Sayı: 92 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika (1.351 kelime)

Yayıncılıkta yeni çıkmazlar

Hazırlayan: Gülşah Görücü

Türkiye Yayıncılar Birliği, ‘2023 Yılı Kitap Pazar Raporu’nu yayınladı. Yayımcı Meslek Birlikleri Federasyonu’nun bandrol verilerine göre, yayıncılık sektörü 2023 yılını 400 milyon 340 bin 577 adet ile tamamladı. 

Geçen yıl yayınlanan kitap sayısının 2022’ye göre 20 milyona yakın artması oransal olarak yüzde 5.3’lük bir büyümeyi getirse de üretim adetleri hâlâ 2016 yılı seviyesinde. Önceki yılın raporunda yapılan “Sektör yedi yıl geriye gitti” tespiti, ne yazık ki 2023 yılı için de geçerli. Gündemde yerini kaybetmemesi gereken başka bir konu daha var: ‘Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma’ olarak adlandırılan kurulun, üç çocuk kitabını daha poşete sokması. 

Yayıncılıkta takvimler hâlâ 2016’yı gösteriyor

İzmir Kitap Fuarı (Depo Photos)

2023 yılında basılan kitap sayısı kişi başına 7.52 olarak gerçekleşti. Kitap basım adetlerinin 2016 yılı seviyesinde kalmasının sebeplerini tahmin etmek zor değil. 

Genel ekonomik koşulların belirsizliği, maliyet artışları, sektörün pek çok bakımdan ithalata bağımlı olması, okurların alım gücünün düşmesi gibi nedenlerden dolayı birçok sektörde olduğu gibi yayıncılıkta da üretim, stok, dağıtım, fiyatlama ve satış planlarını yapabiliyor olmak artık deveye hendek atlatmaktan daha zor hâle gelmiş durumda. 

Yayıncılık sektöründe satış kanallarının daralması, yıllık yayın adetlerinin düşürülmesi, yeni başlıkların yayımlanmasının durdurulması ya da ertelenmesi, yeniden baskıların finansal kaynaklarda yaşanan gelişmelere göre gözden geçirilmesi, yıllık bütçelerin maliyetler ve insan kaynakları açısından yeniden mercek altına alınması gibi olumsuz etkiler 2023 yılında da devam etti. Dijitale olan ilgi ve dijital korsanın artması da tüm bunlara eklendi. Yayıncılık bu denli sert bir ekonomik çıkmazın içerisindeyken ensesinde hissettiği sansürün soğuk nefesi ise hiç bitmedi. 

Üç çocuk kitabı daha poşette

İllüstrasyon: New York Times

Beta Kids Yayıncılık tarafından yayınlanan ‘Disney Esrarengiz Kasaba Günlük 3’; Eksik Parça Yayınları tarafından yayınlanan ‘Farklı Olmaya Cesaret Eden O Müthiş Erkek Çocuklarına Gerçek Hikâyeler’; Yakamoz Yayınları tarafından yayınlanan ‘Yaramaz Evin Yeni Misafirleri’ adlı kitaplar, ‘muzır neşriyat’ ilan edildi. 

‘Farklı Olmaya Cesaret Eden Erkek Çocuklarına Hikâyeler’ kitabının kurul tarafından niçin ‘sakıncalı’ bulunduğuna bakmak için kitap tanıtım metnine bir göz atmak yeterli oluyor: 

“Beyaz atlı Prens, ejderha avcısı, haşarı afacan… Bunlar, çoğunlukla erkek çocukların evde ve okulda kitaplarda karşılaştıkları rol modelleridir. Bir erkek çocuğu olarak ideal erkeklik kalıbına uyacağınız varsayımı yaygındır. Peki ya bilimle, sanatla, doğayı korumakla, topluma faydalı olacak bir uğraşla ilgilenmek istiyorsanız? Ya içine kapanık bir çocuksanız? Ya elinize kılıç almak yerine bir kitap almayı tercih ediyorsanız?”

Türkiye Yayıncılar Birliği’nin konuyla ilgili yaptığı açıklamada söylediği gibi: “‘Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu’nun ‘resen’, yani kendiliğinden aldığı bu kararlarla ortaya çıkan sansür uygulaması, ülkemiz ve kültürel çeşitliliğimiz için son derece olumsuz bir durum yaratıyor”. 

Yayıncılığın ağır darbe aldığı 2023 senesinde, tüm olup bitenler yetmiyormuş gibi, yayınlama özgürlüğünün de bu denli hırpalanıyor olması en çok okuma özgürlüğümüzü elimizden alıyor. 

Çünkü bir çocuk kitabında aksiyon tutkunu erkek kahramanların ya da kurtarılacak prenseslerin olmaması bu çağda hâlâ birilerini rahatsız edebiliyor. 

haber turu

UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi'nde yer alan Denizli'deki Laodikya Antik Kenti'nde yapılan kazılarda, 2 bin 100 yıl önceye tarihlenen hijyen tanrıçası Hygieia'nın heykeli bulundu. Bu yıl, 'Batı Tiyatrosu' alanında sürdürülen kazı çalışmalarında, Yunan mitolojisinde adı geçen tıp tanrısı Asklepios'un heykelinin bulunmasıyla kazı ekibinin heyecanı artmıştı. Asklepios'un ardından kızı Hygieia'ya ait heykelin başına ulaşılması ise büyük sevinç yaratırken, gövdesini ortaya çıkarma çalışmaları sürüyor. Geçmişi M.Ö. 5.500'e kadar uzanan ve İncil'de adı geçen yedi kiliseden birinin bulunduğu Laodikya Antik Kenti'nde kazı çalışmaları sürüyor.

Latife Tekin'in ‘Sevgili Arsız Ölüm’ adlı romanından sahneye uyarlanan, Tiyatro Hemhâl yapımı ‘Sevgili Arsız Ölüm – Dirmit’ oyunu, bu yıl 31 Temmuz - 11 Ağustos tarihleri arasında düzenlenecek Edinburgh Fringe Festivali'nde yer alacak. Nezaket Erden'in Hakan Emre Ünal ile uyarladığı, Erden’in Dirmit’e hayat verdiği ve Ünal'ın yönetmenliğini üstlendiği bol ödüllü oyun, araya pandemi girmesine rağmen 2017 yılından bu yana tiyatroseverlerin büyük ilgisiyle karşılaşıyor.

Oyuncu Cate Blanchett, ‘The Apprentice’ filminin galasına Filistin bayrağını simgeleyen elbisesiyle katıldı. (The Independent)

77. Cannes Film Festivali yarın sona eriyor. Payal Kapadia’nın ikinci uzun metraj filmi ‘All We Imagine as Light’, Sean Baker imzalı, bir seks işçisinin hayatını anlatan ‘Anora’, Ali Abbasi’nin emlak sektörüne giren genç Donald Trump’ı konu ettiği filmi ‘The Apprentice’, ‘body-horror’ alt türünün öncü isimlerinden olan David Cronenberg’ün son filmi ‘The Shrouds’ ve elbette, Yorgos Lanthimos’un Emma Stone’la üçüncü işbirliği ‘Kinds of Kindness’, ana yarışma seçkisinde öne çıkıyor. Ödüller, 25 Mayıs’taki kapanış töreninde açıklanacak.

Sharon Stone, Stephen Fry ve Liam Neeson'ın da aralarında bulunduğu bir grup sanatçı, hakkındaki cinsel taciz suçlamaları nedeniyle 2017'den bu yana beyaz perde ve tiyatro olmak üzere görünebileceği her yerden silinen Kevin Spacey'in oyunculuğa dönmesi için destek açıklaması yaptı. Spacey, 2001-2013 yılları arasında dört erkeğe karşı cinsel saldırı suçlamalarından suçsuz bulunmuş ve 2022 yılında bir ABD mahkemesi kendisine karşı açılan bir cinsel saldırı davasını reddetmişti.

nerede ne var?

Mamut Art Project’in 11. edisyonu Yapı Kredi bomontiada Galeri ve Kat 4’te 26 Mayıs’a kadar devam ediyor. 

Resimle düşünen ve tutkuyla resim yapan 28 sanatçının son beş senedeki üretimlerini bir araya getiren ‘Bugünü Resmetmek’ farklı kuşakları ve eğilimleri bir araya getiriyor. Burcu Çimen ve Didem Yazıcı küratörlüğündeki sergi Yapı Kredi Kültür Sanat'ta ziyarete açıldı.

Galeri Siyah Beyaz, 40. yılı olan 2023-2024 sezonunda, birlikte üretme pratiğinin bir karşılığı olarak sanatçı eşleşmelerine ev sahipliği yapıyor. Ali Kotan ve Murathan Özbek'in Ankara ve İstanbul arası bir araya gelme pratiğinin yansıması ‘Bunu Siz Yaptınız’, 1 Haziran’a kadar ziyarete açık. 

Jackie Matisse’in ‘Uçurtma Zamanı’ sergisi Arter’de başladı. Sergiyle paralel etkinlikler kapsamında, hareket tasarımı ve yönetimini Polly Motley’nin, video ve canlı görüntü tasarımını Molly Davies’in üstlendiği ‘Deniz Kuyrukları Performansları’ da 26 Mayıs’a kadar ziyaretçilerini bekliyor. 

Bilsart, ilkini 2020–2021 dönemleri içerisinde duyurduğu ‘Video Sanat Üretimleri için Açık Çağrı’ programı ile her sene seçilen bir sanatçının video projesini tamamlanması üzere üretim desteğini devam ettiriyor. ‘Açık Çağrı 2024’ için son başvuru tarihi 31 Mayıs.

Fotoğraf: Artdog

Erginoğlu & Çalışlar’ın 30 yıllık mimarlık üretimini dönem hafızasıyla paralel olarak incelemeye sunan ‘Zaman Cetveli’ni ziyaret etmek için son gün 31 Mayıs, yer MSGSÜ Tophane-i Amire Kültür ve Sanat Merkezi.

Bozcaada Caz Festivali kurucu ekipleri 3dots ve Fermente ortaklığında tasarlanan yaratıcı girişim KEŞİF’in projesi ‘Kızlar için Caz Kampı’nın ikinci edisyonu için başvurular hâlâ açık. 25 Haziran-28 Haziran tarihleri arasında Borusan Müzik Evi'nde gerçekleşecek olan atölyelere, 10-15 yaş arası kız çocuklar başvurabiliyor. 

‘Bilinci Yeniden Kurmak: Gerçek Nedir?’ Çubuklu Silolar Dijital Sanatlar Müzesi’nde 10 Haziran’a kadar ziyaret edilebilir.

Gökhan Türkmen ve orkestrası ortada, biz etrafında. ‘Gökhan Türkmen Kontekst 360’ 25 Mayıs Cumartesi Zorlu PSM’de. 

İbrahim Maalouf, yeni projesi T.O.M.A ile 25 Mayıs 2024 Cumartesi akşamı Harbiye Açıkhava Tiyatrosu'nda!

İstanbul Caz Festivali kapsamında düzenlenen söyleşi serisinin üçüncüsünde Sibel Köse, Hülya Tunçağ ve Füsun Levet Türkiye’de cazın tarihi üzerine bir sohbet gerçekleştirecek. Tarih 28 Mayıs Salı, yer Salt Beyoğlu.

“İnsan evrende gövdesi kadar değil, gönlü kadar yer kaplar.”

                                                                       Yaşar Kemal

Evrenin uçsuz bucaksız genişliğinde bir gün toz olacak ve rüzgârda savrulacak bedenlerimiz. Biz zannederiz ki kapladığımız yerden sorumlu olanlar sırasıyla; yürüyebileceği yerler sınırlı olan ayaklarımız, gerinirken iki yana açtığımız kollarımız, bazen hayata tutunmak için rüyaları içinde saklı tutan kafamız ya da doğarken koydukları ama bize fikrimizi hiç sormadıkları isimlerimiz. 

Değil ama. Hiç değil hem de. 

Bu evrende esas yeri kaplayan acıya karşı koymak için edindiğimiz vizyonlarımız, kötülüğü temizleyen öpücüklerimiz, bizi her sabah uyandıran bize ve mümkünse herkese değer katsa ne kadar güzel olur dediğimiz hayallerimiz. Bizi biz yapan gönlümüzdeki iyilik, doğaya, insana ve hayvana şefkat. Bizi biz yapan birgün ekmeğini yiyeceğimiz gönüllerimiz. 

Gönlünüz kadar yer kapladığınızı unutmayın sevgili okur. Gönlünüzün hüküm süremediği bedeninizin, ne evrene ne de size bir faydası dokunur.

Sevgiyle kalın.

kapsül kültür öneriyor

Roland Barthes, annesinin ölümü ve ‘olup bitmiş’in apaçık gerçekliği olarak fotoğraf… ‘Aydınlık Oda–Fotoğraf Üstüne Not’, Mehmet Rifat ve Sema Rifat’ın çevirisiyle raflarda yerini aldı.

Bir Gevende sohbeti: “Birliktelik; her şeyiyle, büsbütün.”

İki yazar Necmi Erdoğan ve Aksu Bora, Erdoğan'ın ‘Yoksulluk Halleri ve Kayıp Halk’ kitapları üzerine konuşuyor.

Flu TV yapımı ‘Sarı Oda’nın konuğu Koray Candemir: “90’larda her şey daha naifti, daha sekti her şey.”

Nevra Serezli anlatıyor: ‘Nereden gelmiş bu ‘püf noktası’ deyimi? 

John Berger’den ‘Pasajlar’ (çev. Elçin Gen): “…sanatın aşkın yüzü, daima bir tür duadır.”

Mayıs Sıkıntısı

Nuri Bilge Ceylan, 1999’da yayınlanan ‘Mayıs Sıkıntısı’ filminde doğduğu kasabaya film çekmek üzere dönen Muzaffer'in hikayesini anlatıyordu. Şimdi mayıslar farklı ama sıkıntılar aynı.

Çok da geç kalmamış bir keşif: Tunus’tan Ÿuma ve son stüdyo albümleri 'Hannet Lekloub'

Barlas Özarıkça’nın 'Hay' isimli kitabı Sait Faik Hikâye Armağanı’na layık görüldü. Metin Celal’in “Türk edebiyatının gizli kalmak istemiş ustalarından” dediği Özarıkça’nın hayatı yazdıklarıyla paralel; dili temiz, kararlı ve sert.

Beş maddede yeni nesil melankoli: Billie Eilish’in yeni albümü ‘Hit Me Hard and Soft’ 

Nilipek.’in yeni albümü: ‘Uydurduğumuz Oyunlarla’