Direnişin ve umudun tarihçesi

Direnişin ve umudun tarihçesi | Kapsül

Pazar

09 Mart 2025

Sayı: 213 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika (1.094 kelime)

🎧 kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında ve YouTube’da. Kapsül’ün uygulaması iOS ve Android’de.

Direnişin ve umudun tarihçesi

100 yıldan uzun süredir, dünya genelinde 8 Mart Dünya Kadınlar Günü kutlanıyor.

8 Mart, kadınların başarılarını kutlayan küresel bir gün olmasının yanı sıra cinsiyet eşitsizliği ve ayrımcılık konularında farkındalık yaratıyor.

Peki, 8 Mart neden önemli?

Nasıl başladı?

8 Mart Dünya Kadınlar Günü, işçi hareketinden doğdu.

Tohumları 1908'de New York'ta 15 bin tekstil işçisi kadının daha kısa çalışma saatleri, daha iyi ücret ve seçme hakkı talebiyle yürümeleriyle atıldı.

Bir yıl sonra Amerika Sosyalist Partisi 8 Mart'ı Ulusal Kadınlar Günü ilan etti. Bu özel günü uluslararası hale getirme fikrini ortaya atan ilk kişi ise Alman komünist ve kadın hakları savunucusu Clara Zetkin'di.

Zetkin, 1910 yılında Kopenhag'da toplanan Uluslararası Emekçi Kadınlar Konferansı'nda Dünya Kadınlar Günü fikrini önerdi.

Konferansa 17 farklı ülkeden katılan 100 kadın, Zetkin'in önerisini oy birliğiyle kabul etti.

İlk uluslararası etkinlikler 1911'de Avusturya, Danimarka, Almanya ve İsviçre'de düzenlendi.

Dünya Kadınlar Günü'nün 100. yıl dönümü 2011 yılında büyük organizasyonlarla kutlandı.

1977'de Birleşmiş Milletler'in Dünya Kadınlar Günü'nü kabul etmesiyle gün resmiyet kazandı. BM her yıl için özel bir tema belirlemeye başladı.

1996'da belirlenen ilk tema "Geçmişi kutlamak, geleceği planlamak" şeklindeydi.

Neden 8 Mart tarihi?

Dünya Kadınlar Günü fikrini ortaya atan Clara Zetkin'in aklında belirli bir tarih yoktu.

Birinci Dünya Savaşı sırasında, 1917'de Rus emekçi kadınlar "Ekmek ve barış istiyoruz" sloganlarıyla sokaklara çıkmıştı.

Eylemlerin dördüncü gününde Rus Çarı tahttan indirildi. Kurulan geçici hükümet ise kadınlara seçme hakkı tanıdı.

Rusya'daki kadın eylemlerinin başlangıcı, Jülyen takvimine göre 23 Şubat'tı.

Dünya genelinde daha yaygın biçimde kullanılan Miladi (Gregoryen) takvimde bu tarih 8 Mart'a denk geliyordu.

Dünya genelinde nasıl kutlanıyor?

8 Mart Dünya Kadınlar Günü birçok ülkede resmi tatil. Çin'de birçok kadına yarım gün izin veriliyor. Küresel düzeyde ise binlerce etkinlik yapılıyor.

Bunlara yürüyüşler, konuşmalar, konserler, sergiler ve tartışmalar da dahil.

Kadınlar için 8 Mart hak, eşitlik, özgürlük ve dayanışmayı temsil ediyor. Yürüyüş ve mitingler düzenlenerek bu mücadele dile getiriliyor.

Türkiye'de 8 Mart resmi tatil değil, ancak kadınlar ülke genelinde yürüyüşlerle ve mitinglerle dayanışma ve hak arayışını sürdürüyor.

Taksim'de 2003'te düzenlenmeye başlanan Feminist Gece Yürüyüşü ise 2019'dan bu yana valilik yasakları ile engelleniyor ve yürüyüşü gerçekleştirmek isteyen kadınlara polis müdahale ediyor.

İtalya'da Dünya Kadınlar Günü'nün adı Festa della Donna ve mimoza çiçekleri gözde bir hediye.

Rusya'da 8 Mart'ta çiçek satışları genelde iki katına çıkıyor.

1984'ten bu yana Dünya Kadınlar Günü'nü kutlayan Uganda'da hükümet her yıl farklı bir tema belirliyor.

Sırbistan, Arnavutluk, Makedonya ve Özbekistan gibi bazı ülkelerde Dünya Kadınlar Günü ve Anneler Günü aynı güne denk geliyor.

ABD'de Mart ayı "Kadınların Tarihi Ayı". Her yıl Amerikalı kadınların başarılarını kutlayan bir başkanlık açıklaması yapılıyor.

İnsanlar neden mor kıyafetler giyiyor?

Dünya Kadınlar Günü internet sitesine göre 8 Mart'ın renkleri mor, yeşil ve beyaz.

Web sitesinde, "Mor, adalet ve saygınlığı ifade ediyor. Yeşil umudu temsil ediyor. Beyaz ise, tartışmalı bir kavram olsa da saflık anlamına geliyor. Renkler 1908 yılında İngiltere'deki Kadınların Sosyal ve Politik Birliği (WSPU) tarafından belirlendi" ifadeleri yer alıyor.

Bu yılki Dünya Kadınlar Günü'nde tema ne?

Birleşmiş Milletler'in bu yıl için belirlediği tema "TÜM kadınlar ve kız çocukları için: Haklar, Eşitlik ve Güçlendirme".

Dünya Kadınlar Günü'nün internet sitesinde ise "Acccelerate Action (Eylemi Hızlandır) teması seçildi.

Kuruluş, dünya genelindeki insanları, kadınlar ve genç kızlar için olumlu dayanışma mesajları verirken #IWD2025 and #AccelerateAction etiketlerini kullanmaya teşvik ediyor.

Dünya Kadınlar Günü neden gerekli?

Organizatörler, Dünya Kadınlar Günü'nün cinsiyet eşitliğini hızlandırma çağrısı yapmak için gerekli olduğunu söylüyor.

Veriler hala yapılması gereken işler olduğunu gösteriyor.

BM verilerine göre çatışma bölgelerindeki cinsel şiddet olaylarında artış oldu. 2023'teki teyitli 3688 vaka kayıtlara geçti. Bu, bir yıl öncesine kıyasla yüzde 50'lik artış anlamına geliyor. Bu olayların % 95'inde kurbanlar kadınlar ve genç kızlardı.

UNICEF'in tahminlerine göre okul çağındaki 119 milyon kız çocuğu okula gidemiyor.

Dünya Bankası'nın geçen yılki raporuna göreyse kadınlar, erkeklerin yararlandığı hakların sadece üçte ikisinden faydalanabiliyor.

2024'te BBC 100 Kadın, dünya nüfusunun neredeyse yarısının, 3,6 milyar kişinin sandık başına gittiğini bildirdi. Ancak 2024, aynı zamanda kadın temsilindeki büyümenin son 20 yıldır en az arttığı yıl oldu.

Dünya Erkekler Günü de var mı?

Evet var. 19 Kasım her yıl Dünya Erkekler Günü olarak birçok etkinliğe sahne oluyor. Ancak 19 Kasım BM tarafından resmi kutlama günü olarak tanınmış değil.

1990'lardan bu yana 80'den fazla ülkede düzenlenen Dünya Erkekler Günü etkinliklerinde odak noktası genellikle erkeklerin ve erkek çocukların sağlığı, cinsiyet eşitliğinin güçlendirilmesi ve olumlu erkek rol modeller oluyor.

*Kaynak: BBC Türkçe

gündem

Diyarbakır'da dün akşam bir kafede silahlı saldırı gerçekleşti. Olayda 22 yaşındaki Merve Nur Yararlık hayatını kaybetti. Saldırganın sosyal medya paylaşımıyla yerlerini tespit ettiği ve saldırıyı gerçekleştirdiği öğrenildi.

MHP Genel Başkanı Bahçeli, "PKK terör örgütü ve iltisaklı gruplar derhal ve ön şartsız silah bırakmalı, hatta kanlı silahlarını Türkiye Cumhuriyeti’ne teslim etmelidir" dedi. Bahçeli ayrıca PKK’nın 'ateşkes' açıklaması için, “Doğru, dengeli ve isabetli değil” ifadelerini kullandı.

Suriye'de Lazkiye ve çevresinde birkaç gündür devam eden çatışmalarda can kaybının bini aştığı duyuruldu. Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, bir camide yaptığı konuşmada birlik çağrısında bulundu. Suriye Savunma Bakanlığı ise operasyonlar sırasında yaşanan olası ihlalleri soruşturmak üzere acil durum komitesi kurulduğunu duyurdu.

Ece Gürel'in ölümünün ardından gözaltı kararı verilen sözde 'cadılık eğitimi' aldığı hocası Hale Nur Özen'in öğrencileri tehdit ettiği videosunun ortaya çıktığı iddia edildi. Ece'nin bulunması için yıldız haritasına baktığını anlatan Özen "Mars gezegeni" nedeniyle kaybolduğunu söyledi. Ayrıca öğrencilere, "Öğrencilerimden biri paylaşırsa aramız bozulur. Büyük papaz oluruz. Başınız büyük derde girer" ifadelerini kullanan Özen, konuşmasının sonunda ise iş yerini hedef gösterdi.

Sosyal Güvenlik Kurumu, hileli boşanmaları yakın takibe aldı. Boşandığı halde eşiyle aynı evde yaşayan 2 bin 404 kişinin yetim maaşı iptal edildi. Ödenen aylıkların faiziyle alınması için adım atıldı. Ayrıca 94 bin kişinin de sigortası iptal edildi.

Maliye, elden kira alanlara yönelik denetimleri artırdı. Vergiden kaçmak için kirada usulsüzlük yapanlara 20 milyon liraya kadar ceza kesiliyor.

İngiltere'de yaşayan 3 Bulgar vatandaşı, Rus casusluğu ile suçlandıkları davanın karar duruşmasına çıktı. Jüri, 32 saatten fazla süren müzakerelerin ardından üç Bulgar vatandaşı suçlu buldu. Jüri, zanlıların Avrupa'yı dolaşarak gazetecileri, eski bir siyasetçiyi ve Almanya'daki bir ABD askeri üssünü gözetleyen, firari bir iş adamı tarafından yönetilen casusluk şebekesinin parçası olduğunu bildirdi.

Rusya Savunma Bakanlığı, Ukrayna birliklerinin Ağustos 2024'te girdiği Rus toprağı Kursk bölgesinde Lebedevka köyünü geri aldıklarını duyurdu.

ABD'de Donald Trump hükümetinin, bazı ülkelere ABD'ye seyahat yasağı getirecek yeni bir düzenleme üzerinde çalıştığı öne sürüldü. ABD'nin ulusal güvenliğine tehdit olarak görülen bazı ülkelerin "kırmızı", "turuncu" ve "sarı" olarak sınıflandırılacağı aktarıldı. Bu sınıflandırmaya göre kırmızı renkte bulunan ülke vatandaşlarına seyahat yasağı getirilecek.