Ilgaz Gökırmaklı

Her şey bir arkadaşımın, uzun zamandır flört ettiği biriyle yaşadıklarını anlatmasıyla başladı: “İyi bir insan sanıyordum ama mültecilere nefret içeren bir tweeti beğenmiş. Konuşmalarından hiç anlamıyordum, fark etmemiştim, baya bildiğin ırkçı. Bir de bana ne zaman yazmak istese illa ki siyasi bir şey gönderiyor, tüm konuşmaları buradan açıyor. Başka bir şey konuşamıyoruz.”

Bir başka arkadaşım ise sosyal medyadan tanıştığı biriyle ilk görüşmesinin detaylarını iştahlı iştahlı anlatıyordu. Tahmin ettiğimizden daha keyifli ve uzun bir görüşmeydi. Neler olduğunu, nasıl biri olduğunu sorduğumuzda karşısındakine dair kişisel bilgileri bilmediğini ancak neredeyse babasının bile politik görüşü hakkında bilgi sahibi olduğunu fark ettik. Yaklaşık dört saatlik ilk görüşme, ‘Siyaset Meydanı’ tadında geçmişti. İşin garibi arkadaşım da benzer görüşlerde olduklarını fark ettikleri için çok mutluydu. Şu an birlikte değiller ama en azından herhangi bir eylemde karşılaşıp selam verebilecekleri yeni arkadaş buldu her ikisi de.

Tüm bunlar, ‘benim arkadaşlarım neden böyle?’ diye sordurmaktan ziyade “Hani gençlik kaygısız, hani gençlik başında duman; ilk aşkı ilk heyecan olacaktı?” diye düşündürüp öfkelendiriyor. Ülke hâlleri, pek çok normali elimizden aldığı gibi yeni normaller armağan etme konusunda da epey başarılı. Söz konusu flört ve romantik ilişkiler olduğunda da durum değişmiyor.

Fotoğraf: kevs / Unsplash

32 yaşındaki Aylin, partner seçiminde bazı turnusolları olduğunu söylüyor mesela. Herhangi bir siyasi partiden ziyade hayat görüşünün kendisi için önemli olduğunun altını çiziyor. Sözcük seçimleri dahil olmak üzere birçok küçük detayın karşıdakinin faşist, ırkçı, cinsiyetçi ve homofobik olup olmadığını anlamaya yardımcı olduğunu söylüyor. Aylin bu konuda net. Böyle bir durumla karşılaştığında görüşmeyi bitirdiğini söylüyor. Bu kadar rahat ve kesin söylüyor; zira deneyimlemiş:

“İki üç görüşmeden sonra anlaşabildiğimizi fark ettik. Nerelisin sorusuna geldi konu. Genel olarak şehirlerden bahsederken olumsuz kalıp yargılar içeren bazı şeyler söyledi. Bu söylediklerinin ırkçılık olduğunu söylediğimde, ‘Yok ben de siyahların yaşam hakkını savunuyorum’ dedi (gülüyor). Bir daha da görüşmedik.”

Aylin kendini feminist ve queer olarak tanımlıyor, “Aslına bakarsak, Türkiye’deki pek çok erkek açısından zor kadınım sanırım” diyor. Benzer görüşlere sahip olduğunu düşündüğü, popüler ifadeyle çok da ‘yükseldiği’ birinden “Biz farklı dünyaların insanıyız” mesajı almış o da:

“Bir görüşmenin sonunda hayat görüşlerimizin uymadığını, benim kendisine göre daha solda kaldığımı söylemişti bir başka flörtüm de. Aslında her şey yolunda görünüyordu, bu nedenle böyle sonlanmasına üzülmüştüm.”

31 yaşındaki Emre ise benzer politik görüşlere sahip olmanın önemini “Siyaset, 80'lerden sonra uğraşılması gereksiz bir şey olarak addedilip kitlelere apolitik olmanın yararları vaaz edildi ama siyasi görüş, kimliğin çok önemli bir parçası ve gündelik hayatın en kılcal yerlerine kadar pratikleri farklılaştırıyor” diyerek anlatıyor.

Türkiye’nin gittikçe sertleşen politik iklimi de siyasetin gündelik hayatın vazgeçilmez başlıklarından biri olmasının en önemli nedeni. Emre, eskiden bu konuda keskin düşünmese de şu an benzer politik iklimden gelmenin hayati önemde olduğuna inandığını söylüyor. Kendini solda tanımladığını söyleyen Emre, önceki ilişkilerinde yaşadıklarını ise şöyle anlatıyor:

“En ilginç deneyimim inanılmaz romantik şekilde gelişen ‘Before Sunrise’ tadında bir flört ilişkisinin siyasi sebeplerle çalkalanması sonrası oldu. Karşımdaki kadının babasının ANAP-AKP geçmişi vardı, dini inanışları da sağlamdı. Ben ateistim, insanların dini ritüellerine saygım var ama romantik anlamda yakınımda olan birinin bunları tatbik etmesi onun için sorun yarattı. Bu konuyu epey taktı kafasına. Bir başka flörtümle de Marx'a romantik dediği için kavga ettiğimizi hatırlıyorum mesela. O da klasik üst orta sınıf CHP seçmeniydi.”

Emre artık “Solcu olmayan biriyle romantik bir şey yaşamak istemem” dese de Eros’un okunu yok saymıyor. Lakin yine de doğru bir yere ‘denk gelmesini’ istiyor: “Aşk çok rastlantısal bir durum. Anlattığım örnekte de öyle olmuştu. Benzer bir durum olabilir tabii. Ama olmaması için çabalarım, hayatıma uzun vadeli almamaya uğraşırım.” Nazar boncukları koyarak merakları giderelim. Emre’nin siyasi görüşleri bakımından hiç sorun yaşamadığı uzun süreli bir ilişkisi var.

Fotoğraf: EVREN AYDIN / Unsplash

26 yaşındaki Pınar ise hem ayrılan hem de görüşleri nedeniyle ‘engellenenlerden.’ Politik kimliğinin hayatının her alanında var olduğunu söyleyen Pınar, farklı görüşlere sahip olduğu bir erkek arkadaşını önce değiştirmeye çalışmış, ancak dönüştüremediğini fark ettiğinde bitirme kararı almış. Özellikle gelecekle ilgili planlar yaparken farklı politik görüşlerde olmanın çok zorlayıcı olduğunu deneyimlemiş.

Pınar, söz konusu ilişkiler olduğunda yalnızca terk eden taraf olmamış, aynı zamanda reddedilen de olmuş: “Sosyal medyadan benimle görüşmeye çalışan biri vardı. Ben de siyasi paylaşımlar yaparım, normaldir benim için. Bir gün, bir paylaşımıma deyim yerindeyse yardırıp beni engelledi. Çok şaşırmıştım.”

28 yaşındaki Ece ise “Bağrımıza taş basıp hiç de benimsemediğimiz partilere oy vermek zorunda kaldık ama tamamen farklı ideolojilerden sevgili yapacak da değiliz” diyor. Ece, sadece bu nedenle bitirdiği bi ilişkisinde karşı tarafı tek sorunun bu olduğuna inandıramamış. ‘kesin başka biri var’ suçlamasına maruz bırakılmış.

Aşk mı? Memleket bu hâldeyken!

Kalp bu, laf dinlemez; dinlese de hemen kulak vermez diyebilirsiniz. Ancak, gönül ferman dinlemese de buz gibi gerçekler bir şekilde kendini dinletmesini biliyor. Koç Üniversitesi sosyoloji bölümünden Dr. Gözde Cöbek, partner seçiminin toplumdan bağımsız olmadığını, kişilerin benzer bir fikrin ötesinde kendisine benzer bireylerle eşleşme eğilimi gösterdiğini söylüyor: “Bu yüzden de partner seçimi sınıfsaldır. Yani yaz dizilerinin meşhur konusu zengin kız-fakir oğlan aşkı, ya da tam tersi, pek rastlayabileceğiniz bir durum değildir.”

Her ne kadar bu yazı için bir örnek bulmayı başaramasak da elbette istisnalar da var. Ancak Cöbek, genel olarak kişilerin çoğunlukla benzer ekonomik, kültürel ve sosyal sermayelere sahip insanlarla eşleştiklerini söyleyebiliriz diyor. Ayrıca benzer siyasi görüşlere, ideolojilere sahip olmak eş seçiminde önemli bir kriter olsa da sadece bizim coğrafyamıza özgü olmadığını söyleyerek biraz da olsa içlere serin sular serpiyor. Yine de ‘biz ayrı dünyaların insanıyız’ lafının bir klişenin çok daha ötesinde olduğunu hatırlatıyor: “Örneğin ABD’de eş seçimine dair yapılan araştırmalar da siyasi görüşün ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Bir Cumhuriyetçi bir Demokrat ile, ya da tam tersi, evlenmiyor/sevgili olmuyor. Ama son 10 yılda hızla kutuplaşan Türkiye’de giderek önemi artmaktadır elbette. İktidara muhalif birinin iktidarı destekleyen biriyle partner olması, ya da tam tersi, bu dönemde özellikle mümkün değil.”

Cöbek ayrıca doktora çalışmasından hareketle kadınların politik görüş konusundaki uyuma daha çok önem verdiğini belirtiyor:

“Örneğin flört uygulamaları kullanan heteroseksüel kadın bireyler, partner seçerken siyasi duruş ve görüşlerine özellikle dikkat ediyorlardı. Her gün en az bir kadının katledildiği Türkiye’de kadınlar partner seçerken dahi can güvenliğini düşünmek durumunda kalıyorlar. Bu muhtemel partnerin kadınlara, toplumsal cinsiyet kodlarına ve rollerine nasıl baktıklarını uygulamalarda bio’larına yazdıklarından, üniversitelerinden, fotoğraftaki duruşundan, pozundan, kıyafetinden veya uygulamadaki sorulara verdikleri cevaplardan anlamaya çalışıyorlar.”

Sonuçta sevgiliniz, yolu bir şekilde birlikte yürüdüğünüz, tökezlediğiniz anda güç bulabileceğiniz kişi değil midir? Bu nedenle insan, aynı yastığa baş koyduğu kişiyle, kendisini uyutmayan benzer dertler olsun isteyebilir. Sağlıklı bir ilişkinin tek koşulu olmasa da önemli bir kriter gibi görünüyor. Ten uyumu artı, politik uyum. Bir sonraki mutlu ilişkiniz için arayacağınız formül bu olabilir.

gündem

Berlin’de oy verme sırası (Fotoğraf: Depo Photos)

Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turuna günler kala alacağı tavır merakla beklenen Oğan, kararını yarın (22 Mayıs) açıklayacak. Yurtdışı temsilcliklerde ve gümrük kapılarında oy kullanma süreci başladı.

Saygı Öztürk’ün yazısı: “Özdağ, partisinin genel idare kurulu toplantısında, Sinan Oğan’la yollarının ayrılabileceğini, ancak iletişimin devam edeceğini belirtti.”
‘Ata ittifakı’ndan Adalet Partisi, Kılıçdaroğlu’nu destekleyeceklerini duyurdu.
Kılıçdaroğlu’nun videosu: “Bu artık bir seçim değil, referandumdur.”
Seçimin ardından ilk kez konuşan Akşener: “Kılıçdaroğlu'nun seçilmesi için hepimiz en şiddetli şekilde, elimizden gelenin sonuna kadar çalışacağız.”
Yavaş: “İddia ediyorum, ilk anlarda yine Erdoğan'ı çok önde gösterecekler. İlk anlarda yüksek açıklamalarının sebebi, sandıkların başını boşaltmak.”
Soylu: “Sandıklarda siyasi partilerin birer temsilcileri ve müşahitleri olabilir. Oy ve Ötesi diye bir dernek orada olamaz.”

ABD yönetimi, Ukrayna’nın uzun bir süredir talep ettiği savaş uçaklarının teminine yeşil ışık yaktı. Karar, Japonya’daki G7 Zirvesi’nde ABD lideri Biden tarafından müttefik ülkelere iletildi. Henüz Ukrayna’nın ne zaman bu uçakları alacağı belirsiz ancak Ukraynalı pilotların eğitimini ABD askerleri üstlenecek.

En deneyimli savaş pilotlarının yeni uçak eğitimi en az dört ay sürüyor.
Ukraynalı yetkililere göre savaşın seyrini değiştirmek için 200 adet savaş uçağına ihtiyaç var.

ABD Sınır Devriyesi’nin gözetimindeki 8 yaşındaki bir kız çocuğu hayatını kaybetti. Kızın Honduraslı annesi, çocuğunu ambulansla hastaneye götürme talebinin yetkililer tarafından defalarca reddedildiğini duyurdu: “Kızımı onlar öldürdü çünkü bir buçuk gün boyunca nefes alamadı. Ağladı, hayatta kalmak için yalvardı ama onu görmezden geldiler.”

Anne ve çocuğu kızın ölümüne kadar Sınır Devriyesi tarafından dokuz gündür gözaltında tutuluyordu.

bir foto

Şeriban Alkış

1969 yazı… Neil Armstrong Ay’da yürüyor. Woodstock, karşı kültür hareketinin belirleyicisi olarak dünyayı kasıp kavuruyor. Martin Luther King, suikastle öldüreli henüz bir yıl olmuş. Ve Harlem Kültür Festivali’nde 300 binden fazla kişi ‘black pride’ı kutluyor.

1967’de başlayan ve 1969’da zirve noktasına ulaşan Harlem, Manhattan, New York City’de başlayan ve daha sonra Black Woodstock olarak anılan Harlem Kültür Festivali, Stevie Wonder, Nina Simone, Mahalie Jackson, BB King ve daha nice siyahi şarkıcı ve grupları ağırlayan bir dizi konserden oluşuyor.

1969’un siyah kimliği ve kültürü için dönüm noktası olduğunu incelemek isteyenlerin dönüp dönüp baktığı bir ‘olay’.

‘Orijinal’ Woodstock, dünya çapında bilinir ve Oscar ödüllü bir belgeselle ölümsüzleştirilirken ‘Black Woodstock’un 40 saatlik konser kayıtları 50 yıl boyunca birilerinin gelip onu filmleştirmesin beklemiş. Kayıtların sahibi Hal Tulchin, festicali beş ayrı kamerayla kaydetmiş. Ancak 2017 yılında, ölümünden kısa bir süre önce ‘Summer of Soul’ belgeselinde kullanılmak üzere görüntüleri yapımcı ekibe teslim edebilmiş. ‘Black Woodstock’ tanımı da Tulchin’e ait. Yıllarca kimse bu festivalin görüntüleriyle ilgilenmeyince daha çok dikkat çekebilmesi için 2004 yılında bu isimlendirmeyi tercih etmiş.

2021’de Sundance Belgesel Büyük Jüri Ödülü'nü kazanan Summer of Soul, bir konser filminden çok daha fazlası. Zira, dönemin siyasetine dair çok fazla şey anlatıyor. Örneğin New York emniyeti (NYPD), festivalin güvenliğini sağlamayı reddettiği için, siyahların özsavunması için kurulan Kara Panterler sorumluluk aldı. Festivali organize eden Tony Lawrance, yıllarca tehdit edildiğini anlatıyor.

Festivalin siyah hareket için önemi, Nina Simone’un konserde izleyicilere “Beyazların hâkimiyetini, onların inşa ettiği yapıları yıkmaya hazır mısınız?” diye haykırdığı ândan anlaşılabilir.

The NYT’nin çalma listesi: ‘Songs in the Key of Black Woodstock’

Daha fazla fotoğraf.

kapsül pazar öneriyor

DJ Gamze Topçu’nun 161 şarkılık listesi: ‘Flow’
Kapsül’ün bu haftaki bültenleri: Kapsül Spor: ‘NBA Konferans finalleri: Jokic tacını istiyor ve Pokerin babası Doyle Brunson’a veda’, Kapsül Kültür: ‘Müzelerde bir nefes’, Kapsül Business: ‘Seçim işleri: Ankara'dan Twitter'a’
Melikşah Altuntaş’ın Cannes izlenimleri: ‘Kuru Otlar Üstüne’
Sam Kelly’nin yazısı: (çev. Beyza Şen): ‘Jean-Paul Sartre’ın maceraları’
Hürriyet’in arşivinden Ateş Yalazan’ın derlemesi: ‘Anket savaşları 70 yıl önce de vardı’
Oggusto seçkisi: ‘Seyahat tutkunlarının mutlaka izlemesi gereken filmler’
Gökhan Akçura’nın yazısı: “İstanbul’da taksicilerin ilk grevi 1926 yazında gerçekleşti. Belediye ile taksiciler arasındaki çekişme takip eden yıllarda da sürdü.”