Sayı: 194 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika (1.226 kelime)

🎧 kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında ve YouTube’da. Kapsül’ün uygulaması iOS ve Android’de.

İstanbul Tiyatro Festivali: Sahnenin ve şehrin sınırlarında 

Ayşen Güven

İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV)’nın imzasıyla İstanbul Tiyatro Festivali, 28. kez kentin ve sahnenin sınırlarında geziniyor. Geçtiğimiz iki yıl festivalin küratörlüğünü üstlenen Işıl Kasapoğlu’nun görevini bu yıl Mehmet Birkiye devralıyor. Güncel tiyatro üretimlerini yakından takip eden Birkiye’nin dokunuşuyla bu yılın festival programından merak ettiklerimi, kimi notlarımla derledim.

Beş uluslararası ve 14 yerli tiyatro, dans ve performans gösterisinden oluşan programıyla festival, açılışını Melih Cevdet Anday’ın bir uyarlaması olan ‘Müfettişler’ ile yaptı. Engin Hepileri’nin absürt reji yorumuyla sahnelenen bu eserde, Kenan Doğulu da müzik tasarımlarına imza attı. 

III.Richard

Thomas Ostermeier’in rock yıldızına dönüşen III. Richard’ı

Dünya tiyatrosunun çağdaş yönetmenlerinden Thomas Ostermeier, topluluğu Schaubühne Berlin ile 10 yıl aradan sonra yeniden festivale katılıyor. Bu III. Richard uyarlaması, seyirciyi de kralın çatışmaları ve suçlarına ortak ediyor. Festival, Almanya, Fransa, Romanya, Sırbistan ve Japonya gibi birçok ülkeden topluluğu ağırlıyor.

Festivalde Shakespeare klasiklerine farklı ülkeler ve topluluklarca getirilen sahne yorumları ise merak uyandırıcı. ‘III. Richard’ın yanı sıra, Declan Donnellan ve Marin Sorescu Ulusal Tiyatrosu, ‘Hamlet’i sahneleyecek. Sırbistan Shakespeare Festivali’nin kurucu direktörü Nikita Milivojević ise ‘Macbeth’i gerçeküstü bir yorumla sahneye taşıyor.

Martı Mıyım?

Kadınların anlatıları yeni, festivalin vurgusu eski

Festivalin ‘Bu İşte Bir Kadın Var’ başlığını birkaç yıldır kapsayıcı olmaktan çok, ayrıştırıcı ve kadın temsilinin geldiği nokta açısından ‘eski’ bulduğumuzu vurguluyoruz. Festival, bu başlıkta ısrar etse de içerisinde kayda değer yapımlar bulunuyor. Bunlardan biri Tuğçe Altuğ’un öncelikle kadın hikâyeleri anlatmak için kurduğu Tiyatro Circa’nın ilk yapımı olan ‘Nora (Bir Bebek Evi)’. Henrik Ibsen'in 19. yüzyıl başında yazdığı bu metnin, bugünün Türkiye’sindeki güncelliğini anlamak için kadın gündemine bakmak yetebilir. Bu bölümdeki diğer yapım, Tiyatro BeReZe’nin kadınları merkeze aldığı ‘Martı Mıyım?’. Çehov’un kadın karakter yazma konusundaki maharetini de bu vesileyle vurgulayalım. Zeynep Kaçar’ın romanından uyarlanan ‘Yalnız’ ise kategori dışında olan kadın ve kimlik anlatılarından.

“Senden bana hayır gelmez güzel İstanbul”

Festivalin klasiklerinden ‘İstanbul Mon Amour’, bu kez alt başlığını Cahit Irgat’ın ‘İstanbul’ şiirinden alıyor. ‘İstanbul Mon Amour’, Işıl Kasapoğlu’nun 90’larda yurtdışından İstanbul’a döndüğünde, 80 darbesinin etkisiyle dönüşen kent ve toplum hakkında kurduğu bir hayal. Kasapoğlu’nun “Onca yıl geçmiş olmasına rağmen şehirden köy hayatına evrilen, kaos ve uyumsuzluk içinde bir İstanbul görmüş, ‘İstanbul Mon Amour’u bütün bu olumsuzluklar üzerine kurmuştum… Bütün bunlar oldu ve farkına varmadan yaşamayalım demek istedim.” sözleriyle anlattığı ve 2022’de hayata geçen projenin konsepti Kasapoğlu tarafından festivale armağan edildi ve özel bölüm olarak kalıcılaştı. Her sene İstanbul’un devinimine bizi şahit eden proje, ne tiyatro ne müzik ne dans ne yürüyüş ne eski ne yeni. Aslında hepsi. Festivalin yine tüm gün sürecek bu kapanış maratonunda, şehrin gizli hikâyelerini dinleyebilmek için bir fırsatınız olabilir. 

Savaş ve Barış

Çatışmaların ötesinde 

Kocaeli Şehir Tiyatroları dünya edebiyatının başyapıtlarından ‘Savaş ve Barış’ ile festivale konuk oluyor. Helen Edmundson’un uyarlaması, Mehmet Birkiye’nin rejisinde Türkiye’nin köklü şehir tiyatrosu geleneğine sahip bu topluluğu ağırlıyor. Ortadoğu yangın yerine dönmüşken ‘Savaş ve Barış’ın anlatacakları es geçilmemeli.

Siyah Beyaz ve Renkli oyuncularının ‘Gecediyarı’ da bu bağlama alınabilir. Babalarından kalan evde Adolf Hitler imzalı bir resim bulan kardeşlerin geçmişleri ve gelecekleri üzerine hesaplaşmalarını anlatan oyun, Türkiye’de de takip edilen yazar Mayenburg’un kaleminden. 

Çocuklar için tiyatro: Sahnenin küçük keşifçileri

Sevinç Erbulak’la Kitap Okuma ve Tiyatro Sahnesi Keşfi, 4-9 yaş arası çocukları sahne arkasının büyülü dünyasıyla tanıştıracak. Bu etkinlikte çocuklar, bir oyunun nasıl yaratıldığını ve sahnelendiğini deneyimleyerek tiyatro sevgisini pekiştirecekler. Geçtiğimiz yıllarda ana programda çocuk tiyatrolarına da yer veren festival, umarız gelecek programlarda da çocuk tiyatrolarına alan açmayı sürdürür.

gündem

Retire Bar/Atina

Avrupa kıtasında dün gece, kış saati uygulaması kapsamında saatler bir saat geri alındı. Türkiye’nin Avrupa’nın birçok noktasıyla saat farkı ikiye, İngiltere ile üçe çıktı. Yaz-kış saati uygulaması Avrupa Birliği'nde 2001'den bu yana zorunlu. Türkiye, yedi yıl önceye kadar aynı uygulamayı hayata geçiriyordu ancak son yedi yıldır kış saati uygulaması sabit hâle getirildi.

Barcelona'nın Real Madrid'i Santiago Bernabéu'da dört golle geçtiği 'El Clasico’nun özeti.

Gürcistan'da seçimleri yüzde 54'lük oy oranıyla iktidardaki Rusya yanlısı 'Gürcistan Rüyası' partisinin kazandığı ilan edildi. Seçimlere katılım yüzde 59'da kaldı. Sayım sürecinde hile yapıldığını savunan muhalefet temsilcileri, sandık çıkış anketlerine göre kazanan tarafın kendileri olduğunu iddia ederek sonuçları 'anayasal darbe' olarak nitelendirdi. Ülkenin en büyük muhalefet partisi Birleşik Ulusal Hareket'in lideri Tina Bokuchava, sonuçları tanımadıklarını duyurdu. İktidar partisinin ifade özgürlüğünü kısıtlayan yasalar çıkarmasının ardından Brüksel, ülkenin Avrupa Birliği üyeliğini bu yılın başlarında askıya almıştı.

Fast-food zinciri McDonald’s’ın ABD’deki restoranlarında hamburger yedikten sonra koli basili bakterisi (E. coli) ortaya çıkan hasta sayısı 75’e yükseldi. Salgının nedeninin 'Quarter Pounder’ adlı hambugerde kullanılan kıyılmış soğan olduğu düşünülüyor ve vaka sayısının artması bekleniyor. Bu hamburger bazı Avrupa ülkelerinde ‘Hamburger Royale’ adıyla satılıyor. Şirket, salgının ABD ile sınırlı olduğunu söylüyor. 

MHP ve milliyetçi partileri yakından takip eden gazeteci Kemal Can anlatıyor: “Bahçeli, Erdoğan’ın devletle ortaklığına razı olunca pozisyon değiştirdi.”

mikrofon

Esin Hamamcı

Açık Radyo’nun karasal yayın lisansının 16 Ekim 2024 tarihinde RTÜK tarafından iptali, her hafta yayımlanan 162 farklı programın gerçekleşmesini engelledi. Kapsül olarak, Açık Radyo’nun “Bulunduğunuz her yerde radyonuzun sesi olun” çağrısıyla biten açıklamasına cevap verdik ve bu hafta duyamadığımız programlardan birine mikrofon uzattık.

‘Ben Buradan Okuyorum’ programı sunucularından Esin Hamamcı, yayınlanmayan 142. bölümü anlattı. 

Programımızın dört sunucusu var; Burcu Şahin, Hasan Turgut, Abdullah Ezik ve ben. Başlangıçta hepimiz Yeni Türk Edebiyatı alanında doktora öğrencisiydik. Ve bu süreçte alanında duayen isimleri takip etmekle beraber, çalıştığımız alanda kendi kuşağımızın neler ürettiğini merak ediyorduk. Literatür takibi, akademisyenler için de önemli bir noktadır. Program sunucuları olarak aynı zamanda çeşitli üniversitelerde dersler de veriyoruz.

Bu programda aslında kendi kuşağımızın çalışmalarına da yer vermek istedik. Yüksek lisans, doktora öğrencileri hangi alanlarda çalışmalar yapıyor, araştırmacılar edebiyat alanında neler keşfediyor ya da hangi konulara eğiliyorlar? Bu yönelimler de bizim için önemliydi.

Açık Radyo, yayına devam ediyor olsaydı bu haftaki sayısında ise konuğum Ankara Üniversitesi’nden Cemre Vural olacaktı. Kendisiyle edebiyat ve sosyolojinin kesişim dahilinde bir program hazırlamaktaydık. Konumuz ‘Resimli Hayat’ dergisi üzerinden Türkiye’de gündelik hayatın sosyolojisi olacaktı. Dört ciltten oluşan ‘Resimli Hayat’ dergisi, 1952-55 yılları arasında Şevket Rado tarafından İstanbul’da aylık şekilde çıkarılıyor. Burada gündelik hayat, moda, tiyatro, sinema, spor ve sanat gibi konular aktüel şekilde ele alınıyor. Programda, bu yıllar arasındaki Türkiye’de sosyal değişimin tespit edilmesi adına önemli olan çalışma üzerinden gündelik hayatın edebiyata nasıl yansıdığına değinecek ve disiplinlerarası bir çıkarıma ya da analize dair yayın yapacaktık.

Ömer Madra (Fotoğraf: Açık Radyo)

‘Ben Buradan Okuyorum’ programımız edebiyat eleştirisi temelinde ortaya çıktı. İsmi de buradan doğdu. Bizim için de adeta bir okul olan Açık Radyo’da böyle bir programı sürdürmenin gelecek kuşak için de oldukça anlamlı olacağını düşünüyoruz. 

Edebiyat temelli olsak da edebiyatla arasında bağ kurabildiğimiz sanat, tiyatro, müzik, mimari, kent araştırmaları gibi disiplinlerarası bir noktada da araştırmacıların sesini radyomuzdan duyurduk. Her program bizim için de yeni bir tanışma alanı oluşturdu. Kitap tanıtımından ziyade makale ve tezleri konuştuk. Herkesin ilk aklına geleceği sorulara ek olarak kavramları derinlemesine inceledik. Bizim için de her program bir çalışma konusu oldu. Hem güncel hem de klasik eserlere yeni bakış açısı getiren araştırmacıların, yazarların sesi olmaya çalıştık. Edebiyata dair eleştirel yaklaşımlarla genel bir perspektif sunmak istedik.

Bunun kıymetini bilen ve hem bize bu olanağı tanıyan hem de pek çok kişinin emeğinin bilinip tanınmasına yol açan radyomuzun sesine tekrar kavuşmak dileğiyle…

‘Ben Buradan Okuyorum’un tüm bölümlerinin kaydı.

pazar önerileri

‘Tiny Desk Concert’ kaydı: ‘Dua Lipa’

Manifold’un ‘Demokratik Reçeteler’ serisi: ‘Yulaf Topları’ tarifi: 

Erman Öner’in bisikletli turu: ‘Karaburun/Mimas Tırmanışı’

‘Yenidoğan Çetesi’ni ortaya çıkaran gazeteci Emrullah Erdinç’in Fatih Altaylı’yla söyleşisi: “Sağlık sektörüne güven sıfır!”

1940 ve 50’li yıllardan İstanbul fotoğrafları: 1, 2, 3, 4, 5

Açık Radyo’dan yolu geçenler Deniz Koloğlu’na anlatıyor: ‘Mesele sadece Açık Radyo değil ama bu çok mühim bir mesele!’

Mimarlık tarihçisi Pınar Erkan’ın yazısı: ‘1855 Kadıköy Yangını ve ilk ızgara plan uygulaması’