’nin ikonik albümü ‘Dünya Yalan Söylüyor’ 20 yaşında! Albümü ve ‘tarihin durduğu yer’i Çetin Cem Yılmaz ‘Çekme Kaset’te anlatmıştı.

Bağımsız ve devrimsel bir sinema platformu Üçüncü Sinema’nın vahasını henüz kaşfetmemişlere: ‘Uğur Film’

Justin E. H. Smith'in makalesi (çev. Betül Fatma Karal): ‘Algoritma Değilsiniz! Spotify, Twitter ve Özneleşmenin Yitimi’ 

İbn Fadlan'ın isminin kökeni, yolculuğunun başlayışı ve bitişi: ‘Geri Dönüyoruz'da Mahir Ünsal Eriş ve Töre Sivrioğlu seyyahlar serisine İnb Fadlan ve seyahatnamesi ile devam ediyor.

Documentarist'in Ankara'da düzenlediği ‘Yok Olmaya Karşı: Filistin Filmleri’ belgesel programı sona ererken kalbimizde kocaman bir delik açan Emanuele Gerosa filmi ‘One More Jump’ı hatırlattı. 

Çevrenizdeki kuş seslerini tanıtan uygulama: ‘Merlin’

Sene 1991. Orhan Pamuk’un senaryosunu yazdığı, yönetmenliğini ise Ömer Kavur'un yaptığı ‘Gizli Yüz’de, genç bir fotoğrafçının çektiği fotoğraflarda bir kadının arayışlarını izliyoruz.

Gökhan Kutluer, Bologna'dan Floransa'ya uzanan 130 kilometreyi beş günde yürüdü, yürürken notlarını aldı ve rotasını paylaştı: ‘Tanrıların Yolu - La Via degli Dei’

‘Ölümlü Dünya 2’, Netflix kütüphanesine eklendi. 

Sinema ve edebiyatı birleştiren eşsiz anlatımıyla hayatlarımızı zenginleştiren Hakan Savaş'ı erken yaşta kaybettik. Ona Sözcükler Dergisi’ndeki yazılarıyla veda edelim.

Kimse çekmedi, ‘Immersive Art Exhibition’lardan çektiğimiz kadar… 

Ahmet Ali Arslan’dan yeni albüm: ‘Yangı’