Barış Akpolat

Bazı konserler vardır sadece müzik dinler, güzel vakit geçirirsiniz ve bu gayet yeterli hissettirir. Hayatım boyunca sayısız konser izledim ve pek çoğunda muhteşem vakit geçirdim, ama yalnız ama kalabalık bir arkadaş grubuyla. Hepsinin tadı başkaydı. Fakat… Bazı konserler vardır, işte onlar tarihe tanıklık ettiğinizi hissettiğiniz, çok özel deneyimlerdir. Müziğin ötesinde başka bir enerji vardır o konserlerde. Bazı grupların çok özel bir turnesini yakalamış olabilirsiniz mesela. Bir grubu dağılmadan hemen önce izlemişsinizdir ve sahnedeki gerginliğin müziğe yansımasını hissedersiniz. Bir grubun efsane kadrosundan biri veya çok özel bir müzisyen yoktan yere sahnede belirivermiştir. Yıllardır çalınmayan bir şarkıyı duyabilirsiniz o sahnede. Özel hissedersiniz kendinizi. Tarihe tanıklık ettiğinizin farkındasınızdır o an. Böyle konserlerde bir büyü vardır. 23 Temmuz Salı akşamı Bonus Parkorman’da BKM ve Pozitif ortaklığında gerçekleştirilen Massive Attack konseri tam da böyle bir büyüye sahipti.

Fotoğraflar: Cem Gültepe

Konser hakkında konuşacak çok şey var çünkü çok şey oldu o gece. Konseri iki başlıkta incelememiz gerek. Sahneye gelen konuklarla yükselen aura ve muhteşem bir müzik ile sahnenin her yerini kaplayan güçlü video şovu. Video şovu için politik bir ‘ifade şelalesi’ de diyebiliriz pekala. Umarım sesim ve fikirlerimdeki sarkastik duruşu yazıma da geçirebilmişimdir.

Birleşik Krallık Bristol’de 1988’de kurulan ve 1990’lı yıllardaki yükselişini özellikle ‘Blue Lines’ ve ‘Mezzanine’ albümlerine borçlu olan Massive Attack, memleketlerinin medarı iftiharı olan trip-hop janrının ana akıma yükselişinden sorumlu birkaç gruptan biri. Modern bir klasik sayılan ‘Blue Lines’ olmasaydı bugün ne Roots Manuva ne de Dizzie Rascal vardı denir müzik eleştirmenlerince.

İstanbul’da pek çok kez Massive Attack izledik. Bu izleyişim yanlış hatırlamıyorsam üç veya dördüncü olmalı. 7-8 kez izleyen tanıdıklarım da var ve hepsiyle aynı şeyi konuştuk: “Daha önce bu kadar acayip kadrolu bir Massive Attack konseri İstanbul’da izlenmedi.”

“Topla tüfekle tankla gelmişler bu kez” dedi bir saygıdeğer abim. O kadar doğru ki. Horace Andy, Young Fathers, Deborah Miller’lı kadroya bu müthiş şeklini veren ismin Cocteau Twins grubundan Elizabeth Fraser olduğu konusunda hepimiz hemfikirdik.

Dynoro & Gigi D'Agostino imzalı ‘In My Mind’ın banttan verilmesi ile başlayan konser ‘Mezzanine’ albümündeki klasik ‘Risingson’ ile açıldı. Grubun bence kariyerindeki en modern ve etkili albümlerinden biri olan Heligoland’dan ‘Girl I Love You’da Horace Andy sahne aldı. Onun bu albümden set list’e girebilen tek şarkı olması açıkçası biraz üzdü. Zaten konserdeki konukların dedikodusu kulaktan kulağa yayılırken ‘Paradise Circus’ ve solist -Mazzy Star grubunun da solisti- Hope Sandoval da keşke burada olsa diye sayıkladık durduk. ‘Girl I Love You’ sonrası sahneye Elizabeth Fraser çıktı ve ‘Black Milk’ başladı. Konser boyunca Fraser’ın harikalar yarattığı bir gerçek. Zamana yenik düşmemek adına toplum güzellik normlarına boyun eğen ana akım müzik karakterlerine inat, ait olduğu yaşla sahnedeydi Fraser (60). Sesinde varlığını hissettiren yaşı kapatmak için playback, backtrack veya pre-record gibi türlü teknolojik vokal nimetlerinden yardım alınmamış olması kendi adıma mutluluk sebebidir. 30 yıllık şarkıların zamana meydan okuması başlı başına bir başarıydı zaten. Fraser konser boyunca Tim Buckley’in sesiyle tanıdığımız ‘Song To a Siren’ı ve tabii ki ‘Teardrop’u da seslendirdi. ‘Teardrop’un yarattığı etkiyi size anlatmam mümkün değil. Aynı etkiyi aldığımız diğer şarkılarsa sahnede Deborah Miller ile seslendirilen ‘Safe From Harm’ ve ‘Unfinished Sympaty’ydi. Bu üçlü, konserin sonlarına doğru tüm kitleyi etkisi altına aldı. Üç kişilik kadrosuyla gelmesinden şüpheli olduğum Young Fathers’ı tam kadro sahneye çıkarıp arka arkaya ‘Gone’, ‘Minipoppa’ ve ‘Voodoo in My Blood’ söylemeleri hepimizi coşturdu. Grubun beyni kabul edilen Robert Del Naja (3D)’nin sakin ve derin sesinden dinlediğimiz ‘Karmacoma’ ve ‘Inertia Creeps’, grupla olan geçmiş anılarımızı canlandırdı. Konserin en punk anlarından biri ise Ultravox’ın ‘ROckwork’ cover’ını çaldıkları anlardı. Bu turneyi böyle bir solist kadrosuyla izleyebildiğim için kendimi şanslı saydığımı belirtmeliyim. Set list konusunda aynı heyecanı paylaşmam mümkün değil; çok daha etkili bir liste ortaya konabilirmiş ama şu da bir gerçek, orada o konseri izleyen kaç kişi varsa o kadar da farklı set list var.

Etkileyici olduğu kadar tartışmaya açık görsellik

Massive Attack konserlerinin en belirgin özelliği grubun, yaşanılan küresel gündemi eleştirel bir dille sahne arkasına yansıtmasıdır. Daha önceki konserlerinde buna şahit olduk. Hangi ülkedelerse o ülkenin dilinde akar yazılar ekranda. Bazen haber başlıkları bazen haber bültenlerinden editler izletilir ve bu tüm konser devam eder. Örneğin Gezi Parkı’na dair pek çok detayı daha önce karşımıza getirmişlerdi. Bu konserde videoların temelinde elbette Ukrayna ve Gazze vardı. Elizabeth Fraser, ‘Song To a Siren’i söylerken Gazze’deki yeraltı sığınakları, ‘Girl I Love You’ sırasında ise 2023’te Ukrayna’dan geçen meteor görüntüleri döndü ekranlarda. Savaş, bombardıman, kirli politikacılar, silah fabrikaları, ağlayan çocuklar, ‘celebrity’ yani ünlü figürlere ait haber başlıkları, bombalar yüzünden yeryüzünden silinmiş şehirler, kasabalar, harabeye dönmüş mahallelerin yanında en dikkat çekici görüntüler savaş sebepli can kayıpları ve savaş maddi destek paketlerinin rakamsal karşılıklarının net biçimde gösterildiği anlardı.

Açıkçası sanatın ve müziğin politik bir duruşu olması gerektiğini düşünsem de bu konser özelinde video şovunun, müziğin önüne geçtiğini ve hatta bazı anlarda da yorucu olduğunu düşünüyorum. Müziğin ve konukların önüne geçen politik duruşun da genel olarak taraflı ve hatta manipülatif yapısı beni düşündürdü. Filistin-İsrail, Ukrayna-Rusya taraflarının sorumlusu olarak sadece İsrail Başbakanı Netanyahu, Donald Trump gibi politik figürler gösterilirken Joe Biden ve ABD Demokratlarını ekranda hiç görmedik nasıl olduysa. Özellikle İngiltere’nin izine ekranda rastlamak mümkün değildi. Bu nasıl olabilir? Bu açıdan gayet eksik bulduğum politik duruşlarının yanı sıra ekranda sürekli ve hızlıca mesaj vererek dönen dünya politik sahne figürlerini izlemekten de bir ara yoruldum ve müzikten kopmaya başladım. Dünya gündemini Massive Attack’tan öğreniyorsanız İngiltere’nin bayağı masum olduğunu düşünebilirsiniz kısacası. Sadece bu bahsettiğim sebeplerden ötürü pek çok dinleyici, grubu ‘tatlı su solcusu’ olarak görüyor ve hiç de haksız değiller.

Grup, yaşadığımız çağın bir gerçeği olan komplo teorilerine de hızla yer verirken gerçeklikten sizi uzaklaştırmayı bilmiş. Neyin gerçek neyin sahte olduğunu unuttuğumuz anlardan sonra insanların içinde bulunduğu ruhen sıkışma hâline de yer veren ekip insani bir açıdan da bakmaktan geri kalmamış. Bütün eksik ve taraflı bulduğum hâlin yanında grubun başka hiçbir sanatçının söyleyemeyeceği gerçekleri yüzümüze vurması dikkate değer, bunu yok sayamayız. Bu büyüklükte başka hiçbir grup, böylesine çarpıcı politik mesajları üzerlerini pembe tozla kaplamadan dev kitlelere sunamaz. Tüm eksiklerine rağmen bir distopya eserinin film müziğinin canlı canlı sahnelenmesine şahit olduk.