Türkiye, sansür uygulamalarına aşina bir ülke ama 2022 yılında – özellikle müzik alanında – yasak kararları ardı ardına geldi. Canlı müziğe gece saati kısıtlaması sürerken, sekiz ayda 10’dan fazla müzik buluşması vali, kaymakamlık ya da belediye başkanlarınca iptal edildi. Son olarak 17-21 Ağustos’ta yapılacak Zeytinli Müzik Festivali, Balıkesir Burhaniye Kaymakamlığınca yasaklandı.

Festival yönetimi tarafından dün kısa bir açıklama yapıldı ve planlanan tarihte, “Tüm zamanların en coşkulu festivalinde buluşacağımıza inanıyoruz” denildi. Avukatları da aynı gün kaymakamlığa itiraz dilekçelerini iletti ancak yasak kararının ‘hukukla açıklanır bir yanı olmaması’ ve zaman darlığı nedeniyle, buradan dönüş mümkün görünmüyor.

Bu arada festivalin, ‘alkollü içki olmadan gerçekleştirileceği’ iddia edildiyse de bu bilgi gerçeği yansıtmıyor.

Genç müzik yazarı Batuhan Baksı, 17 yıldır düzenlenen etkinliğin Türkiye’de rock müzik için önemli bir misyon üstlendiğini ve ‘müzik dinleyerek tatil yapma imkânı sunmasıyla’ genç dinleyicileri heyecanlandırdığını söylüyor: “200 bin kadar bilet satılmış. Ama yasak kararının ardından planlar alt üst oldu. ‘mor ve ötesi’nin stadyum konserinde gördüğüm kadarıyla, Türkiye’deki müzik dinleyicisi bu tür büyük etkinlikleri çok özlemişti.”

‘mor ve ötesi’nin 28 Mayıs’ta İstanbul’daki stadyum konserine 35 bin kişi katılmış, şarkıların hep bir ağızdan söylendiği buluşma heyecan yaratmıştı. Bu konserde de alkollü içki satışı yapılmamıştı.

Zincir yasaklarla

Festivalde Selda Bağcan’dan Sertab Erener’e, ‘mor ve ötesi’nden Duman’a 100’e yakın sanatçı ve topluluk konser verecekti. Programdaki gruplardan Moğollar, yasak kararını, “Engellenmeye çalışılan bir festival değil, memleket gençliğinin özgürlüğü ve tercih hakkıdır” diyerek eleştirdi.

Batuhan Baksı, Z kuşağının müzikal açıdan çok talihsiz bir döneme denk geldiğini düşünüyor: “2000’lerle başlayan rock müziğin popülerleşme süreci, dönemin gençlerine çok keyifli zamanlar yaşattı. H2000, Rock’n Coke, Barışarock, Unirock, Sonisphere gibi daha sayamayacağım birçok festival, bugünün gençlerinin özendiği festivaller arasında yer alıyor. Gençlerin çoğu üniversiteye başlayarak aslında özgürlüklerini eline aldığında pandemi gerçeğiyle yüzleşti, sosyal ve kültürel hayatları sekteye uğradı. Bildiğim bir şey varsa, gençler özgürce eğlenmek istiyor. Sevdiği müziği sahnedeki müzisyene eşlik ederek dinlemeyi arzuluyor. İçlerinde son iki yıldır yaşanan kapanmaların enerjisinin de biriktiğini düşünürsek, gençler bu tür yasaklarla karamsarlaşıyor, mutsuzlaşıyor, umudunu kaybediyor ve hayatına ket vurulduğunu düşünüyor.”

Yasak gerekçeleri aynı

Zeytinli Rock Festivali, resmî tebliğe göre ‘güvenlik, asayiş, çevre sorunları’ gerekçe gösterilerek iptal edildi. “Yoğun şikâyet ve yakınmalar göz önüne alınarak kamu güvenliği ve sağlığı, kamu huzuru ve çevrenin korunması amacıyla festivalin yapılmasının uygun görülmediği” duyuruldu.

Eskişehir’de mayıs ayında yapılmak istenen Anadolu Fest, ‘huzur ortamı ile kamu düzeni ve kamu güvenliğinin sağlanması, suç işlenmesinin önlenmesi, başkalarının hak ve özgürlüklerinin, genel asayişin korunması ve şiddetin önlenmesi’ gerekçesiyle iptal edilmişti. Bursa’daki Mem Ararat konseri yine ‘kamu güvenliği’ nedeniyle yasaklandı.

Tunceli’de yapılacak Munzur Festivali, Isparta’da Melek Mosso konseri, Muş’taki Metin & Kemal Kahraman konserleri, ‘yapılan inceleme sonrası uygun bulunmadığı için’ gerçekleşemedi.

Gençler arasına duvar 

Bazı sivil toplum örgütlerinin hedef göstermesi sonrası yasak kararları verilmesi de dikkat çekici.

Balıkesir Sivil Toplum Platformu, Zeytinli Rock Festivali’nin, ‘halkın değerlerine, örf ve adetine, kültür ve inançlarına aykırı olduğunu’ iddia edilmiş, yetkililerden, gençlere kötü örnek olan buluşmayı 'ivedikle iptal etmesi' istenmişti. Balıkesir Sivil Toplum Platformu, Anadolu Gençlik Derneği, Alperen Ocakları, Milli Gençlik Vakfı, TÜGVA gibi kuruluşlardan oluşuyor.

Eskişehir Kardeşlik Platformu, Anadolu Fest’in ‘ahlaksızlığı özendirdiğini’ savunmuş, “Ahlaksız ortamların sanattaki, kültürdeki ve müzikteki yeri neresidir?” diye sorulmuştu.

Batuhan Baksı, müzisyenler ile dinleyiciler arasına bir duvar örme isteği ya da kalabalıkların bir araya gelmemesini sağlamak arzusuyla konserlerin yasaklanmış olabileceğini söylüyor.

Ona göre hedef görmelerin nedeni de gençler arasına duvar örmek:

“Konser ve festivallerin gençler arasında meydana gelebilecek kültürel ve ideolojik değişimlere karşı önlem olarak hedef gösterildiğini düşünüyorum. Çünkü adı üstünde ‘genç’ diyoruz ve her an her şeyden etkilenebilme potansiyelleri var. Hâliyle festival katılımcılarına dahil olmayan bir genç, çevresinde olup bitenleri gördüğünde ‘Burada ne oluyor?’ diye sorgulayıp, bu organizasyonlara meyil edebilir. Kültürel geçişlerin yaşanmaması ve hedef gösteren STK’ların içindeki gençlerin o camiada hoş görülmeyen bir kültürden etkilenmemesi için bu etkinliklerin yasaklanması isteniyor olabilir."