Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanı kararıyla Türkiye, kadına yönelik her türlü şiddetle mücadeleye ilişkin standartlar getiren ilk belge niteliğindeki İstanbul Sözleşmesi’nden ayrıldı. 

Avukat Tuba Torun kararla ilgili, “Anayasa madde 104 gereği temel hak ve özgürlükler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez. Anayasa Mahkemesi, Anayasayı uygulamalı ve bu kararnameyi iptal etmelidir” yorumunda bulundu.

Karar birçok ilde cumartesi (20 Mart) günü protesto edilecek. İstanbul’daki toplanma çağrısı (15:00 - 17:00 ve 18:00) Kadıköy’deki Beşiktaş İskelesi önü için yapıldı. Twitter’da #AklınızdanBileGeçirmeyin etiketiyle tepkiler devam ediyor.

AKP cephesi ne diyor?

İktidar politikalarını etkileyen isimlerden biri olan Sabah yazarı Hilal Kaplan, sözleşmenin devamına karşı çıkmıştı.

Kaplan gerekçelerini şöyle anlatıyor: “Şiddeti sadece fiziki değil, psikolojik ve ekonomik olarak da kategorize edip erkeğin evden zorla uzaklaştırmasını sağlayan bir yapısı var. Ayrıca bu sözleşme sayesinde, Türkiye ilk kez içinde LGBT lobisinin bir numaralı tezi olan ‘cinsel yönelim’ ibaresinin geçtiği bir metne de imza atmış oldu.”

Kamuoyunun yakından tanıdığı AKP’li vekil Özlem Zengin ise sözleşmeyle ilgili, sağlıklı bir konuşma yapacak zemine gelinmediğini söylüyor: “Artık İstanbul Sözleşmesi bütün itirazların toplandığı bir havuza dönüştü. Bu sözleşmenin varlığı, yokluğu kadınlarla alakalı meselede asla geri gidişe sebep olmayacak diye düşünüyorum.”

Buraya nasıl gelindi?

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Şubat 2020’de, “Yeniden gözden geçireceğiz” demesiyle başlayan süreçte, kamuoyunun sözleşmeyi en yoğun tartışıldığı dönem temmuz ayıydı.

Erdoğan’ın AKP kurmaylarına verdiği “Çalışıp, gözden geçirin. Halk istiyorsa kaldırın” talimatının basına yansımasıyla, sözleşme Türkiye’nin gündemine oturdu.

Nakşibendi tarikatının etkili kollarından İsmailağa Cemaati, ‘İslami değerlere savaş hüviyeti taşıdığını’ söyleyerek sözleşmeden çıkılmasını Erdoğan’dan talep etti. İsmailağa, AKP üzerindeki en etkili dini gruplardan birisi olarak biliniyor. Erdoğan son olarak Ocak 2020’de İsmailağa Vakfı’nı ziyaret etmişti.

Kısa bir süre sonra gazeteci Murat Yetkin, sözleşmenin feshini talep edenlerin bir rapor hazırladığını ve Erdoğan’a sunduğunu yazdı.

‘Türkiye Düşünce Platformu’ adlı kuruluşça hazırlanan raporun imzacıları arasında Diyanet’in eski fetvacılarından Hayrettin Karaman, Cumhurbaşkanı Başdanışmanı İsrafil Kışla, MÜSİAD’ın kurucu başkanı Erol Yarar ve Yusuf Ziya Kavakçı gibi isimler bulunuyor.

Raporda şu ifadeler yer alıyor: “Sözleşmede şiddetten söz ediliyor ancak neyin şiddet olduğu tanımlanmıyor. Sözleşme her türlü cinsel sapma hareketini, cinsel yönelim kavramı ile meşrulaştırıyor ve ahlaki ve toplumsal yaptırımlardan muaf kılıyor.”

Bu esnada kadın örgütleri sözleşmenin devamı için mücadele edeceklerini söyledi.

Temmuz ayında yapılan MetroPOLL anketine göre, Türkiye’nin yüzde 64’ü sözleşmeden çıkılmasını onaylamıyor. Yüzde 17'ye göre ise sözleşmeden çıkılmalı.

İstanbul Sözleşmesi nedir?

Tam adı ‘Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’.

Mayıs 2011’de İstanbul’da imzaya açılan ve bu nedenle ‘İstanbul Sözleşmesi’ olarak anılan sözleşme, 10 Avrupa devletinin onayının ardından 1 Ağustos 2014 tarihinde yürürlüğe girdi. 

Bugüne kadar Avrupa Konseyi'ne üye 47 devletten 34'ü tarafından onaylanıp yürürlüğe giren sözleşmeyi ilk imzalayan ülke Türkiye.

Sözleşme, ‘toplumsal cinsiyet eşitliği’ ilkesine dayanıyor. İstanbul Sözleşmesi ile kadınların her türlü şiddet ve ayrımcılıktan korunması, cinsiyet eşitliğinin yaygınlaştırılması, bu amaçlar için kapsamlı bir çerçeve, politika ve tedbirler tasarlanması ve uluslararası işbirliğinin yaygınlaştırılması hedefleniyor.

Sözleşmede, ‘kadına karşı şiddet’ tanımı, ‘ister kamu ister özel yaşamda’ meydana gelsin, her türlü fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik şiddeti, şiddet tehdidini ve ayrımcılığı içeriyor.

İstanbul Sözleşmesi, ‘aile içi şiddeti’ ise ‘mağdurla aynı ikametgahı paylaşmakta olsun veya olmasın veya daha önce paylaşmış olsun veya olmasın, aile içinde veya aile biriminde veya mevcut veya daha önceki eşler veya birlikte yaşayan bireyler arasında’ diyerek tanımlıyor.

Sözleşmenin 18 yaşından küçük kız çocuklarını kapsayabileceği belirtiliyor.

Dahası

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu'nun temsilcisi Gülsüm Kav, sözleşmeyi dört maddede anlatıyor.

Bir kadının erkek şiddetinden özgürlüğe varan mücadelesi…

 Kararın ardından konuşan Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Altun: “Kadınlar, hayatın nesnesi değil öznesidir! Her zaman #GüçlüKadınGüçlüTürkiye diyeceğiz.”