Özge Akkaya

Şehirde yaşayan herkesin aklına en azından bir kez gelmiş bir fikirdir küçük bir kasabaya yerleşmek. Şehir yaşamının keşmekeşinden kurtulmak, hava kirliliği, gürültü, çocuğunu doğayla iç içe yetiştirme isteği, politik gerilimden bir nebze olsun uzak durmak, pandemi, deprem, ekonomik kriz... Gitmek isteyene neden çok şehirde. Bu hayali kuranların bazıları işte bu nedenlerden birine veya birkaçına tutunup büyük şehirleri terk ettiler. TÜİK’in 2022 Aralık ayında yayınladığı rapora göre en çok göç alan iller olan İstanbul, Ankara ve İzmir, aynı zamanda en çok göç veren iller. İstanbul 408 bin 165 kişi ile en çok göç veren il olurken, onu 165 bin 604 kişi ile Ankara ve 109 bin 470 kişi ile İzmir takip ediyor.

Ben de 2020 yılında pandemi nedenine tutunup İstanbul’dan Urla’ya yerleştim kısa bir süreliğine. Bunu yaparken temelli yerleşeceğimi düşünerek yapmamıştım, pandemi bitince de İstanbul’a geri döndüm. Ama elbette orada bulunduğum süre zarfında İstanbul dışında bir yaşamla ilgili kendime dair çıkarımlarım oldu. Benim işim nereden istersem oradan çalışmaya elveren bir iş. Bundan dolayı herhangi bir yere taşınmamın hep çok kolay olduğunu düşünürdüm. Gerçekten de o kısımda hiçbir sorun olmadı, işimi kesintisiz bir şekilde devam ettirdim ama biraz yalnız bir yaşamın içinde buldum kendimi. O dönem bana iyi geldi, ancak bunun sürdürülebilir bir şey olmadığını anladım. Kısa süreli ‘küçük bir yere yerleşme’ girişimimin bana öğrettiği en önemli şey bulunduğum yerle bağ kurmamı sağlayan, oradaki hayatın olağan akışına karışmamı sağlayan bir şeylere sahip olmam gerektiğini anlamak oldu. Bu illa iş olmak zorunda değil, bir hobi de olabilir, sosyal çevre de olabilir. Yani İstanbul’dan kendini alıp başka bir yerde bir evin içine koyduğunda pek yürümüyor bu taşınma planı...

Şimdi yine bir yerlere taşınma fikri aklıma düşmüşken ve insanlardan da bunu daha sık duymaya başlamışken farklı kasabalarda yeni yaşamlar kurmuş insanların deneyimlerini dinlemek hem ilham olabilir hem de daha ayakları yere basan planlar yapmamıza yardımcı olabilir...

Fotoğraf: Tolga Adanalı / Depo Photos

Öncelikle şunu belirtelim; bu yazı için kendi deneyimlerini aktaran herkes kararından çok memnun ve büyük şehre geri dönmeyi düşünen yok.

Geçen yıl İstanbul’dan eşi ve 2 yaşındaki çocuğuyla taşınıp Çanakkale'nin Akçakoyun köyü ve Ayvalık’ta ikili bir yaşama geçen Melodi Deniz Durak (34, videograf), “Hem kırsalda, bir dağ köyünde, hem de bir sahil kasabasında yaşamayı aynı anda deneyimleme şansımız olduğu için bu çeşitliliğin bize de oğlumuza da çok katkı sağladığını düşünüyorum. Şehrin stresinden uzak olduğumuz, yavaşladığımız, ekonomik olarak biraz daha güvende hissettiğimiz, bahçe ve doğa içinde yaşadığımız alternatif bir hayat kurduk. Küçük bir yerde yakın hissettiğin insanlarla iletişim kurma kolaylığı, daha gerçek olduğunu hissettiğimiz paylaşımlar ve dayanışma hissiyatı, oğlumuzu daha gönlümüze göre bir orman okuluna gönderebilmek... Bu karar bize tüm bunları sağladı. Gerçekten büyük zorlukları var ama yaşadığımız deneyimi ve şu an sahip olduklarımızı düşününce kesinlikle buna değer diyorum ve tekrar şehirde yaşama fikrinden tamamen uzaklaşmış hissediyorum” diyor.

2020’de İstanbul’dan Urla’ya taşınan Gökhan Uluğ ise (37, ekonomist), “Geldiğimiz yerde kısmen benzer taşınma hikâyelerine sahip insanlarla tanıştık; bu sosyal bir rahatlık sağlıyor. Bununla birlikte doğayla gerçekten çok yakın olabilmek, seyrelmiş bir sosyal etkileşimde kalabilmek, ferah yaşam alanları ve bunların yanı sıra araç trafiğine, şehir gürültüsüne, özellikle de kalabalıklara maruz kalmamak çok kıymetli” diyor.

Şehirden kasabaya taşınmanın, şehirden baktığımızda dahi görebildiğimiz güzellikleri bunlar. Ama tabii bu, taşındığınız anda mükemmel bir hayatın sizi beklediği anlamına gelmiyor. Büyük şehirlerden kasabalara göç edenlerin en çok zorlandıkları konuların başında sosyal yaşam ve kültürel etkinlikler geliyor.

2016 yılında İstanbul’dan Kaş’a taşınan Eren Keçecioğlu (35, işletmeci), “Çok güzel bir yere taşındık, güzel bir iş kurduk. Ancak bir metropol çocuğu olarak kasaba hayatına alışmak biraz zaman istiyor. Büyük şehirdeki dertlerinin burada hiç dert olmadığını anlarken, daha önce dert olabileceğini düşünmediğin şeylerin dert olabildiğini görüyorsun. En çok zorlandığım kısım sanırım kültürel aktivite kısmı oldu. İşim gereği bazen haftada 5-6 konser izlerken, taşındığım yerde bir sinema salonu bile olmaması beni epey zorladı” diyor.

Göç edenlerin sıkça söz ettiği bir diğer konu ise kasaba yaşamının sanıldığı kadar kolay olmaması. Şehirdeyken kurduğumuz romantik hayallerin içinde soba yakmak, her gün odun kırmak veya taşındığımız yerde kabul edilmemek gibi sahneler yok tabii. Ama hayaller/gerçekler tablosunda onlar da var aslında.

Fotoğraf: Biz Evde Yokuz

İstanbul’da tekstil ihracatı üzerine çalışırken, Çanakkale’nin Akçakoyun köyüne taşınıp arıcılık yapmaya başlayan Batuhan Durak (34, arıcı) ilk başta köylüler tarafından kabul edilmediğini, hatta üç ay boyunca kendisine ev kiralamadıklarını söylüyor. İlk altı ay sivil polis olduğundan şüphelenmiş köy halkı, sonra bu şüpheden kurtulup uyuşturucu ticareti yaptığına inanmışlar. Ve bu şüphe evine gelen jandarmalarla son bulmuş. Tüm bu maceraların ardından artık onun gerçekten sadece arıcılık yapan biri olduğuna ikna olmuşlar. Bu süreci gülerek anlatsa da kasaba halkına kendini kabul ettirmenin gerçek bir zorluk olduğu konusunda uyarıyor göç etmeyi düşünenleri ve ekliyor: “Kırsala taşınma kararı verirken, ‘Yeşilin içinde olalım, ekmeğimizi yaparız, domatesimizi bahçeden toplarız’ gibi romantik düşüncelere kapılmamak gerek bence. Çünkü kırsalda yaşamın da tıpkı şehirdeki gibi kendine has zorlukları var. Mesela soba yakmak, her gün odun kırmak başta keyifli gelse de bir süre sonra epey yorucu bir iş. O nedenle her şeyin güllük gülistanlık olduğu bir yaşama gideceğini düşünerek kimse bir yere taşınmamalı. Kaçıştan ziyade yeni bir başlangıç olarak kurgulanmalı bu taşınma işi. Şehirden kaçış mantığıyla kurgulanmış planlar çoğunlukla başarısızlıkla sonuçlanıyor.”

Gökhan Uluğ da göç etme kararının altında yatan kişisel nedenler üzerine etraflıca düşünmek gerektiğini söylüyor: “Özellikle bugünlerde maddi kaygılar hayatımızda maalesef çok yoğun yer kaplıyor ve bunları da yanında taşımak genelde kaçınılmaz. Bu yüzden ‘ne’den ayrılmak ve ‘ne’ye gitmek istediğini iyi tartmak gerekebilir.”

İstanbul’dan Datça’ya taşınan Tuğçe Başarır ise (37, avukat) Batuhan Durak’ın söz ettiği gibi kasaba yaşamına adaptasyonun zorlayıcı olabileceğini ve şehirli reflekslerinin kasabada pek bir işe yaramadığını aktarıyor: “Taşınmayı düşünenlere yaşadıkları yeri değiştirmeye ve sürekli kendilerini kabul ettirmeye çalışmamalarını öneririm. Kasabada yaşamak bambaşka bir kültür… O yerde iyi hissetmek, o yerden gibi hissedebiliyorsanız mümkün... Dolayısıyla yaşadığınız yeri olduğu gibi kabul edin…”

“Şöyle küçük bir kasabaya yerleşsek” hayalini gerçeğe dönüştürmek imkânsız değil; bunu yapabilmiş ve kararından ötürü çok mutlu olan sayısız insan var. Bu hayali kurarken ve gerçekleştirirken bu göçü bizi tüm dertlerimizden kurtaracak sihirli bir değnek gibi görmemek, nereye gidersek gidelim kendimizle gideceğimizi, o dertlerin bir kısmının yaşadığımız yerden değil, hayatımızdan ve olduğumuz kişi olmamızdan kaynaklandığını, dolayısıyla onların da bizimle yeni kasabamıza gelebileceğini akılda tutmak gerekiyor gibi... Ama tabii ki kişisel dertlerimizi denize nazır veya ağaçların arasında yaşamanın daha katlanılır olacağına şüphe yok. O yüzden iki gün önce gül ağacının altına tatlı bir kasaba çizenlerin hayalini en kısa sürede gerçekleştirmesi dileğiyle...