Sayı: 93 - Ortalama okuma süresi: 4 dakika (1.121 kelime)

'Bir devir muhteşemdik': Gezi 11 yaşında!

Hazırlayan: Gülşah Görücü

28 Mayıs 2013 tarihinde başlayan Gezi eylemleri, Türkiye'de yurttaş gazeteciliği kültürünü yayarak geniş katılımlı bir kitlesel iletişim örneği oluşturdu. Sosyal medyanın gücünü arkasına alan bu hareket, kendine özgü bir iletişim kültürü yarattı.

Ne olmuştu? 

Taksim Meydanı’nda kalan son yeşil alan olan Gezi Parkı’nın Taksim Yayalaştırma Projesi kapsamında yıkılıp o alana Topçu Kışlası görünümünde bir AVM inşa edilecek olması eylemlerin fitilini ateşlemişti. Her ne kadar Şehir Plancıları Odası ve TMMOB’un bu konuya ilişkin haklı itirazları Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından kabul edilse de, daha o zamanlarda otoriterliği iyiden iyiye hissedilen dönemin başbakanı Erdoğan’ın sert çıkışı kurulu kararından döndürmüştü. 

Parktan... (10 Haziran 2013/Depo Photos)

Taksim Dayanışma Platformu gözcüleriyle 28 Mayıs 2013’te başlayan direniş, o dönemde yaşanan olayların neresinden tutacağını bilmeyen anaakım medyanın basiretsizliği, tecrübesizliği ve siyasi iktidara bağımlılığı nedeniyle iyice alevlenmişti. Anayasa tarafından korunan ‘Toplanma ve Gösteri Hakkı’nı kullanan sivil katılımcılara yönelik emniyet kuvvetlerinin fütursuz şiddeti, eylemlerin farklı şehirlerdeki kamusal alanlara yayılmasına neden oldu. İçişleri Bakanlığı’nın açıklamış olduğu verilere göre 23 Haziran 2013 Pazar gününe kadar Gezi Parkı Protestoları süresince 79 ilde toplam 2.5 milyon kişi eylemlere katıldı. Bingöl ve Bayburt harici tüm Türkiye şehirlerinde bu eylemler gerçekleşti.

Gerek çapraz tekelleşmeye dayanan sermaye yapısıyla ayakta duran anaakım medyanın tüm olanları görmezden gelmesi, gerekse AKP iktidarının eleştiriye tahammülü olmayan bir politika sürdürmesi, emniyet kuvvetlerinin orantısız güç kullanımına ortam hazırladı. 29 Mayıs 2013 tarihinde çadırların yakılması ile tüm bu direnişin gebe olduğu toplumsal çalkantı bir anda geniş kitlelerce sahiplenildi, sokak tanıklığı kendini sosyal medyada da göstermeye başladı. Anaakım medyanın bıraktığı boşluğu sosyal medya, özellikle de Twitter ile yurttaş gazeteciliği doldurdu. 31 Mayıs 2013 Cuma akşamı saat 16.00 itibarıyla bir halk direniyordu. 

Yeni bir iletişim kültürü: Yurttaş gazeteciliği 

Gezi, ‘yurttaş gazeteciliği’ kültürünü memleketin dört bir yanına yayan bir hareket oldu. Türkiye tarihinde ilk defa bu kadar geniş katılımlı ve yoğunlukta kendi merkezli kitlesel iletişim örneği de bu dönemde görüldü. Sosyal medyanın gücünü yanına alan eylemlerin dünya üzerindeki diğer örneklerine kıyasla bir diğer önemli özelliği ise kendine özgü oluşturduğu iletişim kültürüydü. Bu kültür, çevrimdışı kamusal alanda eylem hâlinde olan yüz binlerce kişinin yine tüm olanları kendileri kaydetmesi ve sosyal medya mecralarında bu tanıklıkları aktarmasıyla oluştu. Paylaşılan bu tanıklıklar, birbirimizle yakınlık kurmamız ve ‘biz’ tahayyüllerimizi oluşturmamızda büyük rol oynadı.

Erdem Gündüz'ün 'Duran Adam' eylemi (18 Haziran 2013/Depo Photos)

Bugün yine aynı o gün gibi takvimler 31 Mayıs’ı gösteriyor ve günlerden yine cuma. Gezi’nin üzerinden çok sular aktı, Türkiye’nin de. Unuttuğumuz şeyler de var, hâlâ zamanda asılı kalan ve unutmamızın mümkün olmayacağı şeyler de. 

O günlere geri dönüp baktığımızda, fonda elbette bir Sezen Aksu şarkısı çalıyor…

“Ah kaldırımlar biliyor. Bir devir muhteşemdik. 

Güz güneşinden hüzünlü, ilk yazdan şendik.” 

Karanlığın gideceği, Gezi’nin kalacağı nice yıldönümlerine! 

Not: Bu yazı hazırlanırken, ‘Medya ve Muhalefet’ kitabında yer alan, Esra Arsan ile kaleme aldığımız ‘Gezi Parkı Protestoları, Sansür ve Sosyal Medya: Başkaldırının Sinir Sistemi Twitter’ başlıklı araştırma makalesinden faydalanılmıştır. 

haber turu

‘Aslan Kral’ 30 yaşında! Bu sene Hollywood Bowl’a katılanlar çok şanslıydı çünkü bindikleri nostalji treniyle 30 yıl geriye gittiler. Aslan Kral’ın unutulmaz karakterleri ‘Timon’ ve ‘Pumbaa’ya ses veren Nathan Lane ve Ernie Sabella'dan yıllar sonra, ‘Hakuna Matata’yı canlı canlı dinleme fırsatı buldular. Filmde Simba'yı seslendiren Jason Weaver’ın ikilinin arasında katılması her şeyi daha unutulmaz hâle getirdi. 

2018’den bu yana kazı çalışmalarının sürdürüldüğü Haydarpaşa Gar Sahası, 'Müzeler Haftası' kapsamında ziyarete açıldı. Klasik, Erken Bizans, Helenistik, Osmanlı ve Erken Cumhuriyet dönemlerine ait 5 bin 200 eser, arkeoloji meraklılarını 2 bin 500 yıllık bir yolculuğa davet ediyor.   

Sinemanın özel isimlerinden David Lynch, karanlık bir odada güneş gözlükleriyle çektiği videosunda, 5 Haziran'da 'görülecek ve duyulacak bir şey'i olduğunu duyurdu. 

Kim ne derse desin, Van’daki bu sokağın adı ‘Yaşar Kemal’. Kayyuma rağmen, belediye meclisine rağmen esnafın inadıyla bir sokağın ismi artık valilik izniyle ‘Yaşar Kemal’ Sokak.

Kuraklık ve iklim değişikliği nedeniyle çekilen sular bu kez Beyşehir Gölü'nün yanında ve Anamas Dağları'nın eteklerinde, Selçuklu Sultanı 1. Alaaddin Keykubad'ın emriyle 1236'da inşa edilen Kubadabad Sarayı'nın kalıntılarını ortaya çıkardı. 

Urla Bademler’de artık bir sanat köyü var. Kapılarını 23 Nisan’da sanatseverlere açan Bademler Sanat Köyü içerisinde restoranlar, kafeler, atölyeler, konaklama alanları ve hediyelik eşya satış mağazası yer alıyor. Köy yerleşkesi içerisinde Sabiha Tansuğ’un kültürel mirasını yarınlara ulaştırmak için oluşturduğu koleksiyonu ile Anadolu kültürünü ve Musa Baran’ın geçmişten bugüne kadar taşıdığı çocuk oyuncaklarının zamansız yolculuğunu yaşatması hedefleniyor.

Fotoğraf: The Musée du fromage

Fransa Posta İdaresi’nin, posta hizmetini daha keyifli hâle getirmek için taze baget ekmek kokulu pullarının ardından bu da oldu: Artık Fransız peynirine ve yapımcılarına adanmış bir müze var.

John Lennon’un meşhur çatı konserinde çaldığı gitar, bir açık artırmada satılan en pahalı Beatles enstrümanı olarak tarihe geçti. Julien's Auctions, Hard Rock Cafe New York’ta düzenlenen ‘Music Icons’ satışının ilk gününde Lennon’un 12 telli Hootenanny akustik gitarı 2.85 milyon dolara rekor bir fiyatla yeni sahibinin oldu.

Ganalı dâhi Ace-Liam Nana Sam Ankrah, ‘dünyanın en genç erkek sanatçısı’ olarak Guinness Dünya Rekorları'na adını yazdırdı. O sadece 1 yıl 152 günlük, alametifarikası birkaç tablo yapmak değil, aynı zamanda dokuz eserini birden bir sergide satabilmesi.

Lana Del Rey, katıldığı Ivor Novello Ödül Töreni esnasında, James Bond filmi ‘Spectre’ için bir tema şarkısı yazdığını ancak bunun yapımcılar tarafından reddedildiğini açıkladı. ‘24’ isimli şarkı Rey’in 2015'teki ‘Honeymoon’ albümünde yer alıyordu.

nerede ne var?

Mark Hale, Neighbour, Gouache on paper 15×20 cm, 2020

Sanatçı Mark Hale’in ‘Ege’ye ve hiç bitmeyen bir yaza ağıt’ sözleriyle anlattığı sergisi ‘Hoşgün Ressamı’, 14 Haziran’a kadar Ambidexter Galeri’de. 

Perküsyon Günleri, 1-2 Haziran’da Beykoz Çubuklu Silolar’da.

Kaş Uluslararası Kısa Film Festivali sinemacıları ve sinemaseverleri Akdeniz’in kıyısına, Kaş'a davet ediyor. 

15. Uluslararası İstanbul Opera ve Bale Festivali, 1-14 Haziran tarihleri arasında Atatürk Kültür Merkezi'nde gerçekleşiyor.

Kerala Dust, 1 Haziran akşamı Zorlu PSM’de. 

Yeşil Köşk/Bornova

‘Levanten Köşklerimiz ve Kültürel Mirasımız’ sergisi, 8 Haziran’a kadar Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi’nde.

16. İstanbul Uluslararası Edebiyat Festivali, ‘Senin Hikâyen Ne?’ başlığıyla 2 Haziran’a kadar edebiyatseverlerle buluşuyor. 

‘III. Sinematek Günleri: Sektör Buluşmaları’ başlıyor. Alanında uzman sinemacılarla sektöre meraklı sinemaseverleri üçüncü kez buluşturan etkinlikte Altın Portakal’da gösterilemeyen kısalardan bir seçki de yer alıyor.

Imany gelmeden Türkiye’de ‘yaz başlamaz’. Imany mini Türkiye turnesine 4 Haziran’da Ankara Oran Sahne’de başlıyor. Turne 5 Haziran’da İzmir Kültür Park’ta, 7 Haziran’da Harbiye Açık Hava’da devam ediyor ve 8 Haziran’da Antalya Açık Hava’da sona eriyor.

kapsül kültür öneriyor

Tabutta Rövaşata

Hepimizin ilham kaynağı, ‘Tabutta Rövaşata’ filmiyle kalbimize giren Ahmet Uğurlu’yu kaybettik. 

Yazar Alberto Manguel ile söyleşi: “Hayatımın hikâyesi benim eserim.”

‘Derin Yoksulluk Ağı’ kurucusu Hacer Foggo öneriyor: “Çocuklara artık oyuncak alınamıyor, çok pahalı çünkü. Oyuncaksız büyüyor çocuklar. Kullanılmış oyuncakları toplayıp, tamir edip çocukların erişebilecekleri yerlere, mahallelere belediyeler Oyuncak Kütüphanesi kurabilir.”

Latmos’un çığlığını duyalım, duyuralım. Umudun kutsal tapınağı Latmos, maden ocaklarına feda edilmesin!

Fotoğraf: Designboom

Hiç bir tabure çiçek açar mı? Gisung Han’ın tabureleri ayrıştıkça çiçek açıyor.

Deniz Yüce Başarır, Yusuf Atılgan romanı ‘Aylak Adam’ı Zeynep Uysal’la konuşuyor: “Yine bir erkeğin peşinden sokak sokak, kadın kadın dolaştıracağım sizi.”

“Çalışmaktan, eser vermekten, yeni yerler görmekten ve dil öğrenmekten yorulmayan” olarak anlatılan tarihçi Prof. Dr. Özlem Kumrular aramızdan çok erken ayrıldı. Bitmeyen neşesini yaşatmak dileğiyle…

Varlık dergisinin Haziran 2024 sayısı çıktı. Dosya konusu: ‘İletişim Çağında Yalnızlık’.