Sayı: 192 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika (1.221 kelime)

🎧 kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında ve YouTube’da. Kapsül’ün uygulaması iOS ve Android’de.

Bölgeselden evrensele: Açık Radyo

RTÜK, 30. yaşını kutlamaya hazırlanan Açık Radyo’nun karasal yayın lisansını resmî olarak iptal etti. 95.0 frekansından yayın yapan Açık Radyo, yeni bir yürütmeyi durdurma kararı çıkmazsa mevcut frekansını ve ismini kullanarak yayın yapamayacak.

24 Nisan’da ‘Açık Gazete’ yayınında geçen ‘Ermeni soykırımı’ ifadesi nedeniyle Açık Radyo’ya 5 kez program durdurma cezası veren Üst Kurul, karara zamanında uyulmadığı gerekçesiyle radyonun lisansını iptal kararı almıştı.

İtiraz üzerine yayın durdurma ve para cezası kararına ilişkin radyonun açtığı davada yürütmeyi durdurma kararı verilmiş ve RTÜK’ün itirazı da reddedilmişti. 

Bu süre içinde yayınını sürdüren radyoya 27 Eylül tarihli kararla, ‘yürütmenin durdurulması isteminin reddine’ karar verildiği bildirildi.

Fotoğraf: Açık Radyo

‘Her an kesilebilir’

Radyonun yayın koordinatörü Didem Gençtürk, mahkemenin son kararının 11 Ekim’de (dün) kendilerine tebliğ edildiğini söyledi.

Gençtürk, şöyle devam etti: “Elbette bu karara da itiraz ettik. Ancak RTÜK itirazımızın sonucunu beklemeden karasal yayın lisansımızın iptal edildiğini bize tebliğ etti. Biz tüm bu süre boyunca kesinlikle iyi niyet gösterdik. 30 yıldır yayıncılık yapan, ulusal ve uluslararası ölçekte bilinen bir radyoyu kapatıyorlar. Çok kolay kapatıyorlar. Her an Açık Radyo kapatılabilir. Şu an bile yayını kesebilirler. Tabii karasal lisans iptal edilince internet lisansı da iptal ediliyor. Bir süredir ‘yayıncılık faaliyetimizi kesintisiz olarak nasıl sürdürebiliriz’ diye yol ve yöntemleri araştırıyoruz.”

Radyonun kurucuları (1995)

Açık Radyo nedir?

Türkiye’de bağımsız radyonun ilk örneği olarak karşımıza çıkan Açık Radyo, Türkiye’deki yasalara göre tüm radyo ve televizyonların anonim şirket olma şartından mütevellit 92 ortaklı bir kolektif anonim şirket olarak kuruluyor. 

Hissedarların her birinde ‘ortaklık belgesi’ olarak Abidin Dino'nun 1’den 100’e kadar numaralanmış ‘Tuğralar’ serisi litografilerinden biri var. Tuğraların arkasında şu ibare yer alıyor: “Özgür, bağımsız, demokratik, haysiyetli, duyarlı ve sıradışı bir radyo kurma projesine, 1995’te verdiğiniz desteğin Türkiye’de yeni projelere örnek olması dileğiyle...”

‘Kâinatın tüm seslerine, renklerine ve titreşimlerine Açık Radyo’ şiarıyla İstanbul ve çevresine yayın yapan bölgesel bir radyo istasyonu olarak 13 Kasım 1995’te yayına başlayan Açık Radyo, ‘kamu yayıncılığı’ ve ‘bağımsız yayıncılık’ ilkelerini içeren bir manifesto duyuruyor. 

Bu manifesto şöyle: “…Eğlenemiyoruz!

Radyo, televizyon, gazete, dergiler, sıkıcı ve vasatçı. Hepsinden öylesine kuru bir gürültü çıkıyor ki, sonuçta, bir ‘kakofoni’den başka bir şey doğmuyor. Bir anlamda, kitle iletişim araçlarının gerçek bir iletişimsizliğe yol açması gibi bir paradoks söz konusu.

Dolayısıyla, yeni bir radyoya ihtiyaç var.

Radyo ne işe yarar?

‘Zihin Tiyatrosu’nu kurmaya.

Zeki, duyarlı ve nazik insanları bir araya getirmeye. 100.000 kişilik sürekli bir parti yapmaya.

Olabilecek en direkt teması kurmaya. ‘Sağırlara Program’ yapmaya. Belli bir fikrî ve kültürel yapısı olan insanların bir arada olacağı bir ‘platform’ sağlamaya. Bu insanları demokratik, özgür ve kaliteli bir ‘mecra’ çevresinde bir araya getirmeye. ‘Sağduyu’ya dayanan bir odaklaşmaya. Kısacası nefes alıp, vermeye. ‘Temiz hava’ solumaya.

Haysiyetli işler yapmak lazım.

Hiçbir çözüm üretmeyeceğimize söz veriyoruz. (Olsa olsa, dünyadaki ‘meraksızlık’ sendromuna, geçici bazı çareler getirmeye çalışabiliriz.) Size bir şey vermek istemiyoruz; mümkün olduğu oranda sizden bir şeyler almak istiyoruz.

Çünkü bu, bizim ortak projemizdir.”

Açık Radyo’nun faaliyetlerinde kâr amacı gütmeyeceği maddesi de daha sonra genel kurul kararıyla şirketin ana sözleşmesine ekleniyor.

Ömer Madra ve Eraslan Sağlam, 'Dinleyici Destek Projesi' yayınında (Fotoğraf: Ufuk Tanışan)

Açık Radyo yayıncılığının dünya üzerinde özgün olmasının en büyük nedenlerinden biri, programcıların neredeyse tümünün gönüllü olarak bu işi yapmasından geçiyor. Okuru, izleyiciyi ya da dinleyiciyi basın ve ifade özgürlüğü için katkı yapmaya davet eden kitle fonlaması ya da hibe uygulaması yöntemine başvuran yayın organı sayısı genelde az olmasına rağmen, Açık Radyo Dinleyici Destek Projesi ile bu tür bir yayıncılık anlayışının Türkiye’deki hatırı sayılır örneklerinden biri.

Dahası

Kapsül Kültür’de Gülşah Görücü’nün yazısı: ‘Koca bir megafon: Açık Radyo’

Açık Radyo arşivi. 

Radyonun kurucusu ve yayın yönetmeni Ömer Madra’nın Socrates’e verdiği söyleşi: ‘Bir şey yapmalı’, Madra’nın Nilay Örnek’e konuk olduğu ‘Nasıl Olunur’ podcasti bölümü ve Madra’nın TEDx konuşması: ‘Birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için’

Murat Sevinç’in yazısı: ‘Kâinatın tüm seslerine, renklerine ve titreşimlerine Açık Radyo… susturulamaz’

Mehmet Tez'in 2011 tarihli yazısı: ‘TRT Radyo vericileri düzenlemesi’ 

bugünkü destekçimiz

Agatha All Along: Disney+'ın Yeni Büyüleyici Dizisi

Disney+'ta izleyiciyle buluşan Marvel Television'dan  "Agatha All Along", Marvel Sinematik Evreni'nde (MCU) geçen büyülü bir hikayeyi anlatıyor. Dizi, özellikle "WandaVision" dizisinde tanıdığımız ve büyük ilgi gören karakter Agatha Harkness’ın merkezinde yer alıyor.

Dizi, Agatha Harkness’ın karanlık ve gizemli geçmişine odaklanıyor. 17. yüzyıldan günümüze kadar uzanan hikayede, Agatha’nın nasıl güçlü bir cadı haline geldiği, yeteneklerinin sınırlarını nasıl zorladığı ve Marvel evreninde nasıl kilit bir karaktere dönüştüğü anlatılıyor. İzleyiciler, onun büyü yapma yeteneklerinin yanı sıra daha önce bilinmeyen sırlarına ve iç dünyasına tanık oluyor.

Agatha'nın, büyü dünyasında daha büyük ve tehlikeli bir güçle yüzleşirken, hem kendi geçmişiyle hem de geleceğiyle mücadele ettiği bu dizi, karanlık mizah ve entrikalarla dolu bir macera sunuyor.

Agatha Harkness karakterine bir kez daha başarılı oyuncu Kathryn Hahn hayat veriyor. Hahn’ın canlandırdığı Agatha, hem karizmatik hem de zeki bir cadı olarak izleyicilerin ilgisini çekiyor. Dizinin oyuncu kadrosunda Aubrey Plaza, Joe Locke, Sasheer Zamata, Ali Ahn, Debra Jo Rupp ve Patti LuPone eşlik ediyor. Oscar ödüllü söz yazarları Kristen Anderson-Lopez ve Robert Lopez’in yazdığı ‘The Ballad of the Witches Road’ şarkısıyla yolculuğun büyüsünün arttığı dizide Kevin Feige, Louis D’Esposito, Brad Winderbaum, Mary Livanos ve Jac Schaeffer yapımcılar arasında yer alıyor. Schaeffer aynı zamanda ‘Agatha All Along’un baş yazarlığını üstleniyor ve de üç bölümünün de yönetmen koltuğunda oturuyor. 

Bu heyecan ve gizem dolu dizi, MCU’nun büyülü dünyasını daha derinlemesine keşfetmek isteyenler için eşsiz bir fırsat sunuyor. 19 Eylül’de yayınlanan ilk iki bölümünün ardından her Perşembe yeni bölümleriyle sadece Disney+’ta.

gündem

Fotoğraf: Depo Photos

Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde ödüller sahiplerini buldu. ‘En İyi Film Ödülü’nü, Nadim Güç’ün ‘Mukadderat’ filmi kazandı. Necmi Sancak’ın ‘Ayşe’ filmi ‘En İyi Yönetmen’ dahil dört ödülle geceden dönerken ‘En İyi Kadın Oyuncu’ ödülü Binnur Kaya ve Nur Sürer’e verildi. ‘En İyi Erkek Oyuncu’ ödülü ise ‘Evcilik’ filmindeki rolüyle Nejat İşler’e gitti. Ödül alanların tamamı. 

TBMM Başkanı Kurtulmuş, Anayasa'nın 3. maddesi ile ilgili, "Devletin ülkesi olmaz. Devletin milleti olmaz. Bu metin, 'Milletin devleti ve ülkesiyle bölünmez bütünlüğü' şeklinde ifade edilmelidir" dedi. Anayasa’nın 3. maddesi “Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Millî marşı "İstiklal Marşı"dır. Başkenti Ankara'dır” ifadesini içeriyor. Anayasa’nın ilk üç maddesinin değiştirilemeyeceği, Anayasa’daki 4. maddeyle garanti altında. 

• Hüda Par lideri Yazıcıoğlu’nun talebinin ardından başlayan ‘Anayasanın ilk dört maddesi’ ile ilgili tartışmaya ilişkin Cumhurbaşkanı Erdoğan ''Anayasa'nın ilk dört maddesi ile ilgili bizim açımızdan herhangi bir tartışma yoktur” demişti.

Kocaeli Gebze’nin AKP’li belediyesine ait barınakta yaşanan hayvan katliamıyla ilgili konuşan belediye başkanı Zinnur Büyükgöz, bir kez daha görüntülerde yer alan hayvanların çeşitli nedenlerle daha önce hayatını kaybettiğini öne sürdü. Büyükgöz, görüntülerle ilgili “Rehabilitasyon merkezimize ansızın giren bir grup insanın gömülmek üzere bekletilen hayvanların cesetlerini ortaya saçması sonucu ortaya çıkmıştır” dedi. Şarkıcılar Hande Yener ve Seren Serengil’in de aralarında bulunduğu yaşam hakkı savunucuları, belediye önünde katliamı protesto etti. CHP lideri Özel, “Türkiye’de bir sokak hayvanları sorunu var. Bu sorun biraz da sınıfsal bir sorun” dedi. 

• Kocaeli Körfez’in AKP’li belediyesinin ekipleri, sokaktan toplanan kedileri ormana bıraktı. Kedileri defalarca toplayarak ormana bıraktıklarını söyleyen görevlilerin "Biz ara ara topluyoruz kedileri" sözleri kayda alındı. 

bir foto

Şeriban Alkış

“Hâlâ neden fotoğrafçı olduğumu tam olarak bilmiyorum. Ancak şimdiye kadar duygularımı ve hislerimi bir şiir gibi ifade etmemi sağlayan tek aracın bu olduğunu düşünüyorum.”

Çoğunlukla İran ve Afganistan’da faaliyet gösteren fotoğrafçı Hashem Shakeri, insan ve toplumu anlamanın ve anlatmanın karmaşıklığını fotoğraf aracılığıyla çözmeye çalışanlardan. Kimlik, sürgün ve toplumsal olaylar kesişimindeki çalışmalarıyla çok sayıda ödül alan ve uluslararası yayınlarda yer alan Shakeri’nin en övgüye değer serisi ‘Cast Out of Heaven’.  

Bu seride Shakeri, İran’ın başkenti Tahran’dan yüksek konut fiyatları nedeniyle kaçıp ‘uydu kentlerdeki’ tamamlanmamış toplu konutlara yerleşen ve hâlâ başkentte bulunan işlerine saatler süren yolculuklarla gidip gelen insanları anlatıyor. Bu seri aynı zamanda Shakeri’nin İran’a ilişkin zihnini meşgul eden konular hakkında bir üçlemenin parçası: Sürgün, izolasyon, yabancılaşma ve terk edilme. 

‘An Mergy for the Death of Hamun’ serisinde, beş bin yıldır çevresine hayat veren ancak son 20 yılda iklim krizi ve egemenlerin yanlış su politikaları nedeniyle kuruyan İran’ın en büyük tatlı su gölü Hamun’un, bugün neredeyse çevresindeki çöl kadar kurak olduğunu izliyoruz. ‘Cast out of Heaven’da ise eski cumhurbaşkanı Ahmedinejad’ın yoksullara ev sahipliği vadeden ülkenin en büyük toplu konut projelerinden birinin aradan 15 yıl geçmesine rağmen kentsel bir mekâna dönüşememiş, dağların arasında mantar gibi büyüyen betonlardan ibaret bir hayatla karşılaşıyoruz. 

Shakeri, her iki projede de bölge sakinlerinin yaşadığı terk edilmişlik hissiyatını ‘çağdaş sürgün’ olarak tanımlıyor. Ülkeleri İran ve Afganistan dışında ama ondan tamamen bağımsız bir hayat kuramayan ‘her zamanki sürgün’ler de fotoğraflarının bir parçası elbette. ‘Jin, jiyan, azadi’ mücadelesininin, özgür ve güvenli  bir yaşam talebini bulundukları her yerde sürdürme hikâyesinin ardındaki kadınlarla da tanışıyoruz.

📸 Daha fazla fotoğraf.

pazar önerileri

Fotoğraf: Julian Quirchmair

Dokuz ülkeden sokak müzisyenlerinin bir araya geldiği festivalin canlı kaydı: ‘Boom Boom Pow Festa’

Gazeteci Coşkun Aral, ‘Fatih Altaylı’yla Pazar Sohbeti’nin konuğu: "İsrail'de Netanyahu sonrası çok önemli!" 

Variety seçkisi: ‘The 100 Greatest Horror Movies of All Time’

📺 Trabzon'da rahatsızlanan Cemal Şentürk'ün tedavi gördüğü hastanenin giriş kapısının önünde beş gün bekleyen 'Boncuk' adlı köpeğin hikâyesi Japonya’da belgesele konu oldu. 

‘KALT’ın Podcast’i’ yeni bölümü: ‘Dubleks Evde Yaşam ve Ölüm’

Bir alışkanlığın tarihi: ‘Günde iki uyku’ ve Kapsül’ün derlemesi: ‘İki fazlı uyku’

Ankara Etimesgut’un belediye başkanlığına seçilen Erdal Beşikçioğlu’nun verdiği söyleşi: “Toplum siyasetçinin çok önünde.”