Hazırlayan: Aslı Uluşahin

Venedik Film Festivali, kırmızı halı seremonisi, Catherine Deneuve’ün onur ödülü aldığı açılış töreni ve Noah Baumbach imzalı ‘White Noise’ filminin gösterimiyle 31 Ağustos’ta başladı. Bu sene 79’uncu kez düzenlenen festivalin ardında 90 yıllık bir geçmiş yatıyor. Dünyanın en eski film festivalinin tarihine, bugününe ve Türkiye’nin temsiline bakmak üzere, Venedik’e uzanıyoruz.

Faşist tarih

Buluşmanın ilki, 1932 yılında, Venedik Bienali’ne eklenmiş bir etkinlik olarak gerçekleşti. Gösterilen ilk yapım Rouben Mamoulian’ın ‘Dr. Jekyll ve Mr. Hyde’ıydı. Bir yarışmaya dönüşmesi 1934 yılında; Mussolini iktidarının himayesinde oldu. En iyi filmlere ‘Mussolini Kupası’ veriliyor, en iyi oyuncular ‘Ulusal Faşist Eğlence Derneği’ adına ödüllendiriliyordu.

1 Eylül 1939’da Almanya’nın Polonya’yı işgaliyle başlayan II. Dünya Savaşı, festivalin seyrini etkiledi. Nazi ittifakı ülkelerinin katıldığı, sonrasında ‘yok sayılan’ savaş yıllarında, İtalyan sinemasından propaganda filmlerine yer verildi.

Barış dönemi

Karel Stekly’nin yönettiği ‘Siréna’dan bir sahne…

II. Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle, 1947’de Doğu Bloku ülkelerinden Çekoslovakya yapımı Karel Stekly’nin ‘Siréna’sının ödüllendirildiği festivalle, ‘demokrasinin dönüşü’ kutlandı. Etkinliğin simgesi olacak ‘Altın Aslan’lar 1949 yılında tanıtıldı. 50’li yıllara gelindiğinde, Hindistan ve Japonya gibi ülkelerin temsilinin yanı sıra sinema yıldızlarının da katılımıyla ilk parlak döneme ulaşıldı. Akira Kurosawa ‘Rashômon’ ile 1951’de ‘Altın Aslan’ aldı. İtalyan sinemasından Fellini, Pasolini gibi ustaların doğuşuna şahitlik eden festivalde, Ingmar Bergman ‘The Magician’la (1959), Andrej Tarkovski ‘Ivan’s Childhood’ (1962) filmiyle ödül kazandı.

‘68 hareketi

Festival ve bienal, hâlâ faşist geçmişten izler taşıyordu ve ‘68 gençlik hareketinin doğuşuyla yeni bir kırılma yaşandı. Öğrenciler hem bu izleri hem sanatın giderek metalaşmasını eleştirerek Venedik Bienali’ni (ve festivali) protesto etti. Sonuç olarak, 1969’dan 1980’e kadar yarışma yapılmadı. Ancak, 1971 yılında ‘Modern Times’, ‘The Great Dictator’ gibi filmlerin yaratıcısı Charlie Chaplin’e ‘Onur Ödülü’ sunuldu.

80 sonrasında, yeni bir anlayış ve yeni bölümlerle genişleyen, dünya sinemasıyla birlikte ABD’li yıldızları kucaklayan Venedik Film Festivali, bugünlere uzanan hâlini aldı. Steven Spielberg’ün ‘E.T.’si, Almadovar’ın ‘Sinir Krizinin Eşiğindeki Kadınlar ’ı perdeye yansırken, Jack Nicholson, Nicole Kidman, Al Pacino ve Robert De Niro kırmızı halıda göründü. 2020 sonrası ise kadın sinemacıların temsilinin görece artışına sahne oldu.

79’uncu festival

Festivalin açılış filmi, bir roman uyarlaması olan ‘White Noise’...

10 Eylül’e dek sürecek buluşmanın kara-komedi türündeki açılış ve yarışma filmi ‘White Noise’, bir roman uyarlaması. Roman, ‘Beyaz Gürültü’ adıyla Türkçede Siren Yayınları’nca yayımlanmıştı. Julianne Moore başkanlığındaki jüri, bu yıl 23 yapım arasında seçim yapacak. Distopik gelirim ‘Don’t Worry Darling’, tartışmalı Marilyn Monroe biyografisi ‘Blonde’ ve Luca Guadagnino ile Timothée Chalamet’i yeniden buluşturan ‘Bones and All’ yarışacak filmler arasında. Bu yıl Türkiye’den yalnızca, ‘Orizzonti’ (Ufuklar) bölümünde gösterilecek Turan Haste’nin ‘Rutubet’ adlı kısa metrajı bulunuyor.

Türkiye’nin yolculuğu

Metin Erksan’ın ‘Susuz Yaz’ı (1963) ve Erden Kıral’ın yönettiği ‘Hakkâri’de Bir Mevsim’ (1983), Venedik’in ağırladığı ilklerden. Erden Kıral ‘Ayna’ (1984) ve ‘Yolda’yla (2005) yeniden festivale katılmıştı. Ömer Kavur’un ‘Anayurt Oteli’ 1987’de FIPRESCI ödülüne değer görüldü. 2000’li yıllarda çok sayıda yerli üretim farklı bölümlerde yer aldı. 2008’de Ferzan Özpetek ve Semih Kaplanoğlu ‘Altın Aslan’ için yarıştı. 

‘Çoğunluk’ (2011) ve ‘Küf’ (2012) gibi yapımların ardından Kaan Müjdeci’nin ‘Sivas’ı (2015) iki ödülün sahibi oldu. 2020’de Azra Deniz Okyay ‘Hayaletler’ ile ödül aldı. Türkiye bugüne kadar ‘Altın Aslan’a ulaşamadı. 

Festivalin en çok ödüllendirdiği ülke Fransa.