Sayı: 94 - Ortalama okuma süresi: 4 dakika (1.230 kelime)

Türkiye ve Yunanistan'ın dostluğu: 'Elgin Mermerleri'

Hazırlayan: Gülşah Görücü

Yunanistan’da her gün ekseriyetle tek gündem var: Türkiye. Ancak bu sefer işler başka ve bu haftaki sözlerinin ardından Yunanistan’da ‘Günün İnsanı’ seçilen kişi, Türkiye Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanı Zeynep Boz. 

Yunanistan bu kez Elgin Mermerleri’nin İngiltere’den iadesini isteyen Atina’ya, Türkiye’den gelen desteği konuşuyor. Ege’nin komşu kıyıları, Zeynep Boz’un ‘mermerlerin Osmanlı döneminde meşru olarak İngiltere’ye götürüldüğü iddiasını destekleyen herhangi bir kanıt olmadığını’ belirttiği açıklamasının ardından birbirine ne kadar da yakın, davaların ne kadar da bir olduğunu hatırlamaya başlıyor. 

Fotoğraflar: Wikimedia Commons

Atina’dan İngiltere’ye bir kaçakçılık hikâyesi 

Atina'daki Akropolis'te, Athena Tapınağı Parthenon ve çevresindeki yapılara ait olan ancak İngiltere'deki British Museum'da sergilenen eserlere Elgin Mermerleri deniyor. Elgin Mermerleri, M.Ö. 447-432’ye tarihleniyor ve eserlerin 19. yüzyıl başlarında, İngiliz diplomat Lord Elgin (Thomas Bruce) tarafından İngiltere’ye götürüldüğü biliniyor. Bu öyle bir yerinden edilme hikâyesi ki o dönemde kaçırılan eserlerin arasında Parthenon tapınağının 75 metrelik frizi (duvar süsü) bile bulunuyor. 

Yunanistan, eserlerin kalıcı olarak iade edilmesi için ilk başvuruyu 1983’te yapmış ancak 1963 tarihli ‘British Museum Kanunu’ eserlerin müze koleksiyonundan çıkarılmasını baştan yasaklıyor. British Museum’un internet sitesinde ‘eserlerin iadesi için yapıcı görüşmelerin sürdüğü’ bilgisi yer alıyor. Anlayacağınız Yunanistan’ın işi üç nalla bir ata kalıyor. 40 senedir süren ‘sözde yapıcı görüşmelerin’ köküne kibrit suyu döken ise geçen kasımda yaptığı açıklamalarla Miçotakis oluyor. 

Ne olmuştu? 

Osmanlı İmparatorluğu döneminde Atina’dan İngiltere’ye kaçırılan ‘Elgin Mermerleri’ İngiltere ve Yunanistan arasında diplomatik çatışmaya yol açmış, Kasım 2023’te yapılacağı duyurulan İngiltere Başbakanı Sunak ve Yunanistan Başbakanı Miçotakis görüşmesi iptal edilmişti. İptalin ardından Miçotakis, BBC’de katıldığı söyleşide büyük bir hayal kırıklığına uğradığını söylemiş ve sadece küçük bir kısmı Atina’daki Akropolis Müzesi’nde sergilenen Elgin Mermerleri’nin bu şekilde iki ayrı ülkede sergilenmesini ‘Mona Lisa tablosunu ikiye kesip sergilemeye’ benzetmişti. 

Yaşanan krizin ardından Sunak yerine başbakan yardımcısı Oliver Dowden ile alternatif bir görüşme planlanmış ancak Yunan hükümetinden bu konuyu gündeme getirmeyeceklerine dair güvence alamadıkları için o görüşme de İngiltere tarafından iptal edilmişti. Akıllara zarar öneri ise İngiltere muhalefetindeki İşçi Partisi’nin başkanı Keir Starmer'dan gelmişti: Atina ile British Museum arasında bir tür ‘ödünç verme’ anlaşması yapılırsa eserlerin Atina’ya taşınmasına karşı çıkmayacaklardı. 

Bir olay mahali olarak British Museum 

2023 yazında British Museum’da yaşanan akıl almaz olayları hatırlamakta fayda var. Envanterindeki bazı eserlerin bir çalışan tarafından çalınarak internette satışa sunulduğu kanıtlanan British Museum yönetiminin tarihe ve kültüre verdiği değer bu denli ortadayken yetkililerin savunma olarak geliştirdiği mülkiyet bilinci gülünç. Hâlihazırda birçok ülke, tarihinin en büyük krizini yaşayan British Museum’a “Eserlerimizi geri verin!” çağrısında bulunuyor. 

İngiltere tek başına, eserleri çalınan dünya ülkelerini karşısına almış durumda. Komşu kıyıların birleşmesi bir voltran etkisi yaratır, Elgin Mermerleri geri alınır ise memleketimizden yükselen çağrı da yerine ulaşacaktır: “…kendini ‘kültürel miras bekçisi’ ilan eden ülkelerin eserlerimizi korumasına ihtiyacımız yok!” 

Şimdi bir kez daha, komşu kıyılar el ele ve yüksek sesle: Anadolu eserlerini geri istiyoruz!

bugünkü destekçimiz

Başrollerinde Brian Tyree Henry ve Kate Mara’nın yer aldığı yapay zeka tarafından değiştirilen ABD ceza sistemiyle boğuşan FBI ajanlarının zamanın 3 farklı noktasındaki mücadelesini konu alan “Class Of ’09” 17 Haziran Pazartesi saat 21.30’da FX ekranlarında başlıyor!

ABD ceza sistemi yapay zeka tarafından değiştirilirken büyük değişimlerle boğuşan bir grup FBI ajanı, zamanın üç farklı evresinde mücadele veriyor. Dizi, farklı yıllara yayılmış ve iç içe geçmiş zaman dilimlerinde geçiyor.

Başrollerinde, büroya katılan en sıradışı ajanlardan biri olan Tayo rolünde Brian Tyree Henry, tüm zamanların en başarılı gizli ajanlarından biri olan Poet rolünde ise Kate Mara yer alıyor.

Adaletin doğasını, insanlığı ve nihayetinde hayatlarımızı ve mirasımızı belirleyen seçimlerimizi inceleyen yeni dizi Class of ’09, 17 Haziran Pazartesi saat 21.30’da FX’te başlıyor!

Dramadan korkuya, bilim kurgudan polisiyeye, aksiyondan komediye kadar birçok farklı kategoride yapıma ev sahipliği yapan FX kanalı, renkli ve çeşitli bir dünyanın kapılarını aralıyor. FX; D-Smart, KabloTV, Tivibu ve TV+ platformlarından izlenebiliyor. 

Class of ’09‘ın tanıtımını izlemek için; YouTube.

haber turu

Fotoğraf: NASA

NASA, Hubble Uzay Teleskobu’nun dönüşü ve hareketi algılayan cihazı, sistemindeki arıza nedeniyle uyku moduna geçirildi. 

Megastar Tarkan 51 yaşında ve 11. stüdyo albümü ‘Kuantum 51’, 14 Haziran’da bizlerle olacak: “Az kaldı sabredin.” 

Şair Zahrad'ın 100. doğum yıldönümü için Karagözyanlı öğrenciler, Zahrad’ın şiirlerini çizgi filme dönüştürdü. ‘Kırmızı Kedi’, ‘Hırsız Kedi’ ve ‘Meyve Vermeyen Erik Ağacı’ çocukların çizimleriyle yeniden hayat buldu. 

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nin Senato Kurulu kararıyla aldığı Temel Sanat Eğitimi Bölümü’nü kapatma kararı, tepkilerin ardından iptal edildi.

Yazar Franz Kafka'nın tüberküloz tedavisi gördüğü sırada arkadaşı Viyanalı şair Albert Ehrenstein'a yazdığı imzalı mektubu açık artırmaya çıkıyor. Mektupta Kafka, yaşadığı ‘yazar tıkanıklığı’ndan ve bu yüzden yaşadığı buhrandan dem vuruyor. 

Arkeologlar, Firavun II. Ramses’in yüzyıllardır kayıp olan lahdinin bir parçasını bulmayı başardı. Mısır’ın Abydos kentindeki bir Kıptî binasının zemininde gömülü hâlde bulunan lahit parçası ve etrafındaki yeni bulgular, Krallar Vadisi’nin yağmalandığını bir kez daha onaylamakla kalmıyor; aynı zamanda sonraki hükümdarlar tarafından mezar eşyalarının yeniden kullanıldığını da kanıtlıyor.

İsveçli ikonik müzik grubu ABBA üyelerine, ‘İsveç’teki ve uluslararası müzikteki üstün çabaları’ dolayısıyla Vasa Kraliyet Nişanı takdim edildi. İsveç, kendi vatandaşlarına kraliyet nişanı vermeyi 50 sene önce bırakmış ancak uygulama 2022'de İsveç Parlamentosu tarafından yeniden başlatılmıştı. 

Fotoğraf: DiasporaTürk

Barış Manço’nun Belçika’da yaşadığı günler anısına, İtalyan ressam Giuseppe Barillaro’nun hazırladığı graffiti, Liege sakinleriyle buluştu. 

‘Ataerkil müzik endüstrisi’nin zorbalamaya doyamadığı isimlerden Miley Cyrus, W Magazine’e verdiği söyleşide, geçen yıl yayınladığı ve kısa sürede hit olan şarkısı 'Flowers' ile Grammy’i kazanana kadar sektörde ciddiye alınmadığını söyledi. 20 yıldır müzik yapan Cyrus şu soruyu sormakta çok haklı: “Kültür üzerindeki etkiyi konuşmak istiyorsanız, o zaman ben neredeydim?” 

Geçen ay 18 yaşına giren Brad Pitt ve Angelina Jolie’nin kızı Shiloh Jolie-Pitt, yasal isim değişikliği talebinde bulunan evrakı mahkemeye sundu. Shiloh soyadındaki ‘Pitt’i çıkarmayı ve isminin ‘Shiloh Jolie’ olarak değiştirilmesini talep ediyor. 

Peru'nun yoksul Amazon mahallesi, tropik ormanları konu edinen bir film festivaline ev sahipliği yapıyor. 10 güne yayılan gösterim programında, film izleme şansı bulanların arasında daha önce hiç beyazperdede film izlemeyenler var. 

Tolga Karaçelik’in yazıp yönettiği dördüncü filmi ‘The Shallow Tale of a Writer Who Decided To Write About A Serial Killer (Bir Seri Katil Hakkında Yazmaya Karar Veren Bir Yazarın Sığ Hikâyesi)’, 23. Tribeca Film Festivali’nde dünya prömiyerini yapacak. Filmin başrollerinde Steve Buscemi, Britt Lower ve John Magaro yer alıyor, görüntü yönetmeni koltuğunda ise ‘Black Bird’ ile Emmy ödülü sahibi ilk kadın görüntü yönetmeni olan Natalia Kingston oturuyor.

nerede ne var?

Fotoğraf: Gazete Kadıköy

İleri dönüşümü odağına alan ve sürdürülebilirliği mesele edinen çevre dostu festival ‘Upcycle Istanbul Art & Design Festival’, 10 Haziran’a kadar Müze Gazhane’de.

Bu yıl üçüncü kez gerçekleşen KRE-AKT (Kreatif Aktivizm) Destek Programı’na son başvuru tarihi 14 Haziran. 

‘12. Engelsiz Filmler Festivali’, animasyon atölyesi, özel gösterim ve söyleşilerin yer aldığı programıyla 7-13 Haziran tarihleri arasında Ankara’da izleyicilerle buluşuyor.

Uluslararası Örgütlenme Özgürlüğü Konferansı, ‘Güçlü Sivil Toplum’ temasıyla 11-12 Haziran’da YKY Kültür–Loca’da. 

‘37. Uluslararası İzmir Festivali’ bugün başladı. 26 Temmuz’a kadar İzmir ve çevresinin dört bir yanına yayılan etkinliklerle devam edecek festival programı burada.

15. İstanbul Opera ve Bale Festivali başladı ve ay ortasına kadar İstanbul’un önemli sahnelerinde opera ve bale tutkunlarını bekliyor.  

‘Yerli Oyunlar Festivali’, Pax Sahne'de yerli oyun takipçileriyle buluşuyor. Programda bu akşam ‘Hardlove’, 8 Haziran Cumartesi ‘N’Olcak Bu Yusuf Umut’un Hâli?’ ve 10 Haziran Pazartesi ‘Kupamaça’ var.

Arter, güncel sergileri ve farklı etkinlikleri bir araya getiren çok yönlü bir programla 8 Haziran’da gece yarısına kadar açık olacak. 

Sakıp Sabancı Müzesi’nde düzenlenen ‘Müzede Suare: Başka Renkler, Sesler, Yüzler’ bu hafta sonu da devam ediyor.

May December

İstanbul Modern Sinema, 2023 yılında gösterime giren ve Variety’den Altyazı’ya film eleştirmenleri tarafından en iyiler arasına seçilen beş filmi ‘TOP 5’te ağırlıyor. 8, 9 ve 13 Haziran günlerinde gerçekleşecek gösterimler için program burada. 

3-12 yaş aralığındaki çocuklara heykelden tasarıma, resimden müzeciliğe uzanan programıyla ilham vermeyi hedefleyen Türkiye İş Bankası Resim Heykel Müzesi atölyeleri, Haziran ayı boyunca devam ediyor. Katılım için rezervasyon yaptırmak gerekiyor. 

Bu yıl 24. kez gerçekleştirilen Afyonkarahisar Caz Festivali 8 Haziran’a dek sürüyor. Afyonkarahisar Festivalleri’nde klasik ve caz olarak bugüne kadar toplam yaklaşık 750 ücretsiz konser gerçekleştirildi ve 24 yılda 900 bin öğrenciye ulaşıldı.

‘Documentarist 17. İstanbul Belgesel Günleri’ 8-13 Haziran tarihleri arasında İstiklal Caddesi’ne boylu boyunca uzanıyor.

6 Temmuz’a kadar Galeri FE’de ziyarete açık olan ‘Şehrin Belleği’ sergisinin geliri Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı’na bağışlanacak.

kapsül kültür öneriyor

Haziran/2009/İstanbul

Hollandalı Dick Dosseman’in 83 bin 400 fotoğraflık arşivi: ‘Türkiye’de tarihî eserler ve şehirler’ 

Gilles Deleuze anlatıyor (1987): “Başkasının rüyasına dikkat edin!”

İzmir’in en uzun yürüyüş yolu olan ‘Efeler Yolu’ açıldı. Nif Dağı’ndan başlayan yol, Meryemana’da sonlanıyor. Efe ve Zeybek kültürü bakımından önemli 28 köyü, yaylaları ve günümüzde hâlen korunabilmiş doğal patikaları kullanarak birbirine bağlayan yol 500 kilometrelik 28 ‘zor’ etaptan oluşuyor.

Aslı Atasoy’un yazı dizisi: ‘GIRGIR’ın tarihi’ 

New York sokaklarında gördüğü tabelaları yeniden tasarlayan sanatçı Max Kolo ile tanışın.

‘Sarı Oda’da İlker Canikligil soruyor, Aylin Taşar yanıtlıyor: Şarkıcı doğulur mu olunur mu?

Yılın güncel sanat panoraması: ‘Almanak 2023’