Hazırlayan: Aslı Uluşahin

Oscar Ödülleri’nin değeri tartışıladursun, Akademi, tarihindeki utanç sayfalarından birini temize çekmek için harekete geçti. 1973’teki törende hakarete uğrayan Sacheen Littlefeather’dan bir mektupla özür dileyen Akademi, bu kez onu dinlemek üzere 17 Eylül’de Akademi Müzesi’ne davet etti.

‘The Godfather’ filmindeki rolüyle ‘En İyi Erkek Oyuncu’ ödülünü kazanan Marlon Brando yerine sahneye çıkan Littlefeather, konuşmasında, “Merhaba, ben bir Apaçiyim” demiş ve yuhalanmıştı. Littlefeather, hükümetin ve sinema endüstrisinin ırkçı tutumu nedeniyle Brando’nun ödülü reddettiğini açıklamıştı.

Littlefeather hayattayken bu özrü alabildiğine sevindiğini söyledi; ne de olsa Dennis Banks, Russell Means, John Trudell ve Charlie Hill gibi mücadele arkadaşları çoktan gitmişti. Ama kuşkusuz geç kalmış bir özürdü bu: “Biz yerliler çok sabırlı insanlarızdır, sadece 50 yıl beklemem gerekti!”

Fotoğraf: CNN

‘Siyahların hayatı değerlidir’

Mümkün olsa, Akademi herhalde Hattie McDaniel’dan da özür dilerdi. McDaniel, ilk ödüller dağıtılmaya başladıktan 10 yıl sonra, 1940’da ödülü alan ilk siyah oldu ama törende herkesle bir arada oturması engellendi. Üstelik McDaniel, ‘En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu’ ödülü getiren ‘Gone with the Wind’ filminde bir köleyi canlandırıyordu. 2020’de George Floyd’un öldürülmesinin ardından patlak veren ‘Black Lives Matter’ hareketiyle film tekrar gündeme gelmiş, HBO yapımı platformundan kaldırmıştı.

Yeniden bir siyahinin ödül kazanması için 24 yıl geçmesi gerekti. Sidney Poitier, ‘Lilies of the Field’la ‘En İyi Erkek Oyuncu’ ödülünü alan ilk siyah erkek oldu. Sidney Poitier’nin hayatını ve mücadelesini yakında ‘Sidney’ belgeselinde izleyeceğiz.

Halle Berry ise ‘Monster's Ball’ filmiyle, 2002’de ‘En İyi Kadın Oyuncu’ ödülünü alan ilk siyah kadın oldu. 

Görmezden gelinen filmler

Akademi bir özür daha dileyecek olsa, muhtemelen bu, tarihi boyunca görmezden geldiği yapımlar ve yaratıcıları için olurdu. ‘Fazla beyaz’ Akademi, yıllar boyunca birçok yapımı aday göstermedi. 

Afro-Amerikan senaryo yazarı Jourdain Searles’a göre, bu liste hiç kısa değil: “Spike Lee’nin 1989 yapımı ‘Do the Right Thing’i ‘En İyi Film’ ve ‘En İyi Yönetmen’ dallarında aday olamadı. ‘Eve's Bayou’ (1997), ‘Malcolm X’ (1992), ‘Dead Presidents’ (1995), ‘Daughters of The Dust’ (1991), ‘Antwone Fisher’ (2002), ‘Selma’ (2014) ve ‘Creed’ (2015) gibi yapımların hakkı yendi.”

‘The Hurt Locker’

Kasthryn Bigelow 2009’da, başlangıçtan tam 80 yıl sonra, ‘The Hurt Locker’la ilk kadın ‘En İyi Yönetmen’ oldu. Alfonso Cuarón, ‘Gravity’ filmiyle (2014) ‘En İyi Yönetmen’ ödülü kazanan ilk Meksikalı; Chloé Zhao, 2021’de ‘Nomadland’ ile ‘En İyi Yönetmen’ ödülü alan ilk Asyalı kadın olarak oldu. 

Değişim 2016’da başladı

Akademi’de değişimin ateşi 2016’da yakıldı. 2015 ve 2016 yıllarında hiçbir Afro-Amerikalının aday gösterilmemesi “Oscar’lar çok beyaz” eleştirilerini tetikledi. Spike Lee, “Biz oyunculuk yapamıyor muyuz?” diyerek töreni boykot etti. Eleştiriler karşısında Akademi bir dizi değişikliğe gitti ve üyelerindeki çeşitliliği artırdı. ‘#MeToo’ ve ‘Black Lives Matter’ hareketleri değişim talebini güçlendirdi. 

2020’ye gelindiğinde Güney Kore yapımı ‘Parasite’, ‘En İyi Film’ seçilebildi. Akademi, 2020 sonunda yeni değişiklikler açıkladı. 2025’te yürürlüğe girecek uygulamalarla kadınların, etnik grupların, LGBTİ+’ların ve engelli bireylerin temsilinin artırılması planlanıyor.