Sayı: 198 - Ortalama okuma süresi: 5.5 dakika (1.282 kelime)

🎧 kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında ve YouTube’da. Kapsül’ün uygulaması iOS ve Android’de.

Dijital göç: 'Bluesky'

Milenyum olarak adlandırılan 2000’lerin ilk 10 yıl döneminin sonunda insanlığa 'selam veren' ve yıllar içinde bir anlamda ‘agora’ işlevi gören Twitter (yeni adıyla X), bu aralar ‘kaçan kullanıcılar’ ile gündemde. Yazar Stephen King’den, İngiltere merkezli The Guardian gazetesine kadar uzanan bir yelpazede gidilen yer ise Twitter’a hayli benzeyen platform ‘Bluesky’.

Twitter'ın dört kurucusundan biri olan ve uzun süre şirketin CEO'su olarak görev yapan Jack Dorsey, Kasım 2021’de görevinden istifa etti. Tesla ve SpaceX'in CEO'su Elon Musk, Nisan 2022’de 44 milyar dolar karşılığında Twitter’ın yeni sahibi oldu. 

Musk yönetimiyle birlikte algoritmasıyla ilgili eleştirilerin hedefinde olan platform, adını ‘X’ olarak değiştirmişti. ABD’de geçen ay tamamlanan başkanlık seçimi süreciyle birlikte Trump’a verdiği destekle gündemden düşmeyen ve ‘Hükümet Verimliliği Bakanı’ olması beklenen Musk, Trump’la olduğu fotoğrafları paylaşmaya devam ediyor.

Platformu satın aldıktan sonra “Sanırım saat 3’ten sonra tweet atmamam gerekiyor” diyen Musk, hâlen platformu aktif olarak gece saatlerinde kullanıyor.

‘X’ toplam kullanıcı sayısını paylaşmıyor ancak platformu her gün 245 milyon kişi aktif olarak kullanıyor. 25-34 yaş arasındaki kullanıcılar, yüzde 36.6 ile platformdaki en kalabalık grup. 

Yeni meydan

En basit yoldan, ‘X’ adını alan Twitter’ın görünümüne benzeyen Bluesky,  2019 yılında Twitter bünyesinde araştırma girişimi olarak kurulmuştu. Şirket bu sırada yatırımcılardan on milyonlarca dolar fon topladı.

Twitter kurucusu Jack Dorsey’in başında olduğu oluşum, Mayıs 2024'te Dorsey’in yönetim kurulundan istifasının ardından CEO Jay Graber ile yoluna devam ediyor. Dorsey, eylül ayında platformdaki hesabını da sildi. 

İlk kez Şubat 2023’te kullanıma sunulan ve sadece davetiyeyle üye kabul eden uygulama, bu yılın şubat ayından beri ücretsiz olarak herkesin kullanımına açık.

‘Merkeziyetsiz bir sosyal medya platformu’ olduğunu vurgulayan Bluesky, ‘Authenticated Transfer’ adlı bir protokol üzerine kuruldu. Bu, kullanıcıların verilerini şirketin sahip olduğu sunucular dışındaki sunucularda barındırabileceği anlamına geliyor. 

Seçilen kullanıcı adının sonuna '.bsky.social' ekleniyor. Bunun nedeni, Bluesky’ın kullanıcılara kendi web sitesi alan adlarını kullanıcı adı olarak kullanma imkânı vermesi. Örneğin, eğer ‘Adiniz.com’ alan adına sahipseniz, Bluesky'deki kullanıcı adınız '@Adiniz.com' olabilir.  

Platform, X’e benzer şekilde 300 karakterlik metin paylaşımının yanı sıra fotoğraf ve video paylaşımına da izin veriyor.  

Platformda önerilen gönderiler ve içeriklerin yer aldığı, X’teki ‘For You’ (Senin İçin) akışına benzeyen bir ‘Discover’ (Keşfet) akışı var. Ayrıca, yalnızca takip ettiğiniz diğer Bluesky kullanıcılarının gönderilerini içeren bir ‘Following’ (Takip Edilenler) akışı da mevcut.

Uygulamada ayrıca hesapları bir kullanıcının ilgi alanlarına göre gruplandırmak için tasarlanmış ‘Listeler’, gördüğünüz gönderi türlerini bir konu ya da anahtar kelimeye göre uyarlamanıza olanak tanıyan ‘Feed’ gibi özellikler de var.

CEO Jay Graber’ın “Taciz, botlar, spam ve diğer platformları rahatsız eden diğer pek çok sorun yok” diyerek tarif ettiği Bluesky’ın abone artışında, bu yıl yaşanan iki büyük kırılmaya işaret ediliyor. Birisi 220 milyon nüfuslu Brezilya’da ‘X’in yasaklandığı ağustos ayı, diğeri ise geçen ay Trump’ın zaferiyle sonuçlanan ABD başkanlık seçimi. 

ABD seçimi öncesi, Facebook ve Instagram’ın çatı şirketi Meta’nın X-benzeri platformu Threads, ülkede Bluesky’ın beş katı günlük aktif kullanıcıya sahipti. Ancak Meta’nın siyasi içerikleri ve haberleri daha az görünür hâle getirme politikası, kullanıcı kaybına yol açtı. 

Meta’nın CEO’su Mark Zuckerberg, bu kararı ‘platformların tarafsız bir konumda kalmasını sağlama çabası’ nedeniyle aldıklarını söyledi. 

Platformun üye artışındaki nedenlerden biri de ABD’li pop ikonu Taylor Swift’in hayran kitlesi ‘Swifties’ adı verilen grup. Aynı şekilde Beyonce ve Güney Koreli müzik grubu BTS için de hayran toplulukları kuruldu. Hayran toplulukları çok büyük olmasa da üyeler çok aktif paylaşım yapıyor. 

Eylül ayında 9 milyon kullanıcısı olan platformun bugünkü üye sayısı 20 milyonu aştı. 

Bluesky, üye ve etkileşim sayılarına ilişkin istatistikleri yayınlıyor.

Musk yönetimiyle birlikte paralı üyelik seçeneği de sunan ‘X’in aksine Bluesky, bu yöntemi kullanmak istemediğini söylüyor. Platform bunun yerine, insanların kullanıcı adlarındaki özel alanlar için ödeme yapmalarını sağlamak gibi ücretli hizmetler üzerine çalıştığını açıkladı.

Dahası

Google Chrome eklentisi Porto, X gönderilerinizi Bluesky'a taşımanıza yardımcı oluyor. Ancak verdiğiniz yanıtlar ya da yeniden gönderileriniz bunlara dahil değil.

Füsun Sarp Nebil'in yazısı: 'Eski sosyal medya çağı sona erdi'

The New Yorker karikatürü: ‘Bluesky’

gündem

Fotoğraf: Depo Photos

Ankara Çayırhan Termik Santrali'nde özelleştirme sebebiyle işsiz kalacakları endişesiyle 500 maden işçisinin başlattığı eylem beşinci gününde. Hava sıcaklığının -5 °C’ye kadar düştüğü alandaki işçiler, salı günü yeraltındaki işçilerin açlık grevine başlayacağını söyledi.

İçişleri Bakanlığı kararıyla, DEM Parti'deki Tunceli ve CHP'deki Ovacık belediyelerine kayyum atandı. Tunceli Belediyesi’nin DEM Partili başkanı Cevdet Konak ve Ovacık Belediyesi’nin CHP’li başkanı Mustafa Sarıgül, hafta içinde ‘terör örgütü üyeliği’ suçundan 6 yıl 3'er ay hapis cezası almıştı. İddianamede, sanıkların terör örgütü üyelerinin cenazelerine katıldıkları suçlamasına yer verilmişti.

En az 12 bebeğin ölümüne neden olan ‘yenidoğan çetesi’ne ilişkin davanın duruşması, çete lideri doktor Fırat Sarı’nın savunmasıyla son buldu. "Hayattan bir beklentim yok artık, her şeyi anlatmak istiyorum" sözleriyle savunmasına başlayan Sarı, ”Bu sistemi ben keşfetmedim, ‘Sen gel yap’ dediler, benden önce de vardı” dedi. Tutuklu sanıkların tamamının tutukluluk hâline devam edilmesine karar verildi. Sonraki duruşma, 26 Kasım’da.

Çorluspor 1947 futbol kulübünün teknik direktörü Ersin Aka’nın silahlı saldırıda öldürülmesiyle ilgili Edirne’de 13 kişi gözaltına alındı. Aka, memleketi Hatay’da toprağa verildi. 

Güneydoğu Asya’da yer alan Laos’un gece hayatıyla meşhur nehir kenarı kasabası Vang Vieng’de altı turist, metanol zehirlenmesi nedeniyle hayatını kaybetti. Turistlerin, gece dışarı çıkmadan önce hostelde bedava servis edilen içkiden içtiği biliniyor. Hostel müdürü, içkinin 100 ziyaretçiye daha verildiğini ancak hiçbir sorunun ortaya çıkmadığını söyledi. Güneydoğu Asya, metanol zehirlenmesinin en çok görüldüğü bölgelerden. Yerel üreticilerin, ucuz içki üretmek için metanol maddesindeki zehirleyici seviyeyi değiştirdiği tahmin ediliyor. 

Kısa bir süre önce kortlara veda eden İskoç raket Andy Murray, 24 kupayla Grand Slam şampiyonluğunda zirvede bulunan Sırp raket Novak Djokovic'in antrenör ekibine katıldı. İkili, 12 Ocak’ta başlayacak Avustralya Açık’a birlikte hazırlanacak. Murray'nin veda kararını açıklarken "Zaten tenisi hiçbir zaman sevmemiştim" paylaşımına göndermede bulunan Djokovic, "Emekliliği zaten hiç sevmemişti" dediği bir video paylaştı. 

Murat Sevinç’in yazısı: ‘Teğmenler, Mahruki ve halkın kırılan kalbi…’

Kemal Can’ın yazısı: ‘Duraklama bile yerinde duramıyor’

bir foto

Şeriban Alkış 

Paris’te Marne Nehri kıyısında çadırlar, şarap, ekmek ve peynirle yapılan piknikler, kalabalık oyunlar, nehirde yüzenler. Henri Cartier-Bresson, 1936’da Fransızlar ilk ücretli izin haklarını kullandıklarında kamerasıyla oradaydı. Fransızların ilk kez bir hak olarak elde edilmiş boş zamanı nasıl değerlendirdikleri Cartier-Bresson’un 1936-1936 yılları arasındaki fotoğraflarında. 

Tatil, insanlık tarihi içinde çok yeni bir kavram. Antik Yunan’dan Endüstri Devrimi’ne kadar yalnızca seçkinlerin mutluluk, bilgiyi arama ve sanatsal faaliyetleri içinde barındıran boş zamanları vardı. Boş zaman yüceltilen, çalışmaksa alt sınıflara ait değersiz bir kavramdı. Geç 1800’lerde yeni bir birikim modeli ve kârın maksimizasyonu söz konusu olunca çalışmak olumlu yönde yeniden anlamlandırılan bir şeye dönüştü. Devasa fabrikalarda geniş işçi kitleleri haftanın her günü 16 saati bulan çalışma koşullarına isyan ederek grevlere çıktı. Dünyada 8 saatlik çalışma saati uygulamasını getiren ilk ülke olan Sovyetler Birliği’nde ilk tatil hakları da 1922’de düzenlendi: yılın 11 ayı çalışma, bir ayı da dinlenme. 

1936’da Fransız işçilerin mayıs ile temmuz arasındaki genel grevleri sonucunda çalışma haftası 40 saat ile sınırlandırılmış, iki haftalık da ücretli izin hakkı kazanılmıştı. (Bugün Fransa’da 35 saatlik çalışma haftası ve beş haftalık ücretli yıllık izin var.) Hukukçuların, bunu ‘Fransız işçilerinin Magna Carta’sı olarak tanımlaması tatilin ne kadar elzem bir hak olduğunu kanıtlaması bakımından dikkat çekici. Fransa’da o yıl sonuna kadar 600 binden fazla işçi ve aileleri evlerinden uzaklaşıp tatile çıktı, bir sonraki yıl bu sayı en az üç katına çıktı.

Magnum Photos’un kurucularından Bresson’un o yıl ülkenin ilk sosyalist başbakanı olacak Léon Blum liderliğindeki Front populaire (Halk Cephesi) koalisyon hükümetinin iktidara gelmesinde katkısı olan ‘La Vie est à nous’ (Hayat Bize Ait) adlı 62 dakikalık filmde yardımcı yönetmenlerden biri olduğunu da söylemekte fayda var. 

📸 Daha fazla fotoğraf.

pazar önerileri

Fotoğraf: ARTE

Elektronik müzik ikilisi HVOB’un ARTE Concert kaydı: ‘Konzerthaus de Vienne’

The New Yorker karikatürü: ‘Cheese Selection’

Oggusto seçkisi: ‘İstanbul’un hayvansever mekânları’

samyoukills seçkisi: 'roma/november 15th, 2024'

Komedyen Deniz Alnıtemiz’in tek kişilik gösterisinin kaydı: ‘Breakdown'

dramapasta'nın Meghan Markle dosyası: ‘saraya düşen yıldırım’

Mehmet Tez’in yazısı: ‘Londra kitapçılarından bildiriyorum’

Yenal Bilgici’nin yazısı: “Çember daralıyor. Vasıfsızlaşıyoruz. Sadece çevirmenler, gazeteciler, lojistik uzmanları, call center çalışanları değil; büyük teknoloji şirketlerinden atılan bugünün isimsiz mimarları da çemberin dışına doğru gidiyor.”