Yaban buğdayla arpayı alın, toz haline getirilmiş bitki kökleriyle karıştırın, su ilave edin ve fırına verin. İşte bu, bilim insanlarına göre 14 bin yıllık dünyanın en eski ekmek tarifi.

Ekmek yapımı esas olarak, karbondioksit üreten minik bir mantar olan mayanın un ve suyla karıştırılmasını içeriyor. Hamur yoğrulurken mayanın salgıladığı gazla, un ve su karışımı elastik bir yapıya bürünür. İstenen kıvama gelince fırına verilen karışım ısı vasıtasıyla son şeklini alır.

Bir ekmeğin hazırlanması üç gün sürüyor.

Uzmanlara göre dünyanın en eski ekmeği düz bazlama şeklinde. Tadı ise bugünkü ‘çok tahıllı’ ekmeklere benziyor.

Ekmeğin kavrulmuş ete sarıp yenildiği biliniyor, bunun dünyanın en eski sandviçi olabileceği değerlendiriliyor. 

Şimdiye kadar en eski ekmeğe dair bulguların Türkiye'ye ait olduğuna, 9 bin yıl öncesine dayandığına inanılıyordu. Ürdün'deki 'Siyah Çöl'de yapılan kazılardaki kalıntılar, ekmek tarifinin 5 bin yıl daha eski olduğunu gösterdi.

9 bin yıl öncesine ait Türk ekmeği tarifi şöyle anlatılıyor: “Kültüre alınmış (ya da evcilleştirilmiş) buğday ve arpadan un yap, nohut veya mercimek gibi baklagiller ekle, suyla karıştır, fırında pişir.”

14 bin yıl öncesine ait Ürdün ekmeği tarifi ise şöyle: “Yaban buğdayı ve yaban arpasından un yap, suda yetişen yabani bitkilerin köklerini hamur haline gelene kadar hasırotu veya tokmakla ez, hamur veya bulamaç yapmak için suyla karıştır, ateş çevresinde sıcak taş ocağı üstünde pişir.”

Araştırmacılar, ekmeğin herkesin bir araya geldiği kutlamalarda veya ziyafetlerde yapıldığını düşünüyor. Ekmek, insanların tahıl ekmeye, hayvancılık ve çiftçilik yapmaya başlamasından önce üretiliyordu. 

Çiftçiliği başlatan adımının da ekmek üretimi için ekilen tahıllar olabileceği düşünülüyor.

Dünyada kaç çeşit ekmeğin üretildiğine dair ortak bir görüş yok. Türkiye özelinden bakacak olursak, ülke genelinde 1000’den fazla ekmek çeşidinin üretildiği biliniyor.

Evde ekmek yapımı

Pandemiyle birlikte ev merkezli hayat, şehir hayatında yer almayan bir hobiyi doğurdu: Evde ekmek yapımı.

Salgının ilk döneminde, hem dışarı çıkmamak hem de hijyenik ve güvenli bulunduğu için evde ekmek yapmaya olan ilgi arttı. Ancak bu ilginin en büyük sebeplerinden birinin de ‘ev aktivitesi arayışı’ olduğunu söylemek gerek.

2020 Mart ayında Google’da, ‘evde ekmek yapımı’ aramaları önceki aya göre 100 kat arttı. YouTube'da evde ekmek yapımı tarifleri içeren videolar üç milyondan fazla kişi tarafından izlendi.

Google'da ‘ekmek yapım makineleri’ ile ilgili yapılan aramalarda da 100 kat artış görüldü.

Dahası 

‘Fırınımdan Ekmekler’in kurucusu Murat Demirtaş anlatıyor: “Atalık tohumdan üretilmiş, ekolojik ürünlerle ve hazırladığım ekşi mayayla yaptığım ekmekleri yürüyerek dağıtıyorum.” 

Alman ekmeği ve fırınları: "Türkler Almanlardan iki kat daha fazla ekmek yiyor." 

‘Sudan Gelen’ podcast bölümü: ‘Sudan una, mayadan ekolojik yaşama ekmeğin hikayesi’

İzlanda'nın küçük bir kaplıca şehrinde geleneksel çavdar ekmeğinin pişirilmesi: "Kaplıca ekmeğinin kendine özgü bir tadı var. Fırında pişen ekmek yanına bile yaklaşamaz.”

Evde yapılabilecek 11 ekmek tarifi, ekmek yapmanın 11 püf noktası... 

TRT belgeseli ‘Yiyeceğin Serüveni’ bölümü: ‘Ekmek’

Cafe Fernando blog’unun yazarı Cenk Sönmezsoy, evde ekmek yapmanın inceliklerini anlatıyor ve kendisine özgü tost ekmeğinin tarifini veriyor: “Her şey rayına oturmuş kuvvetli bir mayayla başlıyor.”

İrlanda yargısı, fast food zinciri ‘Subway’in sandviçlerinde kullanılan ekmeğin, ekmek sayılamayacağına karar verdi. Bunun nedeni ekmekte çok fazla şeker olması. 

Belçika’nın kızıl buğday ekmeği: ‘Önce bira mı vardı ekmek mi?’ 

Finlandiya'da bir fırın, ‘dünyadaki açlıkla mücadele etmek’ adına ezilmiş çekirgeden yaptığı ekmeği piyasaya sürdü. Ekmeklerin her bir somununda yaklaşık 70 çekirge bulunuyor.